Claire Foy, van Elizabeth II tot goth girl: ‘Ik wil weten of ik echt wel een goede actrice ben’

Sinds ze Queen Elizabeth II speelde in de hitserie The Crown is Claire Foy hot in Hollywood. Dus mag ze de rebelse superhacker Lisbeth Salander gestalte geven in The Girl In The Spider’s Web, de nieuwste aflevering van de Millennium-reboot. ‘Lisbeth zou zichzelf nooit een feministe noemen.’

Een alom bekend, stilaan iconisch, zowel op bankbiljetten, platenhoezen, koekendozen en god-weet-wat afgebeeld figuur als Queen Elizabeth II een ziel inblazen? Wie denkt dat alleen Dame Helen Mirren die klus kan klaren, heeft duidelijk nog nooit van Claire Foy gehoord. In de Netflix-serie The Crown zette de Britse actrice de jonge koningin twee seizoenen lang met zoveel zin voor nuance neer dat zelfs de rabiaatste antimonarchist sympathie voor haar begon te kweken.

Het leverde de 34-jarige Foy, die daarvoor ook al met verve koningin Anne Boleyn speelde in de BBC-serie Wolf Hall, niet alleen een Golden Globe en een Emmy op, ze werd ook een wereldster voor wie Hollywood uiteindelijk door de knieën ging. Haar eerdere pogingen om door te breken op het witte doek – van het Nicolas Cage-vehikel Season of the Witch tot de tienerkomedie Vampire Academy – bedekken we even onder de koninklijke mantel der liefde.

Sinds het succes van The Crown gaat het hard voor Foy. In het komende derde seizoen van de serie, die een sprong maakt in de tijd, mag ze dan nergens meer te bespeuren zijn, je moet al flink je best doen om de actrice dit najaar te ontlopen. Zo is ze de damsel in distress in Unsane, de paranoïde iPhone-thriller van Steven Soderbergh en speelt ze de echtgenote van astronaut Neil Armstrong in First Man, de biopic van Damien Chazelle die nu al voor de Oscars wordt getipt.

Daar komt vanaf volgende week een heuse blockbuster bij, waarin Foy niet alleen haar blauwe ogen maar ook haar spieren mag laten rollen. In The Girl in the Spider’s Web draagt ze de zwartlederen plunje en drakentattoo van Lisbeth Salander, het vrouwelijke hoofdpersonage uit de populaire Millennium-reeks, naar de scandi-noirromans van Stieg Larsson. Daarmee treedt Foy in de voetsporen van Noomi Rapace, die Salander als eerste een gezicht gaf in drie eerdere Zweedse verfilmingen, én van Rooney Mara, die Salander incarneerde in de Engelstalige, door David Fincher geregisseerde adaptatie van The Girl with the Dragon Tattoo, het eerste boek uit Larssons bestsellertrilogie.

The Girl in the Spider’s Web zapt meteen naar het vierde, pas na de dood van Larsson geschreven boek. Daarin krijgt Salander een make-over van jewelste. Nog steeds woont ze in een winters Stockholm, nog steeds kan ze vlot computercodes kraken, nog steeds draagt ze uitsluitend zwart, nog steeds gaat ze gebukt onder trauma’s uit haar verleden en nog steeds brengt ze louche zaken aan het licht, die door de bevriende journalist Mikael Blomkvist wereldkundig worden gemaakt. Al blijkt Blomkvist in deze reboot van studiohuurling Fede Alvarez gedegradeerd tot een figurant, en ontpopt Salander zich als een volbloed actieheldin die als een vrouwelijke James Bond door de vele plotwendingen raast.

‘Wie hetzelfde verwacht als de Fincher-film, zou ontgoocheld kunnen zijn’, beseft Foy, die voorlopig geen nieuwe projecten op stapel heeft staan en er bewust voor koos om na de drukte van de afgelopen jaren (en haar scheiding) even wat meer tijd door te brengen met haar driejarige dochtertje Ivy. ‘Maar hopelijk zijn mensen aangenaam verrast, en trekt de film ook nieuwe fans aan. Het zijn dezelfde personages, dezelfde locaties in dezelfde donkere onderwereld. Maar het is fysieker, met minder dialogen en meer tempo en actie. Daar was Fede vanaf het begin duidelijk in. Het is een andere kijk op het materiaal dat we al kenden, wat ik ook maar logisch vind. Wat voor zin heeft het om de vorige films te herkauwen?’

Noomi Rapace en Rooney Mara gingen je voor als superhacker Lisbeth Salander. Dat zijn grote schoenen om te vullen.

Claire Foy: Dat wist ik op voorhand, maar Lisbeth is zo’n fascinerende, complexe vrouw dat ik geen nee kon zeggen. Als fan van de Millennium-reeks kende ik de vorige films goed, dus heb ik die niet opnieuw bekeken. Ze hangen nog steeds in mijn achterhoofd, dus zou het alleen nodeloze zelfkwelling zijn geweest om ze opnieuw in detail te bestuderen. Ik probeer Lisbeth op mijn eigen manier te doorgronden en te vertolken. Bovendien was het een uitdaging om eens een fysiek uitdagende rol te spelen en om mezelf tot een goth girl te transformeren. Een grote actiefilm had ik nog nooit gedaan.

Dit keer is Salander de uitgesproken heldin. Mikael Blomkvist duikt zelfs maar af en toe op.

