‘Drunk’-regisseur Thomas Vinterberg over zijn dochter: ‘Ik mis geen spanning in mijn leven. Ik mis Ida’

Geveld door een persoonlijke tragedie toverde regisseur Thomas Vinterberg een film over een alcoholexperiment om in een ode aan ongecontroleerd leven. ‘Mij verbaast het niet dat jongeren het recht opeisen om zich een stuk in de kraag te zuipen.’

Met Drunk verzekert Film Fest Gent zich van een grappige én aangrijpende openingsfilm die smeekt om tot in de vroege uurtjes op café nabesproken te worden. Vier leerkrachten op een Deense middelbare school zijn geprikkeld door de theorie van de Noorse psychiater Finn Skårderud die beweert dat de mens wordt geboren met te weinig alchohol in het bloed. Om hun eentonig geworden leven te reanimeren besluiten ze om overdag permanent beschonken te zijn. Aanvankelijk is het experiment een succes, daarna iets minder. Het idee komt uit de koker van Thomas Vinterberg, de Deen die in 1998 met Festen aan de wieg van de Dogme 95-beweging stond en zichzelf in 2012 na een moeilijker periode met Jagten heruitvond als regisseur van films die een plek in de eindejaarslijsten opeisen.

Dat Drunk de bioscoop haalde, is zonder meer een exploot. In mei vorig jaar werden de opnames na vier dagen stilgelegd na een tragisch ongeval. Ida, de dochter van Thomas Vinterberg die in de film de dochter van Mikkelsen zou spelen, stierf in een auto-ongeluk op de E40 in de provincie Luik.

Hoe gaat het met je?

Thomas Vinterberg: Vandaag gaat het, vergeleken met andere dagen, goed. Dank je.

Na zo’n groot verlies zou niemand het je kwalijk hebben genomen als je Drunk had opgegeven. Was het moeilijk om opnieuw op de set te gaan staan?

Vinterberg: De psychiaters die me omringden bevolen me aan om de film te regisseren op voorwaarde dat ik in staat was om te douchen, te eten en de mensen in de ogen te kijken zonder te wenen. Dat laatste lukte me aanvankelijk niet.

Mijn dochter was de voornaamste reden om voort te doen. Ze maakte deel uit van de film en zou er ook in meespelen. Ze was mijn vertrouweling: ik liet haar mijn scenario’s graag lezen omdat ze altijd brutaal eerlijk reageerde. Daar heb je wat aan. In dit geval had ze me na lectuur vanuit Afrika een liefdesbrief gestuurd. Ze voelde zich erkend door Drunk en hield onvoorwaardelijk van de film.

Is Drunk een ode aan het leven geworden of was het dat van in het begin?

Vinterberg: Het is nooit de bedoeling geweest dat het enkel over alcohol zou gaan. Het moest ook over het leven gaan, over inspiratie, nieuwsgierigheid en het terugvinden van begeestering. Maar na Ida’s overlijden was de ode aan het leven geen nevenaspect meer, het was een noodzaak. Hopelijk straalt Drunk iets uit van de liefde die ik toen van de crew en de acteurs heb ontvangen.

De drinkgelagen en zotte feestjes van de leerkrachten en de leerlingen raken een gevoelige snaar. We willen vandaag wel feesten, maar gezien de omstandigheden mag het even niet.

Vinterberg: Dat kon ik uiteraard niet voorzien. Ik ben benieuwd naar hoe de film ontvangen wordt. Vindt de wereld een ode aan het leven irrelevant of ongepast in een periode van doden, zieken en besmettingen? Of vindt de kijker een ode aan leven en feesten net heel bevrijdend? In Denemarken is dat laatste het geval. De zalen zitten vol. De mensen holden naar de bioscopen.

Welke boodschap wil je met Drunk precies meegeven? Bevrijd jezelf uit een dichtgeplamuurd leven?

Vinterberg: De film gaat over drinken, het leven vieren én het opeisen van je vrijheid. Velen onder ons kwijnen weg in een gepland en gecontroleerd leven. Het oncontroleerbare wordt niet langer getolereerd. Ik betreur dat. Ik begrijp niet dat we het oncontroleerbare zo halsstarrig uit onze levens weren, want we hebben het hartstikke nodig. Het mooiste voorbeeld is verliefd worden. Daar heb je weinig tot geen controle over. Je valt voor iemand. Het overkomt je. Het is een van de grootse ervaringen in een mensenleven. Een ander voorbeeld zijn ideeën. Ik krijg vaak de vraag waar ik mijn ideeën vandaan haal. Tja. Je koopt geen idee, je plant geen idee, je krijgt een idee. Het valt je plots te binnen.

