Sofia Coppola over ‘The Beguiled’: ‘Ik wilde geen incest en pedofilie in mijn film’

Geen hitsige hoenders in Sofia Coppola’s versie van The Beguiled, over een gewonde yankeesoldaat die in een zuidelijk meisjesinternaat belandt. Of toch minder machistisch dan in Don Siegels origineel. ‘Dit is het gothic-zusje van The Virgin Suicides.’

Een groepje southern belles van verschillende leeftijden – u herkent Nicole Kidman, Kirsten Dunst en Elle Fanning – zit zedig verzameld rond de gewonde Yankee-soldaat die ze in huis hebben gehaald, terwijl het licht van een kandelaar speels hun gezichten en haren streelt. Stuk voor stuk hebben ze hun beste avondjurk aangetrokken in de stille, maar haast voelbare hoop de knappe vreemdeling in hun midden – een rol van Colin Farrell – te imponeren. Het is een verrukkelijk tableau waar zowel de sensualiteit als de sinistere spanning van afdruipt, en waarin Sofia Coppola’s vrouwelijke lezing van The Beguiled plots verandert van een koket kostuumdrama in een kinky huiversprookje vol razende hormonen.

In 1971 werd Thomas P. Cullinans gelijknamige southern gothic-roman uit 1966 al een keer verfilmd door genremaestro Don Siegel, toen met Clint Eastwood in de rol van de gehavende unionist, een stevige dosis machismo en zelfs een vleugje incest en pedofilie. In Coppola’s nieuwe, uitgesproken feminiene en minder morbide ‘herinterpretatie’ is van die laatste twee ingrediënten geen sprake meer. Maar de seksuele machtsspelletjes en de historische setting – de intriges spelen zich af in een meisjesinternaat in Virginia ten tijde van de Amerikaanse Burgeroorlog – zijn wel intact gebleven.

Ging Siegels origineel over een gewonde haan in een hok vol hitsige hoenders, dan kleedt Coppola het verhaal bovendien stukken subtieler en sensueler aan. Net als haar debuut The Virgin Suicides (1999) baadt ook haar zesde langspeler in een dromerig doemsfeertje. En net als in Marie-Antoinette, haar poppy biopic over de decadente Franse koningin, toont Coppola haar voorliefde voor weelderige kostuums en zachte pasteltinten. ‘Het is een esthetiek waar ik van hou’, zegt de inmiddels 46-jarige dochter van New Hollywood-gigant Francis Ford met haar nog altijd opvallend meisjesachtige stem. ‘Ik wilde een vrouwelijke atmosfeer creëren die afsteekt tegen de soldaat en de oorlog.’

Dat The Beguiled zich afspeelt tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog, en gaat over de clash tussen zuidelijke geconfedereerden en noordelijke unionisten, doet in haar zwoele en met zwarte humor geparfumeerde versie dan ook niet zo veel ter zake. ‘Ik wilde geen film maken over oorlog of politiek’, stelt ze onomwonden. ‘Mijn focus ligt op de rivaliteit tussen mannen en vrouwen, tussen de verlaten vrouwen onderling, en op de spanningen die de komst van die soldaat met zich meebrengt. Het gaat over universele thema’s als begeerte, wraak, lust en jaloezie. Ik wilde een film maken die mooi, spannend, sexy en grappig is. De historische context is bijkomstig.’

Geen wonder dat The Beguiled bij de première in Cannes uiteenlopende reacties oogstte. Critici hadden het over Coppola’s beste werk sinds Lost in Translation (2004). De jury riep haar zelfs uit tot beste regisseur, pas de tweede keer in de zeventigjarige geschiedenis van het festival dat een vrouw die eer te beurt viel (de eerste was de Russische Joelia Solntseva in 1961). Maar ze kreeg ook flink wat kritiek te verduren vanwege haar apolitieke aanpak. Zo wordt er met geen woord gerept over de zuidelijke slavernij van weleer, nochtans opnieuw een hot topic in het raciaal gespannen Amerika van vandaag. Het personage van de zwarte huismeid, die zowel in het boek als in Siegels film een prominente rol speelt, werd zelfs weggegomd.

In een open brief verdedigde Coppola, die ging filmen in Madewood, een plantagehuis in Louisiana dat ook gebruikt werd voor de Lemonade-video van Beyoncé, haar volledig blanke lezing: ‘Ik wilde geen racistisch stereotype opvoeren. Feiten en de geschiedenis ondersteunen mijn keuze om blanke vrouwen in totale isolatie te tonen, in een setting waarin de slaven ontsnapt zijn. Bovendien vond ik dat slavernij als zijdelingse plot aan het verhaal toevoegen een belediging is tegenover de slaven van toen.’

