De ene Affleck is de andere niet: ‘Ben is allicht slimmer. En in elk geval rijker’

In zijn postapocalyptische film Light of My Life ontfermt Casey Affleck, die zelf door MeToo in opspraak raakte, zich over de laatste vrouw op aarde.

In een nabije toekomst heeft een mysterieuze pandemie bijna alle vrouwen op aarde uitgeroeid. Een van de uitzonderingen is de elfjarige Rag, die nooit een ander meisje heeft gezien. Haar vader doet er alles aan om zijn dochter te beschermen, zoals haar kleden als een jongen opdat ze toch maar niet door andere mannen zou worden herkend of lastiggevallen. Alleen blijft het gissen hoe lang haar pa, met wie ze door bossen en langs verlaten huizen doolt, dat zo kan houden en of er écht nergens ter wereld nog een plek is waar ze veilig zou kunnen zijn. Dat is in een notendop waar het door Casey Affleck geschreven, geregisseerde en geproduceerde Light of My Life om draait, maar hoewel er voor beide hoofdpersonages voortdurend gevaar dreigt, is het resultaat meer een emotioneel doorvoeld survivaldrama dan een op de adrenalinespiegel mikkende postapocalyptische thriller.

De spannende en sfeervolle film, die zich ergens tussen John Hillcoats doemfabel The Road en Debra Graniks vader-dochtertrip Leave No Trace in bevindt, werd alvast positief onthaald toen hij anderhalf jaar geleden in première ging op het filmfestival van Berlijn, al lag hij ook daar en dan al gevoelig. Niet zozeer vanwege het onderwerp – nare pandemieën leken toen nog, zeker in westerse ogen, je reinste sciencefiction – maar Affleck stond in het oog van de storm toen een zaak uit 2010 na MeToo opnieuw werd opgerakeld: twee vrouwen die indertijd hadden meegewerkt aan I’m Still Here, zijn mockumentary over de zogezegde hiphopambities van zijn buddy Joaquin Phoenix, hadden hem beschuldigd van seksueel wangedrag. Bovendien was er in 2017 om dezelfde reden ook al rumoer toen hij de Oscar won voor zijn hoofdrol in Manchester by the Sea, wat Afflecks vrouw Summer Phoenix er in hetzelfde jaar toe bracht om de echtscheiding aan te vragen. De jongere broer van Ben Affleck heeft de beschuldigingen altijd ontkend en uiteindelijk voor een niet nader genoemd bedrag een schikking getroffen met beide vrouwen. Het maakt het haast onmogelijk om de film, die al begin 2017 in British Columbia werd gedraaid maar bij ons nu pas en rechtstreeks op dvd uitkomt, te bekijken zonder aan Afflecks privéperikelen te denken: hij vertolkt nu eenmaal een vader die zich als beschermengel opwerpt van wat wel de enige vrouw op aarde lijkt.

‘Ik heb deze film geschreven en gemaakt voor al die dingen deel van de conversatie gingen uitmaken’, aldus de 44-jarige Affleck, die zich sindsdien gedeisd hield in de media en pas in augustus vorig jaar zijn stilzwijgen omtrent de beschuldigingen doorbrak in de podcast Armchair Expert van collega-acteur Dax Shepard: ‘Ik hoop dat mensen een open vizier kunnen houden en verantwoordelijk en gematigd zijn in hun reacties. En dat mensen voor zichzelf zullen spreken. Dat is niet iets dat ik kan controleren.’

Bovendien toonde hij zich een uitgesproken voorstander van MeToo, al zou het tegendeel uiteraard hebben verbaasd. ‘Zouden er echt mensen bestaan die zeggen: “Wij geloven niet in gelijkheid”?’ vroeg Affleck zich retorisch af. ‘”We denken dat de werkplek een gevaarlijke omgeving moet zijn voor sommige mensen en niet voor anderen.” Dat is echt absurd.’ Al vervolgt hij: “Maar het is heel erg moeilijk om erover te praten, en dat maakt me bang. Voornamelijk omdat de waarden van MeToo me zo nauw aan het hart liggen, gewoon door de manier waarop ik ben opgevoed. Ze zitten ingebakken in mijn eigen waardensysteem.’

