Na vijftien vrij grimmige dienstjaren levert Daniel Craig de sleutels van zijn Aston Martin weer in. Bookmakers smullen van de vraag wie hem na No Time to Die als James Bond opvolgt. Bridgerton-ster Regé-Jean Page? Of toch maar Tom Hardy? En meer nog: wát voor 007 krijgen de roaring twenties?
‘Ik zou nog liever mijn polsen oversnijden.’ Dat antwoordde Daniel Craig toen men hem bij de release van zijn vierde Bondfilm Spectre (2015) vroeg of hij zich nog een vijfde keer in de tuxedo van de Britse filmheld par excellence zou wurmen. Op dat moment was hij 007 hartsgrondig beu, en hij voegde eraan toe dat hij zich kon voorstellen dat hij er minstens een jaar of twee zo over zou blijven denken. Daar is hij ondertussen op teruggekomen – een geschatte verloning van 25 miljoen dollar kan wonderen doen – maar met No Time to Die eindigt het Craig-tijdperk echt.
Misschien dat Bond niet van de jaren 2010 hield maar de jaren 2010 hielden zeker van Bond. Craigs Bond.
Dat heeft wel een kleine twee jaar langer geduurd dan voorzien, met dank aan corona én het brokkenparcours van deze vijfentwintigste Bondfilm. Eerst had Craig dus zijn buik vol van de superspion. Dan gooide Slumdog Millionaire-regisseur Danny Boyle de handdoek in de ring wegens ‘creatieve meningsverschillen’. Zijn vervanger, True Detective-regisseur Cary Fukunaga, moest wekenlang met de vingers draaien nadat Craigs enkel onder het mes moest na een ongelukkig afgelopen stunt. Na nog een ongecontroleerde explosie op de set gewaagden de Britse tabloids zelfs van een vervloekte film. En toen No Time to Die dan toch eindelijk af was, zorgde de pandemie meerdere keren voor een uitgestelde release.
Maar het blijft bang afwachten of James Bond het publiek weer en masse in de geplaagde bioscopen krijgt. Er is de grote doorbraak van streaming, de verhoogde druk om met series en spin-offs à la Marvel een cinematic universe uit te bouwen, de schreeuw om meer diversiteit, de nultolerantie voor toxisch seksisme, de afkeer van wappies en in white privilege zwelgende mannen… Je zou kunnen besluiten dat de franchise voor nog hetere vuren staat dan het personage.
Bond-producers Barbara Broccoli en Michael G. Wilson panikeren in elk geval niet. Door Craigs vertrek stond de franchise, die in 1962 uit de startblokken schoot met Dr. No, hoe dan ook voor een vernieuwingsoperatie. En in het verleden ging haast elke personeelswissel gepaard met koerswijzigingen die onvermijdelijk zijn als je decennium na decennium wilt blijven scoren.
***
De 25 Bond-films zijn nog steeds het makkelijkst op te delen aan de hand van de acteur die Bond voor zijn rekening nam. Sean Connery was de eerste en lange tijd de meest geliefde 007, de man die de basis legde voor het iconische filmpersonage. De Schot kon de charismatische, immer koele, martini’s en vrouwen verslindende Britse spion nog spelen zonder zich al te veel te moeten aantrekken van kritiek op zijn machismo, borsthaar en seksisme. Tussen 1973 tot 1985 was Roger Moore zeven films op rij de man en wogen geflirt en komische of aangebrande oneliners almaar zwaarder door. Tegen het kitscherige A View to a Kill (1985), zo luidt de consensus, had hij ook echt niet meer de fysiek of de leeftijd voor de stunts van Bond of om een geloofwaardige minnaar te zijn voor de dertig jaar jongere Tanya Roberts. Met Timothy Dalton en The Living Daylights (1987) werd niet enkel een serieuze verjongingsoperatie ingezet maar ook een serieuze operatie donkerder, harder en gemener. Bon vivant Bond schurkte tegen de zware actie- en misdaadfilms van de jaren tachtig. Na amper twee films werd in de nineties echter Pierce Brosnan aan boord gehesen. Die moest Bond opnieuw iets charmanter maken én aanpassen aan het spionage-interbellum tussen het einde van de Koude Oorlog en het begin van de war on terror. Met Judi Dench als M kreeg 007 in de eerste Brosnan-Bond GoldenEye (1995) bovendien een bazin boven zich die hem op zijn nummer zet als een ‘seksistische, misogyne dinosaurus en een reliek van de Koude Oorlog’.
