Jennifer Hudson speelt haar idool: ‘Aretha Franklin is altijd de blauwdruk voor mijn carrière geweest’

Jennifer Hudson kruipt in en onder de huid van Aretha Franklin in Respect, een biopic die toont dat de Queen of Soul haar kroon bepaald niet cadeau heeft gekregen.

Het is ondertussen zestien jaar geleden dat r&b-zangeres en actrice Jennifer Hudson vanuit het niets doorschoot naar de top. Eerst in American Idol (ook al won ze die wedstrijd niet), daarna met haar eerste filmrol, in de musical Dreamgirls, waarmee ze meteen ook een Oscar won. Gevraagd naar wat ze daarna wilde doen, luidde Hudsons antwoord steevast: souldiva Aretha Franklin vertolken. Die droom gaat nu in vervulling met Respect, al ging daar meer tijd en drama overheen dan Hudson indertijd kon bevroeden. Véél meer.

Al in 2008 zat J-Hud een eerste keer samen met de Queen of Soul om het project te bespreken. Maar het duurde tot 2017 vooraleer Franklin, die aanvankelijk aan Halle Berry dacht, Hudson haar zegen gaf. Er waren niet alleen de gebruikelijke problemen, zoals het schaven aan het script en het vinden van het nodige geld, de legendarische zangeres die in de sixties soul en gospel tot bij een blank publiek bracht, bleek ook een lastige tante om tevreden te houden, waardoor de film pas echt in de steigers kon worden gezet na haar overlijden in 2018.

Bovendien was er nogal wat om in één enkele film te worden gepropt. Er waren Franklins triomfen in de hitlijsten, met Think, (You Make Me Feel Like) A Natural Woman en Respect als iconische songs. Er was haar moeilijke jeugd, getekend door seksueel misbruik en een eerste zwangerschap op haar twaalfde. Er was haar worsteling met alcoholisme. Er was de burgerrechtenstrijd die ze vanaf de eerste rij meemaakte. Plus: er waren de dominante mannen van wie ze zich diende te ontvoogden, zoals haar veeleisende vader (een rol van Forest Whitaker in Respect) en haar volatiele manager en latere echtgenoot Ted White (Marlon Wayans).

Dat alles samen levert een film op die voorbijtrekt als een soort greatest hits and misses van Franklins turbulente leven en carrière, eentje waarin nogal wat clichés uit de popbiopic de retrorevue passeren. De showstopper die de Queen of Soul verdient, is Respect – het filmdebuut van de Zuid-Afrikaanse theaterregisseuse Liesl Tommy – dan ook niet geworden. Meer nog: in de Amerikaanse bioscopen presteerde de film zo flauw dat hij na een paar weken al via streamingdiensten werd aangeboden. Maar Respect schuwt tenminste de schaduwkanten van Franklins leven niet en onthult haar niet alleen als de fabuleuze zangeres die ze was maar ook als een zwarte protofeministe in een tijd waarin seksisme en racisme in de muziekindustrie én daarbuiten aan de orde van de dag waren.

Hudson, die inmiddels anderhalf miljoen platen verkocht, twee Grammy’s won en wier ster sinds 2013 op de Hollywood Walk of Fame ligt, omarmt het allemaal met de nodige swagger. Maar dan zonder er een imitatieshow van te maken. ‘Aretha is de koningin. Ik hooguit de prinses’, lacht de zangeres en actrice uit Chicago, die privé zelf ook de nodige klappen kreeg – haar moeder, haar broer en een neef werden in 2008 brutaal vermoord, wellicht door haar schoonbroer. ‘Ik ken mijn plaats. In het begin was mijn grootste vrees: hoe kan ik Aretha voldoende eer betonen? Tot ik me bedacht: ik ben net als haar een professionele zangeres, maar ik ben daarnaast ook actrice. Ik voeg die samen en maak er mijn beste versie van Aretha van. Ik wil vooral duidelijk maken wat ze dacht en voelde.’

