Harvey Weinstein, de producer die tientallen vrouwen misbruikte, is fin de carrière. Maar de volgehouden zwijgplicht en de mannen die hem voorgingen, doen twijfelen of zijn val een voldoende sterk signaal is.
Met elke reactie op het nieuws dat Harvey Weinstein tientallen vrouwen heeft misbruikt, wordt de val van de invloedrijke producer hallucinanter. In feite vormt de berichtgeving van de afgelopen dagen een drietrapsraket die enkel maar sneller naar beneden stort.
Ten eerste was er het oorspronkelijke stuk van The New York Times dat op 5 oktober verscheen en waarin onder meer staat dat Weinstein met minstens acht vrouwen financiële schikkingen trof om zijn wandaden niet te laten uitlekken.
In de dagen daarna kreeg de Hollywoodmogol zijn C4 bij The Weinstein Company, die hij zelf mee oprichtte. Een derde van de raad van bestuur én de advocaat van Weinstein volgen hem.
Enkele actrices, van wie Lena Dunham de bekendste is, reageren meteen beenhard. De grotere Hollywooddiva’s, zoals Kate Winslet, Jennifer Lawrence, Meryl Streep, Glenn Close en Judi Dench, volgden pas maandag en dinsdag. Slecht mondjesmaat veroordeelden hun mannelijke collega’s, zoals Kevin Smith en George Clooney, de man met wie ze in veel gevallen ooit samenwerkten.
Dinsdag kwam de tweede trap van de raket, een lang, onthutsend stuk in The New Yorker waarin nog eens dertien vrouwen – drie van hen zeggen door Weinstein verkracht te zijn – hun verhaal doen. In één geval wordt dat relaas niet alleen in geschreven tekst, maar ook in een audiotape gedaan, waarop Weinstein toegeeft een actrice te hebben betast.
En dan moest de derde trap nog komen. Opnieuw in The New York Times vertelden twee van de grootste dames in Hollywood, Gwyneth Paltrow en Angelina Jolie, dat ook zij een pijnlijke ervaring met Weinstein achter de rug hebben. Paltrow kreeg als jonge, onervaren actrice een filmrol aangeboden in ruil voor seks.
Bafta’s en Oscars
Daartussen en daarna bleef het onthullingen regenen. Zo heeft Weinstein mensen uit de filmwereld via mail gesmeekt om hem te helpen. Op de gerenommeerde entertainmentwebsite The Wrap beweerde Sharon Waxman, oud-journaliste van The New York Times, dat een eerder artikel over Weinsteins misbruik in 2004 werd tegengehouden door Matt Damon en Russell Crowe. Zowel Damon als de krant ontkennen in alle toonaarden, Crowe heeft voorlopig nog niet gereageerd.
Met de onthullingen kwamen ook de initiatieven van de grote filminstituten. Overal viel Weinstein in één klap uit de gratie. De British Academy of Film and Television Arts (Bafta) schorste hem. Wat de organisatie van de Oscars – Weinsteins films werden meer dan 300 keer genomineerd – zal doen, is nog niet duidelijk. Zijn naam zal, en dat is wel zeker, weldra niet meer op de credits van zijn eigen films staan. Ook zijn eigen vrouw heeft hem verlaten. De Clintons en de Obama’s, families die hij ooit gul sponsorden in verkiezingscampagnes, vielen hem af.
‘Het publiek en de sector vergeven veel schandalen.’
Weinstein zelf haalde ondertussen de basisregels van het crisismanagement boven. In een brief aan The New York Times verontschuldigde hij zich voor de pijn die hij zijn familie had aangedaan en beloofde hij aan zichzelf te werken. ‘Een klassiek patroon’, zegt Hilde Van den Bulck, professor communicatiewetenschappen en gespecialiseerd in celebrity studies aan de Universiteit Antwerpen (UA). ‘Schuld bekennen is de enige te volgen weg. Meestal verdwijnen ze dan een tijdje van de aardbodem, bijvoorbeeld naar een afkickkliniek. Daarna komen ze daar uit, en engageren ze zich vaak nog extra voor goede doelen.’
‘En dat werkt. Kijk naar Kate Moss. Haar carrière werd nog groter na haar cocaïneschandaal. Het publiek en de sector vergeven veel.’
‘Voldoende vooruitgang’
Maar niet altijd, en ook bij Weinstein niet, denkt Van den Bulck. ‘Een seksschandaal is een van de ergste vormen van controverse die er zijn, omdat je er anderen bij betrekt, in tegenstelling tot bijvoorbeeld druggebruik. Ook de omvang van Weinsteins daden en het feit dat hij, los van de officiële communicatie, dreigde met processen tegen journalisten, spreken niet in zijn voordeel.’
Al die zaken in acht genomen, is het statement van Weinsteins woordvoerder zonder meer eigenaardig. ‘De heer Weinstein hoopt dat, als hij voldoende vooruitgang boekt, hem een tweede kans gegund wordt’, luidt het einde van de reactie zoals geciteerd in The New Yorker.
