Felix Van Groeningen: ‘Ik moet mij erbij neerleggen dat mijn films rare beestjes zijn’

© Johan Jacobs

Knack Focus brengt u in de laatste weken van 2018 de beste verhalen van het afgelopen jaar. Een daarvan is dit gesprek met regisseur Felix Van Groeningen over zijn Hollywooddebuut.

Dit verhaal verscheen op 3 oktober in Knack Focus, naar aanleiding van Film Fest Gent.

De Vlaamse film was haar Beautiful Boy drie jaar kwijt aan Hollywood. Felix van Groeningen draaide er het waarachtige drugsdrama dat onlangs Film Fest Gent afsloot en volgens experts in de running is voor een Oscar. Dit is het verhaal van zijn Amerikaanse ontgroening. En van wat hem terug thuis wachtte.

Lees hier de rest van de beste Knack Focus-verhalen uit 2018.

‘Ik moet dringend naar de glasbak’, gniffelt Felix van Groeningen. De regisseur van De helaasheid der dingen (2009), The Broken Circle Breakdown (2012) en Belgica (2016) wijst naar een stapeltje lege flessen en bokalen onder de bank op het terras van zijn Antwerpse appartement. Een week voordat hij het glasprobleem had vastgesteld, paradeerde hij, geflankeerd door filmsterren Steve Carell en Timothée Chalamet, nog op de rode loper van het Toronto International Film Festival voor de wereldpremière van zijn Beautiful Boy. De volgende weken mag Van Groeningen dat nog eens overdoen in San Sebastián, Gent, Zürich, Londen en andere steden met een filmfestival.

Een vader probeert zijn zoon te helpen maar moet er vrede mee nemen dat hij alleen nog kan helpen door los te laten: dat is toch Finding Nemo!

Zijn eerste Amerikaanse film is goed ontvangen, al gaat het meeste applaus naar zijn hoofdrolspelers. Zowel Steve Carell (de klasbak uit The Big Short, Foxcatcher en The 40 Year Old Virgin) als Timothée Chalamet (de rijzende ster die aan zijn glansvertolking in Call Me by Your Name een imposante groep fans overhield) worden kansen voor een nieuwe Oscarnominatie toegedicht. Ze spelen vader en zoon, goedmenende en liefhebbende mensen die je al het geluk van de wereld gunt maar dat laatste wordt tot het laatste grammetje opgezogen door een verslaving die lelijker is dan de nacht. Hoe hard de vader ook probeert om zijn zoon te redden, hoe vaak de zoon ook in behandeling gaat, hij blijft maar hervallen en zinkt almaar dieper weg in de hel van crystal meth. Van Groeningen heeft overigens niets verzonnen. Hij baseerde het scenario op twee boeken: eentje waarin journalist David Sheff bericht over de drugsverslaving van zijn zoon Nic en eentje waarin de zoon zijn kant van het verhaal doet.

Felix van Groeningen: Plan B, het productiebedrijf van Brad Pitt en Dede Gardner, had de rechten op het boek van David Sheff. The Broken Circle Breakdown bracht hen op het idee dat ik misschien de juiste persoon was om het te verfilmen. Ik heb hen ontmoet, zij hebben The Broken Circle Breakdown aan David en Nic Sheff laten zien. Die waren enthousiast. Ik heb de Sheffs ontmoet. Het was snel duidelijk dat iedereen elkaar vertrouwde.

Had Cameron Crowe, de regisseur van Jerry Maguire en Almost Famous, Beautiful Boy niet moeten regisseren?

Van Groeningen: Dat project was dood. Niemand was gelukkig met wat er lag. Ik heb gevraagd om Crowes scenario te mogen lezen maar ze hebben wijselijk beslist om me tegen mezelf te beschermen. Als ik zijn scenario niet las, kon ook niemand beweren of erop alluderen dat ik er dingen uit zou hebben gepikt.

Vakblad Variety kondigde in 2015 al aan dat jij Beautiful Boy zou regisseren. De opnames waren aangekondigd voor zomer 2016, uiteindelijk werd het lente 2017. Zat er een kink in de kabel?

