Recensie ‘Under the Skin’: Ground Control to Major Glazer

Met zijn aardse scifitrip Under the Skin beamt Jonathan Glazer u buitenaardse sferen in, met Scarlett Johansson als moordgriet from outer space.

Wie denkt dat cinema enkel draait om verhaaltjes, verteld door pratende koppen die in close-up de ene emotionele uitbarsting na de andere beleven, zal Jonathan Glazers langverwachte derde langspeler – na de gestileerde gangsterfilm Sexy Beast (2000) en de sinistere reïncarnatiefabel Birth (2004) – maar een curieus beestje vinden. Glazer stript Michel Fabers gelijknamige cultroman waarop deze freudiaanse sciencefictiontrip is gebaseerd namelijk tot op het narratieve bot, en opteert radicaal voor een bedwelmende, meticuleus geritmeerde en grotendeels dialoogloze beeldenstroom die plaagt, prikkelt, provoceert en voortdurend onder de filmlaag pulkt.

Waarover het gaat? Over een ‘ding’ dat een ‘zij’ wordt, of om het aardser uit te drukken: over een sexy alien – Scarlett Johansson met zwarte haren – die om nooit verklaarde redenen in de Schotse hoofdstad Glasgow neerstrijkt, daar in de buurt allerlei lokale mannen verleidt, hen vervolgens met huid en haar verslindt – ontdek vooral zelf hoe! – en al doende beetje bij beetje leert wat het betekent om mens te zijn en een lichaam te hebben. Kwestie van ‘de mens’ ook eens door buitenaardse ogen te observeren en vast te stellen dat we minstens even vreemde, verwarde wezens zijn als de sexy sirenes from outer space, gevangen in een vleselijk omhulsel en slaaf van dito instincten.

Met zijn drukkende, unheimliche sfeertje, zijn bezwerende soundtrack van indiecomponiste Mica Levi, zijn bizarre beelden van zwarte blubber, melkwitte kamers en uitvergrote ogen, en met zijn mix van aards naturalisme (er zit zelfs candid-camerafootage in) en cerebraal formalisme roept Under the Skin onvermijdelijk echo’s op aan Nicolas Roegs The Man Who Fell to Earth (1976) of Stanleys Kubricks 2001: A Space Odyssey (1969). En ook David Lynch lijkt, zeker in surrealistische geest, nooit veraf, maar Glazer maakt er nooit een copy-pastecitatenshowtje van, weet de melange meesterlijk naar zijn hand te zetten en slaagt er als een technisch superieure beeldenmagiër (die special effects!) in om er ook een duistere, dreigende en existentieel getormenteerde ziel in te jagen, met alle rare en nare gevolgen van dien.

Wie niet over veel verbeelding beschikt, of enkel voorgekauwde pavlovreflexen van cinema verwacht, kan Under the Skin dan ook abusievelijk verwarren met mooifilmerij die beter als videokunst aan de man zou worden gebracht. Wie daarentegen wel een open blik heeft en bereid is om mee te gaan in Glazers eigenzinnige maar gedecideerd onder de huid sluipende filmtrip ontdekt een hoogst origineel, bloedmooi in beeld gestanst, akelig erotisch en bovenal deugddoend ambitieus werkstuk, een met Scarlett Johansson in evakostuum dan nog. Een van de beste films van het jaar en in elk geval de opvallendste, meest polemische en vormelijk radicaalste.