Het Brosnan-tijdperk, het laatste vóór Craig, zou een betere reputatie genieten als het niet geëindigd was met het catastrofale Die Another Day (2002). Een wel erg stereotiepe Bond praat daarin met oubollige grappen twee vrouwen in zijn bed en ontsnapt in een onzichtbare sportwagen aan een karikaturale superschurk in een overdreven film die stijf staat van de ondertussen gedateerde cgi. Die beproefde, maar slecht uitgevoerde Bond-formule kwam extra lullig over omdat er twee andere fictieve spionnen waren opgestaan die geloofwaardiger waren en véél beter aansloten bij de beginjaren van Amerika’s groezelige war on terror en de soms dubieuze praktijken van geheime diensten: Jack Bauer uit de toonaangevende tv-serie 24 en de door Matt Damon vertolkte Jason Bourne uit een rist nagelbijtende spionagefilms. De wereld was veranderd. Dino Bond leek uitgestorven.
***
Met het ongemeen brutale Casino Royale (2006) wordt de franchise vier jaar later volledig herstart. Gedaan met de zelfparodie en de tot clichés verworden conventies. Craigs Bond is geen onoverwinnelijke vrouwenmagneet meer die schurken van zich afschudt zonder zich vuil te maken maar een door zijn werk getraumatiseerde, kwetsbare bruut die zijn schuldgevoelens tracht weg te drinken en weinig vrolijk in de voor spionnen zoveel complexere 21e eeuw ronddwaalt. En misschien wel het extreemste facet van die make-over: gedaan met flierefluiten. Hartenbreker 007 verliest zelf zijn hart aan Vesper Lynd. De breuk met het verleden slaat aan. Pers en publiek sluiten Bond opnieuw in de armen en pruttelen zelfs niet tegen als de daaropvolgende film, Quantum of Solace (2008), het bij gebrek aan een deftig scenario louter van pittige actie en noodlottige romantiek moet hebben. Nieuw is trouwens ook dat Bond niet langer fris als een hoentje aan de de start van elke nieuw avontuur staat maar getekend is door wat hij in de vorige film te verduren kreeg én ouder wordt.
Hoe het nu verder moet, is een stevig vraagstuk. Bond maar blijven laten worstelen met zijn status van door de tijd ingehaalde spion, is allicht geen optie meer.
Regisseur Sam Mendes, die voor Skyfall (2012) en Spectre (2015) tekent, vindt wel dat de slinger iets te ver doorgeslagen is. In zijn tweeluik verzoent hij Craigs grimmige Bond opnieuw iets meer met het escapisme van diens eerdere incarnaties. Gadgets, glamour, droomlocaties, een vleug romantiekje, een royale portie authentiek stuntwerk en een snuif Britishness horen er weer meer bij. De vijftigste verjaardag van de filmheld, in 2012, smeekt om een vleugje nostalgie. De wereldberoemde zilvergrijze Aston Martin DB5 wordt nog eens van stal gehaald. Maar het verhaal draait voor een groot deel om de vraag of zo’n vrouwen verleidende, schurken uitschakelende, in dure wagens rondrijdende spion nog wel van deze tijd is. Hou je zo cyberterroristen tegen? In Spectre vindt Bonds jonge nieuwe baas zijn type agent voorbijgestreefd in tijden van drones, permanente bewaking en big data. De vraag of Bond ‘nog van deze tijd is’ wordt zo onschadelijk gemaakt door ze te integreren in het verhaal. En ondertussen bewijst 007 lustig dat digitaal overschat is en redt hij als vanouds een blondine (Léa Seydoux) voor de bom afgaat. Tegelijk vintage, ernstig, grappig en modern zijn blijkt soms te hoog gegrepen voor Skyfall en Spectre maar het publiek smult ervan. Met 1,1 miljard en en 880 miljoen dollar halen de twee films recordbedragen op. Misschien dat Bond niet van de jaren 2010 hield maar de jaren 2010 hielden zeker van Bond. Craigs Bond.
