‘Feestscènes in films zien er altijd shit uit’: regisseur Brian Welsh brengt een ode aan de rave

Ravers in da house? Regisseur Brian Welsh keert met zijn zwart-witfilm Beats terug naar de illegale techno raves in de nineties. Verboden of niet, dansen zal je! ‘Ongehoorzaamheid is belangrijk!’

Ongelooflijk maar waar: in 1994 vaardigde de Britse regering de Criminal Justice and Public Order Act uit, die onder meer samenkomsten verbood die gekenmerkt werd door de opeenvolging van repetitive beats. House en techno, zo oordeelde de regering, dreven de jeugd te veel in illegale zaakjes en criminaliteit.

In de ravecultuur die zo ontstond, groeide Brian Welsh op en hij baseerde er ook zijn nieuwe film Beats op. ‘Technoparty’s waren deel van mijn jeugd. Drugs, muziek, vriendschap, totale vrijheid en creativiteit. Het waren openbaringen!’ vertelt hij op Film Fest Gent, waar Beats voor het eerst op Belgische bodem te zien is. Het gelijknamige toneelstuk van Kieran Hurley gaf hem het bepalende duwtje in de rug: ‘Kieran had enkel een tafeltje, een microfoon, een dj en wat visuals. Ik was emotioneel gepakt door dat stuk. Een viscerale ervaring. Daarna hebben Kieran en ik eigenlijk jaren gesproken over hoe we dat in een film konden gieten.’

Meer dan een portret van een muziekcultuur wou Welsh een hechte vriendschap tonen. De schuwe Johnno en de geflipte maar zachtaardige Spanner zijn een onafscheidelijk duo. Voor Johnno de verpauperde wijk verlaat, willen ze nog eenmaal feesten als de beesten op een rave van epische proporties.

De producer is, en dit zag u niet aankomen, Steven Soderbergh, die Welsh ontdekte via The Entire History of You, de legendarische aflevering van Black Mirror die hij regisseerde. ‘Steven bood me een scenario aan, maar dat bleek niks voor mij. Uiteindelijk wilde hij me wel helpen op een of andere manier. Ik had enkele filmideeën en hij vroeg me wat mijn hart zei. En dat klopte voor Beats. Hij ging akkoord om als producer op te treden, ook al wist hij dat het geen makkelijke film was om gereleased te krijgen! Steven werd een soort mentor.’

Je personage Johnno lijkt te ontsnappen uit een milieu zonder toekomstperspectief. Voor wie u kent, is dat een herkenbaar verhaal.

Brian Welsh: Ik groeide inderdaad op in een verpauperde gemeenschap, maar gelukkig waren mijn ouders universitair opgeleid en kreeg ik alle kansen. Toch is het een complexe vraag met een complex antwoord. De familie van Johnno representeert de evolutie van post-industrialisme naar de idealen van de New Labour Party. Helaas waren die idealen conservatieve waarden in een nieuw jasje. Ze voelden enkel als een opwindende verademing aan omdat Thatcher en haar conservatieve partij al zo lang aan de macht waren. Vandaag zie je dat er wel een aantal mensen in zijn geslaagd om hoger te klimmen op de sociale ladder, maar vele anderen werden in de steek gelaten.

Het optimisme van New Labour en Tony Blair was dus weinig meer dan goedkope praatjes?

Welsh: Absoluut. Velen zien het nog altijd als een soort van hoogverraad. En dan was er die Criminal Justice Act! Blair introduceerde die niet – dat was het idee van John Majors regering – maar keurde die wel mee goed. Jeremy Corbyn stemde trouwens tegen (lacht)!

In je film zien we een indrukwekkende ravescène. Wat een party!

Welsh: Als ik de authentieke energie van een rave wou recreëren, moest ik gewoonweg een echte party organiseren. Vaak gebeuren zo’n scènes volgens een strikt en saai protocol. Ze laten de muziek spelen, de figuranten beginnen te dansen, dan stopt de muziek en laten ze iedereen faken! Zo nemen ze de dialogen op. Dat is waarom elke partyscène er altijd shit uitziet! Daarom besloten we een echt feest te organiseren met duizend mensen. Op de uitnodiging stond: kom in ninetieskledij en have a fucking good night!

Wanneer je personages high zijn, gaan we mee op hun trip. Zo’n psychedelische tripscène zien we ook niet vaak.

Welsh: Wat mij intrigeerde aan de nineties, is dat het een visueel dynamische en creatieve periode was. Sketchy video-art, vreemde combinaties van muziek en visuals, psychedelische ervaringen! Ik wou absoluut een socio-politieke subtekst verbergen in die poëtische tripscène. Je ziet de post-industriële wereld letterlijk ineenstorten.

Wonen er nog steeds veel jongeren zoals Spanner in Schotland? Jongeren zonder toekomst omdat ze geen kansen krijgen.

Welsh: Spanner mist inderdaad de kansen die Johnno heeft. De maatschappij werkt nog meer polariserend dan in de jaren 90. Er zijn nog steeds mensen die naar de voedselbank moeten. Onze nationale ziekenzorg functioneert amper. Voor de eerste keer ooit groeit er een generatie op die weet dat ze minder zal verdienen dan wat ze moet uitgeven. Het leven is niet beter geworden. Integendeel, het is nu nog erger.

Kan muziek en vriendschap een oplossing bieden?

Welsh: Muziek is vitaal! Het is ook vitaal dat jongeren ruimte vinden voor hun eigenheid, buiten de restricties van de commerciële en legale wereld. Ongehoorzaamheid is belangrijk. Georganiseerde anarchie!

Menig journalist vergelijkt Beats met Trainspotting.

Welsh: It pisses me off! Die vergelijking is lui! Oké, het zou een leugen zijn om te zeggen dat Trainspotting geen deel uitmaakt van mijn DNA. Het was de belangrijkste film in Schotland toen ik opgroeide en dat is het vandaag nog steeds. Maar mijn film is optimistischer, hij biedt jongeren hoop.

Ik hoorde dat je na elke festivalscreening een dik feestje houdt.

Welsh: (haha) Dat doe ik niet! Er was wel een periode dat er na iedere vertoning in het Verenigd Koninkrijk een technoparty was. Meestal sloop ik na een tijdje weg van het feestje (knipoogt)!