Hoe heb je dat concreet voor elkaar gekregen? Want iedereen kent Aretha Franklin, hoe ze eruitzag, hoe ze zong, hoe ze sprak…

Jennifer Hudson: Ik heb intensief met een stemcoach gewerkt, omdat we wel hetzelfde instrument hadden maar dat compleet anders gebruiken. Mijn coach zei: Aretha zong vanuit haar hoofd, jij zingt vanuit je voeten. Ze benaderde de noten ook anders. Dat was technisch lastig om onder de knie te krijgen. Bovendien was ze niet de meest expressieve persoon, in tegenstelling tot mezelf. Vergeet niet dat ze uit een tijd kwam waarin vrouwen geleerd werd zich beschroomd te gedragen, veel meer dan nu. Het was dan ook vooral innerlijk acteren, met blikken, gestes en lichaamstaal.

Is ze altijd jouw idool geweest?

Hudson: Voor zover ik me kan herinneren, is ze altijd de blauwdruk voor mijn carrière geweest. Dat ik haar later persoonlijk heb leren kennen, beschouw ik als een enorm privilege. Ik ben opgegroeid met Aretha. Als kind zong ik al haar arrangementen van Precious en Amazing Grace in de kerk, zonder goed te weten wat haar culturele impact was. We komen uit dezelfde muziekschool: de kerk. Het is pas later dat ik ten volle ben gaan beseffen hoe goed en invloedrijk ze was, als zangeres natuurlijk, maar ook als symbool van de Afro-Amerikaanse gemeenschap.

Wat heb je geleerd door haar te spelen?

Hudson: Ik heb haar nog meer als mens leren waarderen. We hebben allemaal ons verhaal, onze demonen waarmee we moeten omgaan. Maar Aretha’s verhaal was episch. Ook achter de schermen. Ondanks alle tegenslagen slaagde ze er toch in haar lot in handen te nemen en als artieste haar eigen stem te vinden, ondanks de druk van haar vader, haar echtgenoot en haar producenten. Ze heeft zich van een gebluste ziel met een goddelijk geschenk zélf tot de Queen of Soul weten te kronen. Haar verhaal sterkt me om voortaan nog meer mijn eigen keuzes te maken.

Bedoel je dat je dat dan niet altijd gedaan hebt?

Hudson: Mijn moeder zei vaak: it’s time that something be said. Alleen is opkomen voor je rechten, je plek, niet altijd evident. Nog steeds niet. Het is dankzij mijn moeder en Aretha dat ik dat op sommige cruciale momenten in mijn leven wel heb durven te doen. Je hebt wél een stem, wél een keuze: als vrouw, als artieste, als eender wie of wat. Dat is wat ze me geleerd hebben en waarnaar ik tracht te leven.

Aretha Franklin kampte met drank, drugs en misbruik, net als Whitney Houston, Amy Winehouse en zoveel andere grote artiesten. Zijn dat de demonen die bij roem horen?

Hudson: Dat is een cliché, denk ik. Veel mensen hebben issues en zoeken naar manieren om met dingen om te gaan, ook zij die niet in de spotlights staan. Niemand ontsnapt eraan.

De film focust op de fifties en sixties, toen de burgerrechtenbeweging de kop opstak, waar Franklin een grotere rol in speelde dan vaak wordt gedacht. Hoe belangrijk was dat sociale element voor jou?

Hudson: Heel belangrijk. Aretha’s muziek kun je niet los zien van haar activisme en van haar tijd. Ze heeft altijd voor gelijke rechten voor vrouwen en zwarten geijverd. Als ze nu een icoon is, dan komt dat zeker ook door haar engagement. Ze besefte dat ze als populaire entertainer een stem en een podium had, en dat ze daardoor dingen gezegd en gedaan kon krijgen. Ze heeft haar positie als pleitbezorger van de Afro-Amerikaanse gemeenschap altijd slim gebruikt om een verschil te maken, hoewel ze daardoor ook tegenkanting kreeg. Het zijn sociale issues die vandaag nog altijd spelen, wat de film heel erg actueel maakt.

Slotvraag: wat denk je dat ze zelf van de film zou vinden? Haar familie distantieerde zich alvast van Genius: Aretha, de tv-serie die eerder dit jaar via Disney+ over haar leven verscheen.

Hudson: Ik weet dat ze wilde dat ik haar zou spelen. Dat heb ik gedaan, zo goed als ik kon. Ik hoop dat ze blij en trots is daarboven. Weet je: Aretha was geen grote prater, maar als ze sprak, dan zei ze meteen wel haar gedacht. Zonder remmingen. Ze zou dus vast wel wat op te merken hebben. (lacht)