Lang voor corona toesloeg, zaten we met de jongste Affleck aan tafel, al maakten de aanwezigheid van zijn persagente en vooral zijn elfjarige cohoofdrolspeelster Anna Pniowsky het onmogelijk om alle topics ook op die tafel te gooien.

Light of My Life is de eerste film die je ook zelf hebt geschreven en geregisseerd sinds I’m Still Here. Wat hield je al die tijd tegen?

Casey Affleck: Andere regisseurs. Andere films. Zo simpel is het eigenlijk. Het is niet dat ik jaren met dit project heb moeten leuren. Nadat ik in 2016 had besloten om Light of My Life te maken is alles ongelofelijk snel gegaan. De dag nadat ik een producent het script had opgestuurd, belde die me en zei: let’s do this. Het enige waar tijd in kroop, was het script schrijven. Daar heb ik haast een decennium over gedaan.

Waarom precies?

Affleck: Omdat ik nooit de bedoeling heb gehad om scripts te schrijven. Acteren, regisseren, produceren: dat zag ik allemaal zitten, maar schrijven, dat niet. De film is ontstaan uit kleine scènes die ik voor mijn kinderen schreef, verhaaltjes voor het slapengaan, zonder dat ik daarbij een bepaald doel of een bepaalde context voor ogen had. Dat doe ik trouwens nog steeds. Als ik een interessant gesprek met hen heb of iets bijzonders meemaak, schrijf ik dat neer in een schriftje. Naarmate mijn kinderen ouder werden – mijn zoon Indiana August was acht toen ik aan de film begon, nu is hij er achttien – kregen die ideetjes steeds meer vorm en richting. Ik merkte dat veel van die scènes en gesprekken over de relatie vader-kind gingen, over ontvoogding en toewijding, én over hoe beiden de toekomst zien.

Niet zo rooskleurig blijkbaar, want je hebt van die bedverhaaltjes een postapocalyptisch drama gemaakt.

Affleck: Omdat ik nu eenmaal van postapocalyptische films houd. Toen ik klein was, heb ik Mad Max waarschijnlijk 150 keer gezien. Maar ik ben ook dol op The Omega Man, Children of Men, World War Z, I Am Legend… Het is spannend om te zien hoe een wereld uiteenvalt en hoe mensen overleven wanneer ze enkel nog op het meest essentiële kunnen terugvallen, wanneer ze sociale structuren van nul moeten heropbouwen. Ik weet niet wat een psychiater van die fascinatie zou maken, maar ik heb er in elk geval een film mee gemaakt. Maar dan zonder zombies, aliens of kernbommen. Daar had ik toch geen budget voor, en uiteindelijk werd Light of My Life ook almaar intiemer met almaar minder genre-elementen. Ik hoop dat de film meerdere tonen bestrijkt. De context is postapocalyptisch, maar het is zowel een survivalthriller, een opgroeidrama, een scifisprookje als een familiefilm gebaseerd op mijn leven als alleenstaande vader en mijn kinderen die opgroeien en volwassen worden.

Komt je werk zo niet akelig dicht bij huis?

Affleck: Alles wat ik doe, vertrekt van een persoonlijke plek, elke rol die ik aanneem. Als ik geen band heb met een personage, geen persoonlijke invalshoek zie, geen verwondering, woede, vreugde, haat of liefde voel, heeft het geen zin eraan te beginnen. Ik heb zo meerdere goede rollen in goede films geskipt. Light of My Life is op een heel spontane manier ontstaan. Nogmaals: ik ben er tien jaar geleden aan begonnen, op een moment dat thema’s als gendergelijkheid en MeToo nog geen deel uitmaakten van de dagelijkse culturele agenda.

Opvallend: je hebt twee jongens, maar in de film ontferm je je over een meisje.