***
De verwachting – de pers kreeg de film vooraf niet te zien – is dat nieuwe regisseur Cary Fukunaga op dat elan doorgaat in No Time to Die. Op verzoek van de CIA keert Bond daarin even terug uit zijn Jamaicaans pensioen en voor hij er erg in heeft, is hij de wereld opnieuw aan het redden. Een van de twee vrouwen – de term bondgirls heeft afgedaan – die hem daarin bijstaan, is Nomi, een jonge zwarte Britse die hem na zijn pensionering heeft opgevolgd én de overbekende codenaam 007 heeft overgenomen. ‘The world has moved on, Commander Bond. So stay in your lane. Or I will put a bullet in your knee’, zegt ze stoer in de trailer. Het leverde actrice Lashana Lynch eerder al enkele ranzige aanvallen op sociale media op. Het gerucht dat Bond in een elektrische Aston Martin zou rijden, inspireerde tabloid Daily Mail dan weer tot een waarschuwing voor ’the wokest Bond ever’.
Daniel Craig was blond, 37 en relatief onbekend toen hij in 2005 het Bondschap aanvaardde op een moment dat Jason Bourne de iconische spion had voorbijgesneld. Vandaag is Craig 53, grijzend en wereldberoemd en is Bourne weer van het toneel verdwenen. In een woelige periode hield hij het schip drijvende. Hoe het na de craigxit verder moet, is een stevig vraagstuk. Bond maar blijven laten worstelen met zijn status van door de tijd ingehaalde spion, is allicht geen optie meer met een nieuwe, jongere acteur.
De vraag of Bond nog relevant is in een MeToo-wereld is volgens Phoebe Waller-Bridge, bezieler van het geweldige Fleabag en voor No Time to Die ingehuurd als coscenarist, bollocks. ‘Belangrijk is dat de fílm vrouwen behandelt zoals het hoort. Bond hoeft dat niet te doen. Hij moet het personage trouw blijven en blijven evolueren.’ Een Bond zonder blaam is nog niet voor morgen, en misschien maar goed ook.
De evolutie naar volwaardige vrouwelijke personages, die meer zijn dan lustobjecten, zal ongetwijfeld worden verdergezet. Al maakt Jane Bond nog geen kans. Barbara Broccoli, bazin van het Bond-imperium, laat nauwelijks in haar kaarten kijken wat de opvolging van Daniel Craig betreft. Geen enkele huids- of haarkleur is uitgesloten maar een vrouw wordt het zeker niet. ‘Bond is mannelijk. Hij is uitgedacht als man en zal dat ook blijven’, liet ze optekenen. Ook Craig ziet niet in waarom een vrouw James Bond zou moeten spelen. Hij vindt het veel beter om voor vrouwen rollen te verzinnen die even goed zijn als James Bond.
De nood aan vernieuwing is alvast niets om bang voor te zijn. Casino Royale bewees dat je Bond in nood altijd nog volledig kunt heruitvinden. Als het verleden iets leert, dan wel dat het personage zich ondanks regelrechte misstappen toch telkens heeft weten aan te passen aan nieuwe zeden en geopolitieke situaties. Het huidige palet aan gevaarlijke wereldleiders en exorbitant rijke megalomanen met of zonder ruimteprogramma moet de zoektocht naar nieuwe Bond-schurken alvast niet al te moeilijk maken.