Van Groeningen: Wat mag ik hierover kwijt? Het beangstigende aan een Amerikaanse film is dat het perfect mogelijk is dat je enorm veel energie in een project steekt, dat alles op wieltjes loopt, tot er ineens één dingetje tegenzit. Door een agendaprobleem kan plots alles tot stilstand komen. En daar sta je dan. Ik was helemaal klaar om te filmen, de goesting was groot maar er zat niets anders op dan te wachten. Zéér vervelend als je zo monomaan bent als ik. Ik wed nooit op twee paarden. Als ik ergens mijn gedacht op zet, dan ga ik ervoor en kijk ik naar niets anders om.

In Vlaanderen komt zoiets bijna niet voor. Zodra het VAF met geld over de brug komt, kun je beginnen te plannen en werk je ergens naartoe. In Amerika kan het op het laatste moment nog altijd volledig fout gaan. We zijn er – gelukkig maar – geraakt. Maar ik heb mijn peren gezien.

Felix Van Groeningen: 'Ik moet mij erbij neerleggen dat mijn films rare beestjes zijn'
© Johan Jacobs

Vlak voor Kerstmis 2016 stonden alle lichten eindelijk op groen. Twee en een halve maand later was ik aan het draaien. (lacht) Dat is dan weer het voordeel van Amerika: als de trein eenmaal vertrokken is, is hij niet meer te stoppen. Als je eenmaal draait, is het er super werken. De postproductie was dan weer wat moeilijker omdat er veel mensen over je schouders meekijken. Op het uitbrengen van de film heb ik als regisseur bijna geen vat. Daar komt zo veel bij kijken, daar gaan zo’n grote bedragen in om, daar willen zo veel mensen hun zeg over doen. Zelfs de publicisten en de managers van de acteurs hebben een mening. Ik heb Beautiful Boy moeten loslaten.

Is dat niet logisch? Is het omgekeerd niet vreemd dat je je in Vlaanderen als regisseur wél inlaat met trailers, releasedata en marketingcampagnes?

Van Groeningen: Misschien wel. Maar het is fijn om zo veel controle te hebben. Ik heb daar supergoeie ervaringen mee. In Amerika heeft een regisseur op dat niveau geen inspraak. Ik moet er misschien wel bij zeggen dat de machine niet tegenwerkt. Er is een grote liefde, sensibiliteit en openheid. Men wil het beste voor de film. Ik wil de machine dus niet afschilderen als een grote, gemene machine. Maar het is wel een machine.

Was het een zorg dat de strijd tegen een drugsverslaving vaak materiaal is voor een weekendfilm?

Van Groeningen: Totaal niet. Er zijn aardig wat films over drugs en ontwenning maar zelden vanuit het standpunt van de ouder. Een vader probeert zijn zoon te helpen maar moet vrede nemen met het idee dat hij alleen nog helpen kan door los te laten: dat is toch redelijk mythisch. Dat is Finding Nemo! (lacht)

Dat we in de film ook het gezichtspunt van de zoon verwerken, maakt het helemaal uniek. Je voelt – hoop ik – waar de zoon doorheen gaat en daardoor heb je nog veel meer begrip voor wat de vader meemaakt. Ondanks de donkere momenten is de film hoopvol. Ze zijn eruit geraakt. Nic is al acht jaar clean. Hij heeft hoerenchance gehad en beseft dat het nooit gedaan zal zijn en dat elke dag een gevecht is om clean te blijven.

Wat weet je over de omvang van Amerika’s drugscrisis?

Van Groeningen: Crystal meth is een iets minder groot probleem dan een dikke tien jaar geleden. Momenteel zijn opioïden de grote zorg, erg zware pijnstillers die veel te snel worden voorgeschreven. Mensen raken daar verslaafd aan. Als ze geen opioïden meer voorgeschreven krijgen of kunnen betalen, schakelen ze van miserie op heroïne over. Alle lagen van de bevolkingen worden erdoor getroffen. Iedereen zegt constant dat er dringend iets moet gebeuren. Maar dat is niet eenvoudig. De farmaceutische sector en de dokters hebben boter op het hoofd.