Haar keuze om enkel blanke acteurs in te zetten – Nicole Kidman speelt de directrice van het internaat, Kirsten Dunst is de timide lerares en Elle Fanning de promiscue leerlinge – is dus naar eigen zeggen gebaseerd op respect voor de slaven. ‘Hun verhaal hoor je niet langs de neus weg te vermelden in een film over een ander onderwerp. De film van Don Siegel bevat ook incest en pedofilie. Wel, dat wilde ik er evenmin in. Daar heb ik niks mee. Ik wil films maken over thema’s waar ik voeling mee heb.’

Hoe kwam je eigenlijk bij The Beguiled terecht?

Sofia Coppola: Anne Ross, mijn producente en production designer, kwam ermee aanzetten. Ze had Siegels film gezien en zei me: ‘Jij moet daar een nieuwe versie van maken.’ Mijn eerste reactie was: waarom zou ik iemands film opnieuw willen maken? Maar toen bekeek ik hem, ik bekeek hem nog eens, ik las het boek en het hele idee bleef door mijn hoofd spoken. Siegel vertelt het verhaal vanuit het perspectief van de soldaat, en is bij momenten vrij macho. Ik dacht: wat als ik dat nu eens omdraai en het vertel vanuit het standpunt van de vrouwen, wat het boek trouwens ook doet? Ik zie mijn versie als het spiegelbeeld van Siegels The Beguiled. Niet dat ik zijn film beledigend vond. Alleen wilde ik duidelijk maken dat mannen soms ook de speelbal van vrouwen kunnen zijn. (lacht)

Er zijn seksistischer films gemaakt dan The Beguiled. Waarom bleef net die film door je hoofd spoken?

Coppola: Eerst en vooral: het is een rijk en complex verhaal, met een seksuele onderstroom. Plus: de films die ik maak, zijn meestal een reactie op de vorige. The Bling Ring (2013) was druk, verbaal en heel erg ingebed in de thrashy popcultuur van vandaag. Dit keer wilde ik iets maken dat tijdloos, elegant, suggestief en delicaat is. Ik dacht aan The Beguiled en ik hoorde meteen de krekels tsjirpen, ik zag de gordijnen waaien en ik kon het mos ruiken. Dat soort tactiele film wilde ik. Maar dan wel een spannende.

Het is de eerste keer dat je je aan een genrefilm waagt, in casu de thriller.

Coppola: De uitdaging was: kan ik een suspensefilm maken, maar er toch mijn eigen stijl op enten en mijn thema’s in verwerken? Niet dat ik een carrièreplan heb of vreselijk zelfbewust ben, maar ik denk wel aan mijn ‘oeuvre’, mijn verzameld werk. En ik wil dingen maken die daarin passen en waar ik trots op kan zijn. Deze film heeft iets weg van The Virgin Suicides. Die gaat ook over meisjes die gevangenzitten in een huis, en over een man die in een vrouwelijke wereld terechtkomt. Jeffrey Eugenides, de auteur van de roman The Virgin Suicides, heeft me trouwens gezegd: ‘Jij gaat The Beguiled verfilmen? Top, want dat is een van mijn favoriete films.’ Er is dus wel degelijk een connectie tussen beide. Beschouw The Beguiled desnoods als het gothic zusje van The Virgin Suicides. (lacht)

Hij past in elk geval in de traditie van southern gothic-films. Heb je er vooraf veel bestudeerd?

Coppola: Normaal laat ik me vooral inspireren door schilderijen en foto’s, maar dit keer waren het in de eerste plaats thrillers. Jack ClaytonsThe Innocents (1961) met Deborah Kerr was de referentie, net als die hele traditie van horrorfilms met meisjes in nachtgewaden. Ook Hitchcocks Notorious (1946) spookt ergens rond, en The Night of the Hunter (1955) van Charles Laughton, een film noir met ook een mannelijk monster en veel broeierige natuurbeelden. Kubricks Barry Lyndon (1975) heb ik eveneens bestudeerd. Je kunt nu eenmaal geen film maken met kaarslicht zonder aan Barry Lyndon te denken. (lacht)

Je bent geboren en getogen in Californië. Hoe goed was je vertrouwd met de zuidelijke staten, hun landschappen en hun geschiedenis?

Coppola: Ik heb veel boeken gelezen over de Burgeroorlog in het Zuiden omdat ik de context van het verhaal juist wilde hebben, maar nogmaals: dat was bewust niet de focus. Je zou dit verhaal ook in een andere staat en een andere tijd kunnen situeren, maar ik voelde me aangetrokken tot het exotisme dat van het Zuiden uitgaat. Tot vandaag zijn hun tradities anders: de muziek, de keuken, men is er geloviger dan elders in Amerika, en lange tijd werden vrouwen er opgevoed om mannen te dienen. Ik weet wel: clichés, en uiteraard worden die in mijn film uitvergroot, maar het zijn dingen die me fascineren.

