Komiek Bo Burnham toont waarom de selfiegeneratie zo slecht nog niet is

Op het internet is Bo Burnham al langer een fenomeen. Met zijn generatieportret Eighth Grade bestormt de comedian nu ook de filmwereld. En hoe.

Bo Burnham weet als geen ander wat het is om op te groeien met het internet als partner in crime. In 2006 gaat hij als zestienjarig kneusje onverwachts viraal nadat hij zelfverklaarde ‘puberale muzikale comedy’ op YouTube post. In sneltempo groeit hij uit tot een van de eerste internetsterren, met meer dan tweehonderd miljoen views op zijn teller. Nochtans kaart hij met nummers over white supremacy, seksualiteit en religie geen hapklare onderwerpen aan.

Continu filmpjes maken op je slaapkamer gaat na een tijdje ook vervelen. En dus volgden er een succesvolle comedycarrière met verschillende tournees, enkele muziekalbums, een dichtbundel, rolletjes in films als Funny People en The Big Sick, de minder succesvolle MTV-reeks Zach Stone Is Gonna Be Famous en comedyspecials op Netflix. Op zijn vijfentwintigste was Burnham comedy’s next big thing. En toen besloot hij te stoppen en een fictiefilm te maken.

Strontsceptisch

Dat de comedian met de cynische humor een gevoelige coming-of-agefilm maakt, is opvallend. Dat hij dat als zevenentwintigjarige man doet vanuit het standpunt van een dertienjarig meisje al helemaal. Het had heel fout kunnen aflopen met Eighth Grade, beseft hij. ‘Ik zou zelf ook skeptical as shit zijn’, liet Burnham weten aan cultuurwebsite Uproxx. ‘Vreemde, edgy mannelijke comedian maakt vrouwelijke tienerfilm? Natuurlijk denk je dan: what the fuck is dit?’ Toen Eighth Grade in januari in première ging op het Sundance Film Festival, deed hij het net niet in zijn broek.

Het wantrouwen bleek ongegrond: Burnham slaagde er wonderwel in een pijnlijk herkenbaar beeld te schetsen van de worstelingen van een tienermeisje. Eighth Grade rijgt de lovende kritieken intussen vrolijk aan elkaar. ‘Een verbazingwekkend goede film’, vatte Vox samen. Variety hield het op ‘een frisse, vrouwelijke kijk op adolescentie’. Op Rotten Tomatoes scoort hij momenteel 98 %. Ook het publiek is mee: Eighth Grade haalde Wes Andersons Isle of Dogs in als de film met de beste ticketverkoop per scherm in 2018.

#wokeuplikethis

Er gebeurt nochtans niet zo gek veel in Eighth Grade. De stille, sociaal incapabele Kayla (gespeeld door de innemende Elsie Fisher) groeit op met haar alleenstaande vader en beleeft de laatste week van haar middelbareschoolcarrière. Op school lijkt niemand haar te kennen, in haar vrije tijd probeert ze dat – tevergeefs – te compenseren met sociale media. Zo krijgen we te zien hoe ze zich uitgebreid opmaakt met behulp van make-uptutorials, om vervolgens in bed te kruipen voor een ‘I woke up like this’-selfie. Wanneer ze haar onbestaande YouTube-volgers aanspoort om ‘more confident’ te zijn, lijkt ze het dus in de eerste plaats tegen zichzelf te hebben.

Burnham bekeek ter voorbereiding massa’s YouTube-filmpjes van tienermeisjes. Een demografische groep waar hij veel mee gemeen blijkt te hebben. ‘Toen ik nog comedy deed en het op het podium vaak over persoonlijke dingen had, waren het meestal veertienjarige meisjes die na een show naar me toekwamen om te zeggen dat ze zich hetzelfde voelden’, vertelt hij in een interview met Indiewire. ‘Ik voelde me begrepen door meisjes als Kayla, nog voor ik ze zelf begreep.’

Ook Burnham heeft immers zijn onzekerheden. Hij was een angstig en verlegen kind. Op het podium kruipen resulteerde dan ook steevast in paniekaanvallen en stress. Uiteindelijk zou hij zijn grapjas aan de kapstok hangen. Net als Kayla kent hij de contradictie van een introvert die toch graag gezien en gehoord wil worden.

Sociale media zijn in dat opzicht niet altijd een cadeau. Toen Burnham in 2006 begon met YouTube, had dat, zo zegt hij zelf, weinig impact op zijn dagelijkse leven. Nu besteden jongeren veel meer aandacht aan hun virtuele imago. En dat legt heel wat druk op hun schouders. ‘Alsof het echte leven nog niet moeilijk genoeg is, moet je nu ook een of andere gecureerde versie van jezelf onderhouden die bovendien moet rijmen met wie je echt bent, wetende dat je er toch nooit zo goed uitziet als op je beste foto.’

Soulmates

Toch, en dat is best verfrissend, toont Burnham geen pessimistisch beeld van sociale media. Het is al te makkelijk om de selfiedrang van Generatie Z af te schrijven als oppervlakkig narcisme, maar echt nieuw zijn die behoeftes niet. Ook wie voor 1995 geboren is, herkent de hang naar erkenning van de hippe kliekjes en de hottie van de klas. Alleen uit dat zich nu in likes en follows. Bovendien laat Burnham zien hoe sociale media heel empowering kunnen zijn. Wat comedy was voor Burnham, is vloggen voor Kayla: een uitlaatklep, een manier om een kant van zichzelf te tonen die niemand anders ziet.

Dat uitgerekend Burnham deze film maakt, is dus niet zo gek als het op het eerste gezicht lijkt. Een dertienjarig meisje is hij nooit geweest, maar Kayla zou wel een prima soulmate kunnen zijn. Al werd tijdens de opnames voor Burnham pijnlijk duidelijk dat hij niet meer zo’n digitale voorloper is als in 2006. Actrice Elsie Fisher had welgeteld één opmerking na het lezen van het script: ‘Facebook? Niemand die dat nog gebruikt!’