De grote zorg in de VS zijn momenteel opioïden, zware, verslavende pijnstillers. De farmaceutische sector en de dokters hebben hier boter op het hoofd.

De grootste verdienste van de boeken – en hopelijk ook van de film – is dat ze tonen dat er niet noodzakelijk een uitleg, oorzaak of verklaring is voor verslaving. Het kan echt iedereen overkomen. David Sheffs onderzoek legt bloot dat tien procent van de mensen vatbaar is voor verslavingen. Er zijn factoren die de kans op een verslaving verhogen: op jonge leeftijd gebruiken, opgroeien in een omgeving met veel drugs… Maar voor elke statistiek is er een tegenvoorbeeld. Je kunt uit een slecht milieu komen, vroeg beginnen te gebruiken en er toch af raken.

Dimitri Verhulst was ongelukkig met de eerste scenarioversie van De helaasheid der dingen…

Van Groeningen: Met de film ook! (lacht) Dimitri is altijd ongelukkig.

Het was maar een brugje om naar je omgang met vader en zoon Sheff te peilen. Uiteindelijk zwier jij wel hun intieme, pijnlijke relaas op een groot scherm. Je voelt je geen indringer in hun leven?

Van Groeningen: (doet een seconde alsof hij diep nadenkt en lacht dan) Ik heb dat niet snel. Je voelt het wel als mensen iets niet willen delen en dan zet je een stap achteruit. Alhoewel, ik zet dan vaak juist een stap vooruit. (lacht)

Mijn liefde voor de Sheffs was na het lezen van hun boeken al groot en ze werd alleen maar groter toen ik hen leerde kennen. Daar heb ik de hele filmploeg mee willen besmetten. De Sheffs zijn ongelofelijk gracieus en gunden mij mijn vrijheid. Soms hebben ze een beetje geflipt maar dat is onvermijdelijk. Hoe zou jij reageren als ze je leven verfilmen? Hoe geschift is het niet om de acteur te ontmoeten die jou gaat spelen? De Sheffs zijn om de juiste reden mee in het filmverhaal gestapt. Ze hebben zelf veel gehad aan de getuigenissen van andere mensen. Uit dankbaarheid en omdat het schrijvers zijn, willen ze hun verhaal delen en de problematiek bespreekbaar maken. Ze zijn blij dat de film er is en vinden hem ook echt goed.

Nic Sheff was op zijn elfde al een eerste keer dronken. Op welke leeftijd dronk jij je eerste pinten?

Van Groeningen: Op mijn veertiende dronk ik al openlijk dus ik moet een jaar of twaalf geweest zijn toen ik achter de rug van mijn familie dronk. Wat dat betreft, heb ik een maffe achtergrond, kom ik niet uit een voorbeeldgezin. Ik ben in een café opgegroeid en heb best wel wat gezien.

TIMOTHÉE CHALAMET en STEVE CARELL als vader en zoon Sheff. 'Er is niet noodzakelijk een verklaring voor verslaving. Dit kan iedereen overkomen.'
TIMOTHÉE CHALAMET en STEVE CARELL als vader en zoon Sheff. ‘Er is niet noodzakelijk een verklaring voor verslaving. Dit kan iedereen overkomen.’© Johan Jacobs

Ben je ooit in gevaar geweest?

Van Groeningen: Ik denk dat ik het verslavingsgen niet heb. Had ik dat wel, dan was ik in gevaar geweest. Op een bepaald moment heb ik wat hulp nodig gehad maar niet om van een verslaving af te raken. Op het einde van de humaniora en aan het begin van mijn filmstudies ging ik zwaar uit. Ik dreigde mij daarin te verliezen. Het is mijn geluk geweest dat ik enerzijds heel snel de leegte van dat gefeest aanvoelde en anderzijds merkte hoeveel energie, trots en positieve gevoelens ik aan het creëren overhield. Dat gaf zo veel meer levensvreugde. Ik heb heel bewust voor het creëren gekozen en heb daar redelijk veel voor opzijgeschoven. Mijn chance is dat ik die keuze heb kunnen maken. Rond mij heb ik veel mensen zich zien verliezen.

