Had de Noorse documentairemaker Benjamin Ree het geluk dat een onwaarschijnlijk verhaal zich voor zijn camera ontspon? Jazeker, maar The Painter and the Thief is vooral sluw verteld.
Een geroutineerde scenarist met een bodemloze fantasie had niet kunnen verzinnen wat de werkelijkheid serveert in deze Noorse documentaire. Daarom zou het zonde zijn om, zoals vaak bij true-crimeverhalen het geval is, de bizarre wendingen in The Painter and the Thief te verklappen aan de hand van spoilers. Het vertrekpunt van de Docville-winnaar is gelukkig intrigerend genoeg. In 2015 stelen twee dieven uit een galerie in Oslo twee enorme schilderijen van de getalenteerde Tsjechische kunstenares Barbora Kysilkova. Dankzij een bewakingsvideo zijn de daders snel gevonden. De werken zelf blijven spoorloos, want de junkiedieven herinneren zich nauwelijks wat van hun kunstroof. Ter compensatie vraagt Kysilkova op het proces aan een van hen, Karl-Bertil Nordland, of hij voor haar wil poseren. Dat wil hij. En dan wordt het pas echt interessant.
De verhouding tussen de schilder en de welbespraakte, allesbehalve leeghoofdige junkie neemt vreemde vormen aan wanneer de twee meer van elkaar beginnen te stelen dan een tastbaar kunstwerk. Regisseur Benjamin Ree heeft het geluk dat het drama, de combinatie van het lelijke en mooie in de mens, zich voor zijn camera afspeelt. Emoties moeten niet in woorden worden gevat, want de kijker is erbij wanneer ze hoog oplopen. Hij maakt van het sterke, ambigue verhaal ook sterke, aangrijpende cinéma vérité, maakt op belangrijke momenten de juiste esthetische keuzes en speelt een sluw spel met perspectief: je kijkt naar een kunstenares die kijkt naar een onvoorspelbare dief die alsmaar meer beseft dat hij wordt bekeken. Dat kan wat wat meta en afstandelijk overkomen, maar het is wel degelijk ontzettend intiem. De slotsom: niet alleen misdaden maar ook mensdaden kunnen grote gevolgen hebben. De Amerikanen werken aan een remake. De dieven.
The Painter and the Thief ****
Benjamin Ree