De kans dat Weinstein een tweede kans krijgt, is zo goed als nul, luidt nu de teneur, en de ooit zo invloedrijke producer is het nieuwste lid in een clubje gedegradeerde entertainmentfiguren met losse handjes, met komiek Bill Cosby, tv-host Bill O’Reilly en presentator Jimmy Savile als trieste ereleden. Maar, zoals Van den Bulck hierboven ook zei, het publiek vergeeft veel. Wie het lijstje bekijkt met andere sterren die, ondanks een seksschandaal, wél een tweede kans kregen, is wel even zoet.
De winnaar van de Oscar voor beste acteur in 2017, Casey Affleck, werd zeven jaar voor zijn triomf door twee collega’s beschuldigd van seksueel misbruik tijdens het filmen van de mockumentary I’m Still Here. Hij heeft met beide vrouwen een financiële schikking getroffen, maar de aantijgingen steeds ontkend.
Nate Parker, ster in The Birth of a Nation, een van de eerste originele Netflixfilms, wordt beschuldigd van een verkrachting in zijn studententijd.
Roman Polánski misbruikte een dertienjarig meisje, maar blijft tot op vandaag films maken. In 2017 mocht hij de jury van de Césars voorzitten, de belangrijkste Franse filmprijzen, een functie die hij afgaf na lang en luid protest.
Ook Woody Allen blijft films regisseren met de regelmaat van een klok, terwijl zijn ex-vrouw Mia Farrow hem er al jarenlang van beschuldigt hun dochter Dylan te hebben aangerand.
Om dan nog maar te zwijgen over de president van de VS en zijn ‘kleedkamertaal’ over poesjes grijpen.
Oude dinosaurus
Niet alleen de ‘wegkomers’ doen tot nadenken stemmen, ook de volgende vraag wordt bij elke nieuwe gedropte bom prangerder: hoe komt het dat Weinstein dit zo lang heeft kunnen toedekken en wat zegt dat over de impact van de zaak op hoe Hollywood vanaf nu met vrouwen zal omgaan?
Want het is al langer geweten, zoveel is duidelijk. De getuigen in The New Yorker geven het ook massaal aan. Geruchten over seksueel misbruik achtervolgen de invloedrijke producer al twintig jaar.
‘Ik was me bewust van de geruchten dat Harvey Weinstein een patroon vertoonde van wangedrag bij vrouwen.’
In 2015 liep een Italiaans model naar de politie na ‘een handtastelijke casting’. Zij is een van de vrouwen met wie Weinstein schikte volgens de Amerikaanse media. ‘Ik was me bewust van de geruchten dat Harvey Weinstein een patroon vertoonde van wangedrag bij vrouwen’, zei topactrice Glenn Close dan weer in haar reactie op de onthullingen.
‘Dat het zo lang heeft geduurd, met het medeweten van veel mensen, heeft te maken met Weinsteins idee dat dit wel kon worden toegedekt’, denkt Van den Bulck. ‘In zijn brief schreef hij als verdediging dat hij, als oude dinosaurus, niet besefte dat wat hij deed, vandaag niet kan. Terwijl het nooit heeft gekund. Het is een diep seksisme dat in verschillende sectoren heerst.’
Voor wie die zaken bekijkt, is het lang niet zeker of het net de affaire-Weinstein is die de laatste resten van het casting couch-stelsel en andere overblijfselen van het Hollywoodmachismo definitief naar de eeuwige jachtvelden zal verwijzen. Verschillende analyses in Amerikaanse media spreken van een existentieel probleem, dat niet zal verdwijnen door het verwijderen van een paar rotte appels.
De berichtgeving van de afgelopen dagen is een drietrapsraket, die alleen maar sneller naar beneden stortte.
Maar Van den Bulck is hoopvol. ‘Dit soort processen gaat heel traag’, zegt ze. ‘Er is een groot schandaal, dat ons zogenaamd wakker schudt, maar even later vallen we allemaal weer in slaap, tot het volgende schandaal. Maar in tussentijd is er wel iets veranderd.’
Van den Bulck haalt als voorbeeld de discussie over de diversiteit op de Oscaruitreiking – denk aan de hashtag #OscarsSoWhite – aan. ‘Het is goed mogelijk dat de Oscars van 2018 ook weer grotendeels blank zullen zijn, maar dit jaar won wel Moonlight, een film van een zwarte regisseur met zwarte acteurs.’
‘Zo is het ook met Weinstein. Er zullen nog schandalen opduiken en in elke generatie heb je slechte mensen. Maar dat een van de grootste filmproducers van de VS door zijn eigen broer uit zijn eigen bedrijf gezet wordt en, mits enige vertraging, wordt uitgespuwd door de mensen met wie hij werkt, wil iets zeggen. De impact van dit schandaal is echt wel bijzonder groot.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