Mijn frank valt: jij herkent je in Nic!

Van Groeningen: Ik kan Nic begrijpen en dat speelt zeker mee in de reden waarom ik Beautiful Boy heb willen maken. Op jonge leeftijd kun je tijdelijk slecht in je vel zitten en je ontzettend onwennig voelen. Als je merkt dat alles gemakkelijker gaat als je wat gebruikt, dan gebruik je. Dat is wat er met mij ooit aan de hand was. De dingen gingen schijnbaar zo veel makkelijker als ik onder invloed was. Niet per se van drugs en alcohol: de roes van het feest en de roes van de muziek konden volstaan. Daarom trok het nachtleven mij zo aan. Ik vermoed dat Nic iets gelijkaardigs voorhad.

Timothée Chalamet wordt de nieuwe Leonardo DiCaprio genoemd. Hoe ben je eigenlijk bij hem uitgekomen? Ik veronderstel dat je hem nog niet had zien schitteren in Call Me by Your Name.

Van Groeningen: We wisten dat de rol zodanig mooi is dat je er een jonge acteur mee op de kaart kunt zetten en dat je dus niet per se iemand nodig hebt die het al gemaakt heeft. Chalamet heeft een auditietape ingezonden, ik heb hem ontmoet en daarna heb ik op het Sundance-filmfestival Call Me by Your Name gezien. Dat vond ik een waanzinnig mooie film en wat Chalamet daarin doet, is niet van deze wereld. Héél straf. Ik wist dus dat hij speciaal was. Wat we niet konden voorzien, was dat Call Me by Your Name in het najaar zo veel liefde zou krijgen en dat Chalamet een Oscar-nominatie zou binnenhalen. Dat is fantastisch voor onze film.

De jackpot gewonnen?

Van Groeningen: Jackpot is veel gezegd. Puur zakelijk is Chalamets populariteit een reden voor de studio om nog meer op de film in te zetten. Omdat jonge mensen opkijken naar Chalamet, is de kans groot dat ze naar Beautiful Boy zullen gaan kijken. Dat is schitterend, want het lijkt geen evidente film voor jonge mensen.

Er is nog een onverwachte meevaller. Jonge mensen hebben de Amerikaanse versie van The Office met Steve Carell in de hoofdrol herontdekt. Onverwacht zitten we met twee acteurs die populair zijn bij jonge mensen.

Ik heb het met Timothée Chalamet, die van voetbal houdt en half Frans is, wijselijk niet over het wk gehad.

Waarom wilde je Steve Carell?

Van Groeningen: Hij is een ongelofelijk goede acteur. Ik was enorm onder de indruk van zijn metamorfose in The Big Short. Zelfs al is zijn personage een grote klootzak, Carell slaagt er altijd waanzinnig goed in het toegankelijk te maken. Maar er was meer. Ik heb heel wat interviews met hem bekeken en gelezen en vermoedde dat mijn film hem ook als mens zou liggen. Steve is een heel toegewijde vader. Hij heeft iets heel sereen en eerlijks over zich. Nadat hij het scenario gelezen had, heeft hij meteen toegezegd.

Steve is een controlefreak. Hij gaat oprecht proberen te begrijpen wat de regisseur wil maar hij laat het door zijn filter gaan. Timothée was veel volatieler, wilder en jonger. Hij ging er altijd vol voor en kon er drie keer helemaal naast zitten en er de vierde keer kloef op. We hebben veel uitgeprobeerd. Bij Steve was het sneller duidelijk wat er maximaal in zat.

Chalamet houdt van voetbal en bracht veel vakanties door bij zijn grootouders in Frankrijk. Heb je met hem geruzied over de halve finale op het wk, die Frankrijk van ons had moeten verliezen?