Quo vadis Bond? Er lijken meer mogelijkheden dan ooit te zijn.
No Time to Die
Vanaf 30/9 in de bioscoop.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
07×007
Wie wordt James Bond nu Daniel Craig zijn license to kill inlevert? Het speculeren en bevragen van elke mogelijke acteur die wordt genoemd, is al maanden bezig.
001: Tom Hardy
De favoriet van ex-Bond Pierce Brosnan werd begin 2020 al verkeerdelijk tot nieuwe James Bond uitgeroepen. Dat de topfavoriet het zelden haalt, speelt in het nadeel van Tom Hardy, de Britse bruut uit onder meer Bronson, The Dark Knight Rises en Mad Max: Fury Road. Het zou voor hemzelf geen ramp zijn. Ook zonder Bond zit er bruis in zijn carrière.
002: Regé-Jean Page
Voor meerdere Britse bookmakers – ja, uiteraard kan er op de volgende Bond gegokt worden – is Regé-Jean Page sinds april de grootste kanshebber. Toen raakte bekend dat de viriele tv-ster niet meer zou meewerken aan successerie Bridgerton. De officiële uitleg: creatieve meningsverschillen. De officieuze: de prille dertiger schept ruimte voor een Grote Rol.
003: Idris Elba
Van alle kandidaten wordt Idris Elba al het langst achtervolgd door geruchten dat hij zich straks James Bond mag noemen. De acteur uit tv-series The Wire en Luther en films als Thor en The Suicide Squad gooide olie op het vuur met de tweet ‘My name’s Elba, Idris Elba’ én de uitspraak ‘Mij gaat het er niet om de eerste zwarte Bond te spelen. Ik heb gewoon interesse in 007 spelen’.
004: Lashana Lynch
De nieuwe 007 is in elk geval al bekend. Lashana Lynch, een 33-jarige Londense met Jamaicaanse roots, blijkt in No Time to Die het takenpakket én codenaam 007 overgenomen te hebben van de gepensioneerde James Bond. Alleen maakt dat van haar dus nog niet de nieuwe James Bond. Producer Barbara Broccoli heeft een vrouwelijke Bond zo goed als uitgesloten.
005: Cillian Murphy
Een film zal de pittige, historische gangsterserie Peaky Blinders na zes seizoenen afronden. Waarna hoofdrolspeler Cillian Murphy weer op de markt komt. Hij is een voor de hand liggende keuze want hij kan harde kerels charismatisch neerzetten, heeft blockbusterervaring ( Batman, Inception) en ogen die niet onderdoen voor die van Daniel Craig. Maar kun je op je 45e nog aan vijftien jaar Bond beginnen?
006: Michael Fassbender
Nog een evidentie. Even blond als Craig maar ziet er in tuxedo nog een stuk aantrekkelijker uit en bewees in de films van Steve McQueen ( Hunger, Shame), Quentin Tarantino (Inglourious Basterds) en Ridley Scott (Prometheus) nog stukken beter te kunnen acteren. Meerdere X-Menfilms hielpen hem bovendien aan blockbusterervaring. Het grootste probleem: Fassbender zegt geen zin te hebben in Bond.
007: Iemand Anders
Riz Ahmed uit Sound of Metal, Daniel Kaluuya uit Judas and the Black Messiah en Get Out, Tom Holland uit Spider-Man, Tom Hiddleston uit Avengers, Robert Pattinson uit Twilight, James Norton uit Little Women, de Schotten Sam Heughan en Jack Lowden, Superman Henry Cavill, John Boyega uit Star Wars, Richard Madden uit de tv-serie Bodyguard, Henry Golding uit Crazy Rich Asians. Hoe zou het eigenlijk voelen om níét genoemd te worden?
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
