Recensie ‘Interstellar’: ‘2014: A space Odyssey’

Christopher Nolan verkent vreemde en vertrouwde werelden met Interstellar, een sciencefictionepos dat alle Hollywood- en andere dimensies openrijt.

‘To boldly go where no filmmaker has gone before’. Het lijkt het mission statement dat regerend blockbusterkeizer Christopher Nolan voor ogen had toen hij zijn sciencefictionepos Interstellar in de steigers zette. Enkel de maker van The Dark Knight (2008) en Inception (2010) durft het immers aan om geavanceerde computeranimatie en old school pelliculefilm, psychologisch drama en blitse scifi-actie, kubrickiaanse reflecties en spielbergiaans sentiment door de mangel te halen. En net als in zijn vorige films doet hij dat met zoveel métier, en vooral op zo’n spectaculaire schaal, dat je gedurende deze bijna drie uur durende maar meeslepende en intens cinematografische trip niet eens de tijd hebt om de wormgaten in de plot te spotten.

Nolan situeert zijn dystopische sciencefictionopera in een niet zo verre toekomst, in het heartland van Amerika, waar de voedselvoorraden schaars zijn geworden en Cooper – ooit een NASA-astronaut, nu een boer en familieman – zijn ruimtehelm mag afstoffen. Door de NASA, of wat er ondergronds nog van overschiet, wordt hij namelijk uitverkoren om een buitenaardse missie te leiden met als doel een plek tussen de sterren te vinden waar de mensheid kan overleven. Dat Cooper daarvoor zijn tienerzoon en -dochter moet achterlaten, is op zich al een dure prijs om in outer space de messias te mogen uithangen, maar de inzet wordt er emotioneel alleen maar gewichtiger op wanneer blijkt dat de reis ook door de tijdsdimensies boort en zijn briefing bij vertrek wel heel selectieve informatie bevatte.

Dat de broers Jonathan en Christopher Nolan dit epos aanvankelijk schreven voor Steven Spielberg, die onderweg andere oorden opzocht, is vooral aan het eerste deel te merken, met zijn mix van ruraal familiedrama en zijn buitenaardse lokroep die echo’s van Close Encounters of the Third Kind (1977) herbergt. Maar wat volgt eens de raketmotoren branden – een prachtige, climactische sequens overigens – is vintage Nolan. Met name: een als popcornspektakel vermomde reflectie over thema’s als tijd, ruimte, relativiteit, ecologie, liefde en het fatum, en dan nog een die zo gezwollen is in schaal en ambitie dat ze Gravity (2013) tot een Kammerspiel reduceert. De film wordt voortgestuwd door de Teutoonse tonen van huiscomponist Hans Zimmer, die opnieuw een knappe score aflevert maar zo openlijk citeert uit Koyaanisqatsi (1982) – ook al een ecotrip over de eindigheid van onze planeet – dat een mens zich afvraagt of Philip Glass toch niet beter eens zijn advocaat zou bellen.

In afwachting kruipt Matthew McConaughey met overtuiging in de huid en het ruimtepak van all-American hero Cooper, die het achterneefje van Tom Joad en Major Tom zou kunnen zijn, terwijl ook Anne Hathaway, Michael Caine, John Lithgow, Jessica Chastain, Ellen Burstyn, Casey Affleck en Matt Damon de aards-realistische revue en de verschillende dimensies van tijd en ruimte passeren.

Om zijn gepimpte scifishow de nodige wetenschappelijke sérieux te geven, ging Nolan bovendien te rade bij ruimtetheoreticus Kip Thorne. Al verdient het exquise camerawerk van de Zweeds-Nederlandse director of photography Hoyte van Hoytema, die bewijst ook op buitenaardse Hollywoodschaal intimiteit en familiariteit tegen het doek te kunnen borstelen, zeker zoveel krediet.

Het resultaat is meer ‘Gravitas’ dan ‘Gravity’, en ook al dreigen sommige sequensen op drift te slaan in bombast en pathetiek, en al loert het metafysische geleuter van The Tree of Life (2011) of de ontologische ruimtekitsch van Prometheus (2012) af en toe aan de stoffige einder; geen enkele dure Hollywoodfilm toonde dit jaar zoveel ambitie, ideeën en filmische grandeur als Interstellar. ‘Do not go gentle into that good night’, is het Dylan Thomas-citaat dat meermaals weerklinkt, een credo dat Nolan gelukkig ook geen nanoseconde overwoog.