Foy: Dat vond ik een interessante paradox. Lisbeth is een introvert personage dat het liefst in de anonimiteit opereert, maar ze is wel de dramatische motor van het verhaal. Haar lichaamstaal zegt: kijk niet naar me, laat me met rust, ik maal nergens om. Tegelijk heeft ze een groot rechtvaardigheidsgevoel, een innerlijk vuur dat hevig brandt. Ze is een krijger, een overlever, een wraakengel. Ze is een vrouwelijke Jekyll en Hyde. In die zin heb ik meerdere rollen mogen spelen. Wat ze niet is, is een superheldin of een vrouwelijke Bond. Dat is haar devalueren, haar emotionele complexiteit uitvlakken.

Is de film dan wel geworden wat je ervan verwacht had?

Foy: Als actrice kun je films enkel emotioneel benaderen. Het zijn anderen die regisseren, monteren en noem maar op. Als ik op een set sta, kan ik enkel waken over de dramatische ontwikkeling van mijn personage. Ik heb geen idee wat de toon zal zijn, tot ik de afgewerkte film te zien krijg.

The Girl in the Spider’s Web trekt in elk geval resoluut de feminiene, zelfs feministische kaart. Hoe belangrijk was dat aspect voor je?

Foy: Het is belangrijk dat er personages als Lisbeth Salander zijn, dat er vrouwen zijn die grote studiofilms dragen. Feminisme gaat niet over vrouwen die sterk en onafhankelijk zijn, en ik denk niet dat Lisbeth zichzelf een feministe zou noemen. Ze heeft haar lot een tijdlang niet zelf in de hand gehad. Feminisme gaat over vrouwen tonen, naar hen luisteren, hen zichzelf laten zijn. In hun groots-heid maar ook in hun kleine kantjes, in alledaagse situaties. Ook daarom is deze film belangrijk. Het is niet: Lisbeth en Mikael gaan trouwen en leefden nog lang en gelukkig. (lacht)

Niettemin lijkt het erop dat de filmindustrie de kaart van de vrouwen trekt. Denk maar aan Ocean’s Eight, Wonder Woman, Red Sparrow, Atomic Blonde…

Foy: Is dat zo? Films moeten geld opbrengen, toch? Iemand heeft plots bedacht dat er geld te rapen valt met films met vrouwelijke hoofdpersonages. Wij vormen de helft van de wereldbevolking, dus misschien is het commercieel wel een slimme zet om ons ook eens aandacht te geven. Ik zou je graag gelijk geven en zeggen dat we allemaal sociaal bewuster zijn en meer aandacht hebben voor diversiteit, maar ik moet eerst nog zien of het iets blijvends is of een trend.

Je kunt MeToo, Time’s up en al die emancipatorische bewegingen die zijn ontstaan toch niet afdoen als een trend?

Foy: Het gaat niet over ontwaken, het gaat over luisteren. MeToo gaat over mensen een stem geven en naar hen luisteren. Het is een beweging met specifieke eisen voor specifieke gevallen. Maar of dat ook in het algemeen afstraalt op de filmindustrie, op gendergelijkheid, op gelijke verloning, op etnische diversiteit? Ik hoop het, want meer aandacht hebben voor die dingen is gewoon een afspiegeling van de realiteit. Het is een noodzakelijke correctie. Men heeft de slinger veel te lang veel te ver in de andere richting laten doorslaan, zowel in de filmindustrie als in de maatschappij. Alleen zijn MeToo en wat er in de filmindustrie gebeurt twee totaal verschillende dingen.

Was je verrast door de schokgolf die MeToo heeft teweeggebracht?

Foy: Wie was wél verrast? Iedereen wist toch al lang wat er aan de hand was?

Iets anders. Deze film is iets helemaal anders dan The Crown, de serie je plots wereldberoemd maakte.

Foy: Dat was een bewuste keuze. Ik wil uit mijn comfortzone treden. Ik wil weten tot waar ik kan gaan, of ik echt wel een goede actrice ben. Ik kan niet klagen over een gebrek aan erkenning of succes, zeker de jongste jaren niet. Maar die nieuwsgierigheid en die twijfel heb ik altijd in me gehad. Het is als kijken in een diep ravijn. Het boezemt je angst in, maar tegelijk trekt het je aan en wil je in die diepte springen.

Wat is er nodig om je in die diepte te doen springen?

Foy: Een goede regisseur, een goed scenario en een goede cast. Een van die redenen volstaat om toe te happen. Maar als je geluk hebt, doe je het voor twee van die drie redenen. En als je véél geluk hebt, kun je het voor alle drie doen.

De jonge Queen Elisabeth II in The Crown, de echtgenote van Neil Armstrong in First Man, Sawyer in Unsane van Steven Soderbergh, nu ook Lisbeth Salander. Welk personage geniet je voorkeur?

Foy: Ik hou van alle personages die ik heb gespeeld. Als actrice moet je nu eenmaal van hen leren te houden, wat ze ook zeggen of doen. Lisbeth Salander houdt alleen van Caribische steeldrummuziek, dus heb ik geleerd om daar naar te luisteren. Het enige wat ik aan mijn personages haat, is hun schoenen. (lacht)

Tot slot. Is er iets wat je wél graag zou meenemen van Lisbeth Salander?

Foy: Absoluut. Haar leren broek. (lacht)