Recensie ‘The Zero Theorem’

Terry Gilliam doet zijn dystopische klassieker Brazil nog eens over, maar dan in homeopatische variant en met houten klaas Christoph Waltz in de hoofdrol.

Dat er aan het even chaotische als inventieve brein van Terry Gilliam al enkele heerlijke sciencefictionfantasieën zijn ontsproten zal niemand die ooit Brazil of Twelve Monkeys heeft gezien ontkennen. Maar eerlijk is eerlijk: de laatste jaren laat de ex-Monty Python veteraan alsmaar vaker een vermoeide indruk na, terwijl hij zich met de debacles van Don Quichot en Imaginarium of Dr.Parnassus definitief richting uitgang leek geregisseerd te hebben.

Ook The Zero Theorem kan moeilijk een ‘return to form’ worden gedoopt, met zijn warrige, superficiële scifiscenario, zijn irritante, bordkartonnen personages en zijn dronken mise-en-scène die alle windrichtingen tegelijk op gaat. Bovendien roept de plot akelig veel flashbacks op aan Gilliams oneindig superieure en stukken geestiger Brazil, een zeldzaam voorbeeld van hoe sciencefiction, sociale satire en romantiek hand in hand kunnen gaan.

Dit keer volgt Gilliam de lotgevallen van een wereldvreemde wiskundige – een kaalgeschoren Christoph Waltz – die in een Big Brother-achtige toekomstmaatschappij een formule tracht te ontrafelen waarmee de zin van het leven kan worden gemeten, maar ondertussen strak in de gaten gehouden wordt door het Management.

Zoals steeds bij Gilliam spatten de kleuren van het scherm af, barst elk frame van de futuristische gadgets en andere geestige trouvailles, terwijl er aan een kinetisch tempo wordt geknipt en geplakt. Nooit krijg je dan ook de tijd of de ruimte om in het oververhitte brein en het eenzame hart van het hoofdpersonage te kruipen dat bovendien wordt neergezet door houten klaas Christoph Waltz die sowieso voor geen meter kan acteren en over de komische timing van een strijkplank beschikt.

Nog een geluk dat Gilliam over een uitgebreide vriendenkring beschikt die deze zwalpende scififabel af en toe opleuken met een cameo (Tilda Swinton als virtuele psychiater, Matt Damon als ‘Management’ en Peter Stormare als bedrijfsdokter); anders had zit je na een half uur al geheid ‘beam me back up, Scotty’ te brullen.

Dave Mestdach