Recensie ‘Her’: Reality Bytes

Joaquin Phoenix wordt smoor op zijn computer in Her, Spike Jonze’ melancholische meditatie over liefde in cybertijden.

Hal 9000 in 2001: A Space Odyssey, Proteus IV in Demon Seed of Skynet in de Terminator-franchise: aan kwaaie, kwaadaardige en bovenal hyperintelligente computers heeft de sciencefictioncatalogus nooit een gebrek gehad. Maar, zo vroeg Spike Jonze zich kennelijk af: wat als die digitale krengen het nu eens niet op je zielenheil en de werelddominantie hebben gemunt, zo geavanceerd zijn dat ze op een spontane manier kunnen tateren, denken, voelen en twijfelen als gewone mensen, en over de sexy, heerlijk hese stem van Scarlett Johansson beschikken?

Wanneer Theodore Twombly (Joaquin Phoenix), een gescheiden thirtysomething uit een niet zo verre toekomst, langzaam verliefd wordt op zijn gloednieuwe, interactieve besturingssysteem, dat zichzelf Samantha doopt, heb je dan ook nooit de indruk naar een té wereldvreemde mafketel te kijken. Theodore, die beroepshalve gepersonaliseerde, emotionele brieven schrijft voor een onlinebedrijf, blijft namelijk een kerel van vlees en bloed, een die bonje maakt met zijn ex (Rooney Mara), gaat uithuilen bij zijn beste vriendin (Amy Adams), porno kijkt, games speelt en ook echte vrouwen datet. Alleen lijkt niemand hem zo goed te begrijpen als de slimme, sexy, grappige, gevoelige maar ook volkomen virtuele Samantha (Johansson).

Waarop Jonze je trakteert, is kortom een als futuristische fabel verpakte maar in wezen oerklassieke liefdesballade over de ups en downs van een man-vrouwrelatie, alsof Isaac Asimov zich aan The Way We Were zou wagen. Maar dan met dit verschil dat je enkel Phoenix ziet, met bril en snor nog wel, én de vrouw enkel hoort. Daardoor voelt het alsof Jonze een innerlijke monoloog houdt over liefde in tijden van chatrooms, avatars en andere cyberexcessen, met Theodore als alter ego: een gevoelige, volwassen puber die hardop mijmert over een hightech wereld waarin elk contact geobjectiveerd wordt. Vandaar de titel ‘her’ in plaats van ‘she’.

Conform daarmee kiest Jonze, die het scenario deze keer zelf schreef (in tegenstelling tot bij zijn vorige films Being John Malkovich (1999), Adaptation. (2002) en Where the Wild Thing Are (2009)) voor een hypercleane designlook, met interieurs, kantoren en flatgebouwen die uit een blitse reclamespot lijken geplukt. Bovendien wordt haast elke dialoog gevolgd door een op melancholische indiemuziek (van Arcade Fire, Owen Pallett en Jonze’ ex Karen O.) gezet montagestukje waarin de regisseur zijn videoclipverleden mag showen. Het geeft Her een postmodern zelfbewustzijn mee dat perfect past bij zijn onderwerp van emotionele onthechting en dat het geheel bij vlagen een liefelijk gekwelde, romantische ziel inblaast.

De schaduwkant van die aanpak is echter dat het momentum af en toe stokt en het tegelijk iets zelfgenoegzaams en zeurderigs krijgt, alsof je Theodore eens goed door elkaar wilt schudden en zijn internetverbinding blokkeren. Deze meditatie over de (ont)menselijk(t)e conditie een 21e-eeuwse Love Story noemen is dan ook overdreven en misplaatst bovendien. Maar Her is tenminste gevoelig, intelligent, introspectief en goed gemaakt, en de sensuele stem van Scarjo gaat zelfs tijdens het zoveelste gesprek over koetjes en kalfjes niet gauw vervelen. Doe er uw voordeel mee.

Dave Mestdach