Alfred Hitchcock: Meestermanipulator

Alfred Hitchcock is en blijft het uitgelezen studiemateriaal voor filmstudenten – en iedereen die in het medium is geïnteresseerd.

Alfred Hitchcock moet zowat de meest geanalyseerde cineast ter wereld zijn – met ontelbare boeken, biografieën en tentoonstellingen als bewijs. Donald Spoto’s The Art of Alfred Hitchock en The Dark Side of a Genius: The Life of Alfred Hitchcock behoren tot de bekendste werken over de meester, al wordt het interviewboek van Francois Truffaut waarschijnlijk zonder veel concurrentie het vaakst geraadpleegd. Meest eigenzinnig is dan weer de compilatie Everything you always wanted to know about Lacan…but were afraid to ask Hitchcock van Slavoj Zizek

Voor u zich naar de boekenwinkel haast: de dvd-edities van Rear Window, Vertigo en The Birds volstaan als introductie. Er wordt een verhelderend beeld opgehangen van Hitchcocks thema’s en werkwijze, en wel dankzij archiefmateriaal, storyboards en allerhande documentaires over componist Bernard Herrmann, kostuumontwerpster Edith Head, muze en echtgenote Alma Reville en de generieken van Saul Bass. Natuurlijk komen ook een pak intimi aan het woord. Zo zijn er interviews met acteurs, technische medewerkers, dochter Patricia, de eerder vernoemde biograaf Spoto en regisseurs als Peter Bogdanovich, Curtis Hanson en Martin Scorsese.

Hitchcock hield van de periode van de stille film – toen hij zelf net begon – en van het Duitse expressionisme als vertelstijl. Beelden waren voor hem dus belangrijker dan dialoog, en hij verstond de kunst om als een meesterverteller puur visueel en in de montage de suspense op te bouwen. Luister maar naar de commentaartracks van John Fawell bij Rear Window en van William Friedkin bij Vertigo.

Een Hitchcockprent is echter meer dan een gewone thriller: zijn films zijn typevoorbeelden van kijken en observeren. In Rear Window bijvoorbeeld leidt het kijken tot zuiver voyeurisme en plaatst Hitch de toeschouwer op de plek van James Stewart die, geketend aan zijn rolstoel, bij het begluren van zijn buren een moord aanschouwt. In Vertigo, waarin een man in een moordcomplot wordt gelokt, schaduwt en observeert diezelfde Stewart Kim Novak, die de belichaming wordt van zijn persoonlijke obsessie van obsessies in het algemeen.

Vertigo wordt trouwens beschouwd als een van Hitch’ meest persoonlijke films – niet verwonderlijk aangezien hij daarin vertrouwde thema’s als schuldgevoelens en dubbelgangers opvoert. Schuld en boete worden opnieuw gesuggereerd in de open finale van The Birds – u weet wel, die film waarin de ‘Master of Suspense’ een kustdorp het decor maakt van een gewelddadige aanval van agressieve kraaien en meeuwen.

Piet Goethals