Wat heeft het alcoholexperiment in je film daarmee te maken?

Vinterberg: Volgens mij sluit de persoon die naar de fles grijpt een contract met de wereld. Hij viert de teugels en stapt in de wereld van het ongecontroleerde. Daar kan alles. Je kunt geluk hebben en van bil gaan, maar je kunt evengoed een pak slaag krijgen. Het maakt niet uit. Je hebt de controle niet. Denemarken is net als België een veilig land. Dat willen we ook. Maar door elk risico te weren, krijgen spanning, inspiratie, nieuwsgierigheid, opwinding en avontuur geen kans. Dat is dodelijk.

Ik leef met jonge mensen mee. Naar mijn aanvoelen is hun leven van in het begin extreem volgepland. Ze worden niet alleen verondersteld te weten wat ze willen studeren, ze moeten meteen een heel toekomstplan uitdokteren en niets mag verkeerd lopen. Op de sociale media moeten ze én gevat én snel én mooi én perfect overkomen. Mij verbaast het niet dat ze hun recht opeisen om zich een stuk in de kraag te zuipen en heel even niets te moeten.

Mads Mikkelsen vraagt zich in je film verschrikt af of hij saai geworden is. Is dat dé vraag die oudere artiesten nachtmerries bezorgt?

Vinterberg: Niet noodzakelijk. Ik worstelde als jonge man al met die vraag. Misschien zie je het niet aan mijn films, maar ik ga gebukt onder grote onzekerheid. Zoek het niet te dicht bij ons. Drunk gaat niet over mijn leven of dat van Mads. We hebben dat personage uitgevonden. Ik zat voor de dood van mijn dochter niet in een midlifecrisis. Vandaag kan ik het me simpelweg niet meer veroorloven om die gevoelens van frustratie en onzekerheid toe te laten. Ik mis geen spanning, vonk of nieuwsgierigheid in mijn leven. Ik mis mijn dochter. Dat overschaduwt alles. Maar toen ik het script schreef, kon ik niet weten dat haar dood mijn leven zou overschaduwen.

Wat zat je toen wel dwars?

Vinterberg: Ik zette me niet af tegen mijn persoonlijke leven, wel tegen de doorgeslagen rationaliteit, de overdreven politieke correctheid en het tekort aan vrijpostig gedrag. Er zijn zoveel minder prettig gestoorden in mijn leven dan vroeger. Misschien ergerde ik me ooit aan hen, maar vandaag mis ik ze.

Drunk gaat over vier witte mannen van middelbare leeftijd. Dat is géén reactie op de huidige aversie tegen witte mannen van middelbare leeftijd. Het getuigt enkel van mijn nieuwsgierigheid naar vier witte mannen van middelbare leeftijd. Maar tegen het gebrek aan verdraagzaamheid en irrationaliteit verzet ik me wel.

Ben je beledigd als ik Drunk en Jagten veel betere films noem dan Kursk, je internationale duikbootfilm met Matthias Schoenaerts?

Vinterberg: Ik voel me niet beledigd maar ik wil er wel op wijzen dat ik helemaal niet om je mening heb gevraagd. Ze is behoorlijk offensief, maar je komt empathisch over dus ik zal eerlijk antwoorden. Kursk is een film waar ik veel om geef, maar alles stond al in de steigers toen ik op vraag van Matthias de regie in handen nam. Dat was heel anders bij films als Drunk en Jagten. Die komen voort uit de grond waar ik zelf ben aan ontsproten.

Zit er nog leven in de film die je met Joaquin Phoenix, Mads Mikkelsen en Matthias Schoenaerts wil maken?

Vinterberg: Dat is een droom en een mediaverhaal maar helemaal geen project. Ik denk niet dat Joaquin Phoenix ervan op de hoogte is. Mijn goede vriend Matthias Schoenaerts, de fantastische acteur die tegenwoordig ook een fantastische schilder is, vroeg eens naar mijn favoriete acteurs. Ik somde die drie namen op. We speelden met het idee om ze samen te brengen. Want spelen is belangrijk. Maar vooralsnog blijft het bij spelen.