Affleck: Dat was een deal die ik gesloten heb met mijn zonen. Ze hadden het gevoel dat het over hen ging, omdat sommige gesprekken rechtstreeks uit hun leven geplukt zijn, hoewel er natuurlijk veel fictie aan te pas komt. Ik slaap niet met hen in bossen en we breken niet in leegstaande huizen binnen, om maar iets te zeggen. (lacht) Ik begreep en respecteerde hun bezorgdheid en heb er daarom een verhaal over een dochter van gemaakt. Dat deed sommige dialogen en gevoeligheden natuurlijk veranderen, maar ik heb ook veel met mijn nichtjes gepraat, die ongeveer dezelfde leeftijd hebben, om te checken of het klopte, of het emotioneel en psychologisch juist zat. Vlak voor de opnames heb ik nog een lezing gedaan met mijn oudste zoon erbij. Hij gaf me achteraf een stapel nota’s mee: ‘Dit kan ermee door. Dit is niet geloofwaardig.’ Hij was een strenge maar heel nuttige revisor. Hij zou voor een filmstudio moeten werken. Mijn jongste heeft de film gezien toen ik het geluid aan het mixen was en halverwege bleek hij er plots vandoor. Niet genoeg zombies en aliens voor zijn doelgroep blijkbaar. (lacht)

Veel dialogen klinken spontaan en geïmproviseerd, maar zo spontaan ging het er dus niet aan toe?

Affleck: Er kon wel eens afgeweken worden van het script, en we bleven bij elke take ook zo lang mogelijk draaien om te zien wat er gebeurde, maar elke scène was vooraf uitgeschreven. Regel voor regel. Zelfs die lange praatscène waarmee de film opent. Iedereen zegt me: ‘Wow, dat hebben jij en Anna Pniowsky goed gedaan. Je voelt dat er chemie tussen jullie was.’ Maar Anna was gewoon superprofessioneel en supergoed voorbereid. Ze had pagina’s tekst in haar hoofd zitten, en toch stond dat haar spontaniteit niet in de weg. Ik bofte om met zo’n rastalent te kunnen werken.

Heb je Leave No Trace gezien, waaraan jouw film, met zijn door bossen dolende vader en dochter, zeker in het begin doet denken?

Affleck: Nee, maar ik hoor dat er gelijkenissen zijn en de film is ongeveer op hetzelfde moment gedraaid. Debra Granik (die ook Winter’s Bone maakte, nvdr.) is een geweldige regisseur, dus als ik maar een beetje in de buurt van haar kom, is dat een compliment.

Vind je je broer Ben, die een Oscar won voor Argo, ook zo’n goede regisseur of vind je het soms vervelend dat jullie in dezelfde branche zitten?

Affleck: We zijn beiden gewoon producten van hoe we zijn opgevoed, dus is het lastig om daar het krediet voor of de schuld van op te strijken. Mijn ouders waren geïnteresseerd in kunst. De beste vriendin van mijn moeder was een castingagente. Zij bracht ons als kind naar filmsets toen we nog in Massachusetts woonden. Niet omdat Ben en ik sterren wilden worden, maar omdat we acteren een leuke hobby vonden. Daarna zijn we allebei naar dezelfde middelbare school gegaan waar we dezelfde geweldige toneelleraar hadden, die ook les heeft gegeven aan Matt Damon, die van toen al een vriend van ons is. Zo ging de bal aan het rollen. Het is niet zo dat we alles gepland hebben of dat onze carrières het gevolg zijn van een uit de hand gelopen broederlijke rivaliteit. Ik bleek gewoon een betere acteur en regisseur dan Ben, maar ik hou nog steeds van mijn broertje. (lacht) We zijn ook nooit elkaars concurrenten geweest. Ook niet voor rollen. En we hebben een andere smaak. Ik hou ook van de films die hij maakt, maar ik beland er nooit zelf in. En vice versa. Hij is wellicht slimmer, en in elk geval rijker. Ik zou best ook wel eens in een blockbuster als Batman willen spelen, maar het komt er gewoon niet van. En de paar schamele ervaringen die ik met grotere producties heb, waren niet zo best. Als acteur kom je er niet aan te pas en ben je gewoon een radertje in een dolle machine. Da’s geen fijn gevoel.

In 2018 won je een Oscar voor je hoofdrol in Manchester by the Sea en leek je op Hollywoods A-list over Ben te zijn gesprongen. Heb je sindsdien geen andere of grotere projecten aangeboden gekregen?

Affleck: Niet echt, om eerlijk te zijn. Ik ben altijd de indie-Affleck geweest, en zal dat ook altijd blijven. Waar ik vrede mee heb, hoor. Uiteindelijk creëer je je eigen kansen.