Filmrecensie ‘Adieu au langage 3D’: Ceci est le futur du cinema

Jean-Luc Godard maakt met Adieu au langage zijn rentree in de Belgische bioscoop. Op zijn 84e. In 3D. Met een hond.

Als je abstractie maakt van festivals of musea, dan is het al van Notre musique uit 2004 geleden dat een film van Jean-Luc Godard nog eens de Belgische zalen haalde. Maar het inmiddels 84-jarige monstre sacré van de Europese cinema maakt dan ook al sinds de late jaren zestig geen films meer. Enfin, toch niet in de strikt narratieve en artistiek verstikkende zin van het woord.

Wat Godard fabriceert, zijn beeldende essays die vaak intellectuele spielerei, kolerieke kolder, clevere citatenbundel en politiek pamflet tegelijk zijn, en Adieu au langage – zijn allereerste langspeler in 3D! – vormt daarop geen uitzondering. Je het hoofd breken over ‘waarover het verhaal gaat’ – een dooddoener die de cinema alsmaar vaker dreigt te wurgen – is dan ook even grote quatsch als ‘het verhaal’ dat Godard verkoopt. Dat laat zich nog het best samenvatten als tachtig enerverende maar fascinerende minuten theatrale sketches in spuuglelijk HD, tekstfragmenten en homevideo-opnames. En dat met een koppel dat mokt, vrijt en ruziet en aan de leiband gehouden wordt door Godards hond Roxy, die om de vijf minuten aan de digitale camera komt snuffelen. In 3D dus. Of in sommige, quasi ‘onleesbare’ sequensen zelfs in 3D óp 3D.

Daarmee staat de heraut annex doodgraver van de nouvelle vague, bijna vijftig jaar nadat hij met iconische films als A bout de souffle (1959), Le mépris (1963) en Pierrot le fou (1965) wellicht de grootste, esthetische revolutie binnen de cinema hielp te ontketenen, niet alleen grijnzend te dansen op het graf van de taal, zoals de titel aangeeft. Zijn welgemeende fuck you aan de postmoderne, digitale kitsch- en consumptiecultuur leest tegelijk als een hommage aan de manier waarop we in het Google-tijdperk beeld- en tekstfragmenten opschrokken, als een YouTube-puzzel die u vooral zelf maar moet leggen met citaten van Dostojevski, Aragon, Darwin en Faulkner, met flarden Bach, Mozart en ruis, met beelden van een naakte vrouw en een blaffende viervoeter.

Met een beetje goede wil zou je Adieu au Langage 3D – dat dit jaar wellicht tot Godards eigen stomme verbazing in Cannes de juryprijs kreeg, zijn allereerste bekroning ginds! – kunnen omschrijven als musique concrète die in digitale beelden werd gegoten. Of als neokubistische cinema, alsof Picasso is verrezen en vol verwondering voor zijn tv of computerscherm zit te zappen. Met een beetje kwade wil kun je het dan weer hermetische bullshit noemen van een avant-gardedinosaurus die al lang over zijn hoogtepunt heen is. Maar van welke kant en in hoeveel dimensies je het ook bekijkt, naar binnen schrokt en weer uitspuwt: Godard lijkt alle interpretaties welwillend te omarmen, houdt het voor zijn radicale doen behoorlijk verteerbaar en triggert tenminste ideeën, desnoods drie totaal verschillende, conflicterende per seconde.

Ceci n’est pas un film, ceci est le futur du cinema. Dood aan Jean-Luc Godard, lang leve Jean-Luc Godard!