Van Groeningen: Ik heb hem tijdens het wk niet gezien en in Toronto hebben we het er wijselijk niet over gehad. (lacht) Ik probeer voetbal maar iets doms te vinden. Ik ging niet naar het wk kijken, ik wilde me niet laten vangen. Maar natuurlijk was ik meteen helemaal mee en was ik vreselijk teleurgesteld. Ik hou mezelf nu voor dat het mooi geweest is en dat er belangrijker dingen in het leven zijn: proberen een goeie vader te zijn.

Muziek speelt altijd een grote rol in je films. Heel wat momenten in Beautiful Boy danken hun emotionele gewicht aan de prachtnummers van John Lennon, David Bowie, Neil Young, Tim Buckley, Mogwai, Sigur Rós en Nirvana. Hoe cool is het om je die muziek in een film te kunnen veroorloven?

Van Groeningen: Waanzin! De inspiratie voor die keuzes was trouwens gewoon het bronmateriaal. David en Nic zijn allebei ware muziekliefhebbers met een eclectische smaak. Ze gingen samen naar concerten, ze babbelden veel over muziek. Muziek verbond hen. We gebruiken de songs die ze zelf in de boeken citeren. David vertelt daar bijvoorbeeld in hoe hij Beautiful Boy van John Lennon voor zijn zoon zong.

Aanvankelijk was er ook een soundtrack maar op aanraden van monteur Nico Leunen heb ik die er weer uit gegooid. ‘Durf straffe keuzes maken. Ga voor songs’, adviseerde hij. Er was nog budget over. We moesten ons geen fluit aantrekken van de kostprijs. We hadden beiden Spotify of iTunes openstaan en probeerden het ene nummer na het andere uit. Dat was een te gekke tijd. Pas toen we er Neil Young in staken, gingen er een paar alarmbellen af bij de producenten. We hebben bijna alles kunnen clearen. De songs van David Bowie bleken heel betaalbaar – niet naar onze normen, wel naar die van Amerika.

Felix Van Groeningen: 'Ik moet mij erbij neerleggen dat mijn films rare beestjes zijn'
© Johan Jacobs

Welke song heeft voor jou de grootste impact in de film?

Van Groeningen: Svefn-g-englar van Sigur Rós vind ik het bijzonderst, vanwege het traject dat de film tijdens dat nummer aflegt. Je bent blij dat Nic naar de unief gaat maar de scène kantelt. De muziek masseert je in een afschrikwekkend moment. Het effect is heel raar: je voelt je goed met iemand die net dope heeft gedaan en tegelijk weet je hoe verschrikkelijk dat is en schrik je dat het zo snel kan omslaan.

Ook Heart of Gold van Neil Young werkt fantastisch. Mensen die daar niet in meegaan…

Volgens Wikipedia heb je maar liefst zeven maanden aan de montage gewerkt. De samenwerking met Stephen Mirrione, vaste monteur van Alejandro González Iñárritu werd stopgezet en je riep de hulp in van je oude trawant Nico Leunen. Het montageproces heeft bij jou altijd wat van een lijdensweg. Hoe komt dat?

Van Groeningen: Ik weet het niet. Ik vind het fascinerend dat je in de montage nog zo veel kunt doen. Het maffe is dat ik elke keer denk dat ik mijn les geleerd heb. Deze keer dacht ik dat ik een goeie eerste versie had door meteen mijn darlings te killen. Alleen had ik de verkeerde gekilld en zat ik zo heel lang op de verkeerde piste.

Het is niet zo dat ik tijdens de montage een flutscenario moet rechttrekken. Meestal vertrek ik van een scenario waar ik echt content van ben. Ook tijdens de opnames loopt het nooit grondig fout.

