Recensie ‘Deux jours, une nuit’: Formidable

Of de Dardennes effectief hun derde Gouden Palm winnen, weten we pas op zaterdag 24 mei maar het even doordachte als doorvoelde Deux jours, une nuit is hoe dan ook formidable.

‘Het is kiezen tussen twee samenlevingsmodellen, één gebaseerd op solidariteit en één op individualisme en prestatievermogen’, zo spraken Luc en Jean-Pierre Dardenne recent nog in dit eigenste blad. Daarbij doelden de Luikse broers niet zozeer op de komende verkiezingen – alhoewel – maar op de keuze die Sandra, de working class heldin van hun nieuwe sociodrama Deux jours, une nuit, voorlegt aan haar collega’s. Als die kiezen voor hun premie van duizend euro wordt Sandra, een huismoeder die net een depressie achter de rug heeft, door haar werkgever namelijk ontslagen, al zou ze alsnog haar job kunnen redden wanneer ze negen van haar zestien collega’s tijdens het weekend (vandaar de titel) kan overtuigen alsnog voor haar te stemmen en hun premie te laten vallen.

Naar welk model het hart van de Dardennes uitgaat, is duidelijk maar wat je politieke kleur ook moge zijn, de manier waarop ze sociale thema’s tackelen is als vanouds ontegensprekelijk complex in haar eenvoud en eenvoudig in haar complexiteit, waarbij niemand met de vinger wordt gewezen en het g(eg)lobal(iseerd)e perspectief niet uit het oog wordt verloren. Nooit wordt Deux jours, une nuit, ondanks de politieke urgentie, een wrang staaltje agitprop en net als bij La promesse (1996), Rosetta (1999), Le fils (2002), L’enfant (2005), Le silence de Lorna (2008) en Le gamin au vélo (2011) gaat het ook nu om een economisch vertelde en humanistische parabel over de prijs van de moraal. De Dardennes mogen de religieuze connotaties dan steevast minimaliseren, veel moeite hoef je immers ook deze keer niet te doen om Sandra’s missie te lezen als een aandoenlijk en zelfs spannend moreel inquisitoir; een lijdensweg met zestien staties waarbij de collega’s bij wie ze aanklopt alle visies en groepen – van blanke middenklassers tot Marokkaanse migranten – binnen de samenleving vertegenwoordigen.

Er zijn lieden die claimen dat de Dardennes telkens dezelfde film maken, maar als die zulk hoog niveau halen, is dat meer een compliment dan een verwijt. Wie hun imposante oeuvre kent – wie weet winnen ze straks hun derde Gouden Palm – weet bovendien wel beter. Deux jours, une nuit mag dan opnieuw in hun vaste habitat Seraing zijn gedraaidn net als in voorganger Le gamin au vélo zit er een zomers en energiek sfeertje in (met dank aan de intens fysieke long takes van vaste cameraman Alain Marcoen) en deze keer zijn er zelfs muzikale passages, pigmenten die in hun vroegere, soberder films ontbraken. Bovendien hangen ze voor het eerst – en zonder hun véritéroots te verraden – een film integraal op aan een internationale ster, in casu: Marion Cotillard, die een van haar meest genereuze rollen neerzet als Sandra, de werkende huisvrouw en martelares van de globalisering die zich met de steun van haar man (Dardenne-habitué Fabrizio Rongione) weigert neer te leggen bij de powers that be.

‘Geloof is geen kwestie van het wel of niet bestaan van God’, sprak Emmanuel Levinas, de Franse filosoof en maître à penser van de Dardennes. ‘Het is het vertrouwen dat onbaatzuchtige liefde van waarde is.’ En dat credo krijgt in deze prachtfilm een even doordachte als doorvoelde, metaforische als (neo)realistische, recht naar de strot grijpende invulling. Welke politieke overtuiging je ook mag hebben, als waarachtig cinefiel kies je sowieso voor het Dardenne-model.

Dave Mestdach