Je vergroot die dingen niet alleen uit, je verwerkt ze tot een soort sprookje.

Coppola: Aanvankelijk had ik daar niet aan gedacht, maar het klopt. Er is die scéne met dat meisje in de tuin, waarbij je aan Roodkapje moet denken, met de soldaat als de grote, boze wolf. Het zijn universele verhalen waar we allemaal mee opgegroeid zijn en die in zo veel varianten opduiken. Het eerste deel van de film is zonnig en girly, in het tweede wordt de cinematografie geleidelijk donkerder, met veel schaduwen, kaarslicht en verwrongen perspectieven, zoals sprookjes ook vaak vrolijk beginnen en een duistere wending nemen. Ik wil dat je je als kijker even opgesloten voelt in dat huis als de personages.

Die vertolkt worden door een indrukwekkende cast.

Coppola: Ik ben al jaren fan van Nicole Kidman, wellicht de grootste actrice van haar generatie. Ze was de gedroomde directrice. Je hebt iemand nodig die charmant en charismatisch is, maar die ook een zekere autoriteit uitstraalt en al die jonge, van hormonen barstende meisjes sturen kan. Colin Farrell is mijn gedroomde soldaat: sexy, vuil en harig maar ook teder en gecompliceerd – ik wilde geen clichématige slechterik van hem maken. Bovendien was de soldaat in het boek net als hij van Ierse komaf, dus dat voegde een extra dimensie toe. Met Kirsten heb ik een speciale band. The Virgin Suicides was een van haar eerste grote, volwassen rollen en ze speelde daarna nog de hoofdrol in Marie-Antoinette (2005): ik heb het gevoel dat we samen opgegroeid zijn. Ik heb haar ook nooit eerder zo’n stil en verkrampt personage weten spelen, dus dat was ook interessant. En dan is er nog Elle Fanning, die amper elf was toen we samenwerkten voor Somewhere (2010). Ondertussen is ze een prachtige, heel getalenteerde jonge vrouw geworden. Ik vind het leuk om met dezelfde acteurs te werken, om samen een ensemble te vormen.

De muziek werd gecomponeerd door je echtgenoot Thomas Mars, frontman van de indierockgroep Phoenix. Valt het mee om je werk mee naar huis te nemen?

Coppola: Thomas heeft ook muziek gemaakt voor Somewhere en The Bling Ring, maar dit keer wilde ik een meer minimalistische, naturalistische sfeer. Veel muziek is er dus niet. Ik wilde dat de stiltes zwoel en drukkend aanvoelden, dat je de wind en krekels kon horen.

Wonen jullie nog altijd in Parijs?

Coppola: We hebben er een tijdje gewoond, maar het grootste deel van het jaar zitten we in New York, waar de kinderen (Romy (10) en Cosmina (7), nvdr.) naar school gaan.

Je komt uit een fameuze filmdynastie. Gaan je kinderen in die voetsporen treden?

Coppola: Voorlopig hebben ze nog geen plannen in die zin. Mijn oudste dochter wil gymnaste worden. Mijn jongste verandert elke dag van gedacht. (lacht)

De vraag is je allicht al een miljoen keer gesteld, maar welke invloed hebben je vader Francis Ford en je broer Roman op je films?

Coppola: Mijn vader geeft advies, maar alleen als ik hem daarom vraag. Dit keer heb ik hem de film pas getoond toen hij af was. En hij was er heel positief over, wat me deugd deed. Mijn broer Roman produceert mijn films en schrijft eraan mee. Ik heb hem een vroege versie van The Beguiled laten lezen, waarop we samen ideeën hebben uitgewerkt.

Slotvraag: regisseur Don Siegel is er ondertussen niet meer, maar heb je de film al getoond aan Clint Eastwood?

Coppola: Ik had hem uitgenodigd in Cannes, waar hij dit jaar ook aanwezig was, maar hij bleek net vertrokken. Quentin(Tarantino, met wie Coppola jaren geleden even een relatie had, nvdr.) is van plan om beide films als double bill in zijn bioscoop in Los Angeles te tonen, en Clint heeft beloofd om langs te komen. Ik ben benieuwd naar zijn mening.

Dit is het coverinterview van de Knack Focus-editie van 13/9. Verder in dit nummer: Belpop pt. 2 met o.m. Isolde Lasoen – thuis in New York bij kunstenaar Raymond Pettibon – porno op Time Square in The Deuce.