Ik denk dat ik er mij bij neer moet leggen dat mijn films rare beestjes zijn. Ze hebben meestal een maffe structuur, maken tijdssprongen en trachten een authentieke sfeer te combineren met een strak verhaal. Ik weiger tussen sfeer en verhaal te kiezen. Ik wil beide maar het vergt tijd om die balans te vinden. Je moet door een aantal fases. Je werkt een versie af, stelt vast dat het niet helemaal goed zit en herbegint. Pas als ik dat een paar keer gedaan heb, kom ik tot iets waar ik tevreden over ben. Dat is in het kort wat bij al mijn films is gebeurd.

Voor het eerst heb je zonder Dirk Impens als producent gewerkt. De sterkhouder van de Vlaamse film heeft zijn pensioen aangekondigd. Girl van Lukas Dhont is zijn orgelpunt. Lanceer jij #dirkimpensmoetblijven of #dirkimpensverdientrust?

Van Groeningen: Dirk moet niet stoppen. Dirk gaat niet stoppen. (lacht) Dat is alles wat ik zeg.

’t is niet waar, jullie gaan opnieuw samenwerken?

Van Groeningen: We zullen zien! Ik ga hem in elk geval niet met rust laten.

Ik denk dat ik het verslavingsgen niet heb. Had ik dat wel, dan was ik in gevaar geweest

Dominique Deruddere verhuisde in 2007 naar Los Angeles voor een film. Het plan was daarna naar Brussel terug te keren. Die film is er nooit gekomen, maar hij woont nog steeds in LA. Hoe zit dat met jou?

Van Groeningen: Ik ben iemand die heel snel aardt op een plek en makkelijk tevreden is. Ik heb graag in LA gewoond. Het leven is er aangenaam, ik hou van het klimaat, ik hou van surfen, het was super. Ik zou daar perfect kunnen leven maar dat is nooit het plan geweest. Veel mensen voorspelden dat ik niet terug zou komen of het raar zou vinden om weer hier te zijn. Zelf heb ik me daar nooit vragen bij gesteld. Terugkomen voelde aanvankelijk supernormaal aan, alsof ik nooit was weggeweest. Maar ondertussen heb ik gemerkt dat ik door de periode in LA een andere kijk heb. Hoe gaan mensen met elkaar om? Welk gevoel krijg je als je op straat loopt of het Sint-Jansplein oversteekt? Waarin verschilt mijn leven hier met mijn leven ginder? Ik ben blij met die andere kijk. Dat verfrist.

Hoe groot is de kans op een tweede Amerikaans avontuur?

Van Groeningen: Dat kan ik niet inschatten. Beautiful Boy komt uit in de hele wereld. Dat is waanzin. Dat gaat sowieso tot andere dingen leiden. In mijn leven en in mijn traject als filmmaker heeft het ene altijd tot het andere geleid. Ik ben er zeker van dat dat zo zal blijven gaan.

Vrees je het moment dat je stagneert?

Van Groeningen: Wat is stagneren? Als ik opnieuw in België een film draai, is dat voor mij geen stap terug. Het zal zichzelf wel uitwijzen wat ik waar draai. Het moet in de kern goed zitten en dan vind ik wel een manier om de film te maken.

Veel plezier op de rode loper. En vergeet niet naar de glasbak te gaan!

Beautiful Boy

19/10, 20.00 (Kinepolis).

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Felix van Groeningen

Geboren in 1977 in Gent.

Studeert in 2000 aan het Kask af als meester in de audiovisuele kunsten.

Gaat als regisseur en acteur eerst zijn gang in de theaterwereld.

Maakt indruk met zijn eerste langspeelfilm Steve + Sky (2004).

Bevestigt met de is-dit-nou-allesfilm Dagen zonder lief (2007).

Promoot De helaasheid der dingen (2009) in Cannes door in zijn blootje over de Croisette te fietsen.

Opvolger The Broken Circle Breakdown (2012) wordt genomineerd voor de Oscar voor beste niet-Engelstalige film.

Belgica (2016), een woeste trip door het nachtleven met een door Soulwax samengestelde soundtrack, doet het bij het grote publiek minder goed.

Regisseert op vraag van Brad Pitt Beautiful Boy (2018).

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content