Anya Taylor-Joy maakt Jane Austen instagrammable

Met een rol in de X-Men-film The New Mutants en de hoofdrol in een lentefrisse, Instagramvriendelijke adaptatie van Jane Austens Emma had dit de lente van Anya Taylor-Joy moeten worden. Covid-19 kwam ook dat feestje verbrodden maar komt veel te laat om Taylor-Joys opmars nog te stuiten. ‘Door veel te werken word ik sneller volwassen.’

Anya Taylor-Joy (23) gelooft in voorbestemming. Dat is niet moeilijk te geloven. Op haar zestiende wordt ze tijdens het uitlaten van haar hond aan het Londense winkelwalhalla Harrods gespot door Sarah Doukas, de modellenagent die Cara Delevingne ontdekte en Kate Moss van straat plukte. Sindsdien zit Joys leven in een versnelling zonder einde. Tijdens haar derde fotoshoot ziet een acteur uit Downton Abbey haar poëzie lezen en brengt haar in contact met zijn agent. Die versiert haar een hoofdrol in een Amerikaanse horrorfilm over een puriteinse familie die in de zeventiende eeuw wordt verbannen naar een bos met een heks. Titel: The VVitch: A New-England Folktale. Dat klinkt als een flutfilm maar is het sfeervolle, krachtige regiedebuut van Robert Eggers, de stilist die vorig jaar verbijsterde met de vuurtorenthriller The Lighthouse.

Taylor-Joy verkiest filmsets boven de catwalk en kan vijf jaar later terugblikken op een tiental films, waaronder Split en Glass van M. Night Shyamalan en vier series, waaronder het laatste seizoen van Peaky Blinders. Alleen heeft ze helemaal geen tijd om achteruit te kijken. Op komst zijn Last Night in Soho van Edgar Wright (Baby Driver) en de Netflixserie The Queen’s Gambit. Robert Eggers vroeg haar voor zijn vikingsage The Northman, actrice Kristin Scott Thomas voor haar regiedebuut The Sea Change en George Miller ziet in haar de geknipte kandidate voor de hoofdrol in een spin-off rond Furiosa, de sensatie uit de laatste Mad Max-film. ‘Ik heb het grote, grote geluk dat de films elkaar in ijltempo opvolgen’, grijnst Taylor-Joy. ‘De afgelopen jaren had ik zo goed als nooit vrij. Er zijn constant personages en films die mijn volledige aandacht opeisen. Ik heb de tijd nog niet gehad om te piekeren over “de richting die ik moet inslaan” of “de tol die je voor bekendheid betaalt”. Op dit moment zijn dat vragen die journalisten bezighouden, niet mij.’

Die bekendheid had deze lente exponentieel moeten toenemen, maar daar besliste het coronavirus anders over. De release van de al meerdere keren uitgestelde superheldenfilm The New Mutants is opnieuw verschoven. De bioscoopcarrière van Emma werd bruut afgebroken en ingeruild voor een video-on-demandrelease via iTunes en Google Play. Op het moment van dit interview was dat nog niet geweten.

Emma verschilt van eerdere verfilmingen van de tweehonderd jaar oude roman van Jane Austen. De Amerikaanse rocksterfotografe en videoclipregisseuse Autumn de Wilde combineert respect voor de tekst met een lichtvoetige, amusante toon en een bijzonder weelderige stijl met meer idyllische, kleur- en bloemrijke prachtplaatjes dan een vierentwintig uur lange Instagramsessie oplevert. De oogstrelende, op de Instagramgeneratie afgestemde stijl en de satire houden hoofdrolspeelster Taylor-Joy niet tegen de slimme, mooie, rijke maar ook jeugdig onbezonnen koppelaarster Emma Woodhouse de nodige diepte te geven.

Emma werd in 1815 gepubliceerd. Waarom zijn we zo gefascineerd door die roman dat we hem maar blijven verfilmen?

Anya Taylor-Joy: Hij raakt nogal wat thema’s aan. Een daarvan is de hoogmoed van de jeugd. Emma is een verhaal over volwassen worden. Verhalen over dat scharniermoment in je leven zullen volgens mij nooit uit de mode zijn. Het is briljante én herkenbare satire. Ik stel vast dat we nog altijd over dezelfde zaken piekeren als toen: ‘Met wie wil ik trouwen?’ Of: ‘Oei, mijn vriendin vindt dezelfde jongen leuk als ik.’

Jane Austen noemde Emma ‘een heldin die niemand zou leuk vinden behalve zijzelf’. Daar heb ik vaak aan moeten denken. Ik heb haar niet te lief gespeeld. Uiteindelijk blijkt ze een goede inborst te hebben, maar dat neemt niet weg dat ze een verwend nest is dat zich een paar keer fameus misdraagt. Het is leuk om zich daarin te verkneukelen, en het is niet zo moeilijk om je in Emma te verplaatsen. Of je herkent er jezelf in of je herkent er iemand in die je kent.

De film is erg gestileerd en ook de vertolkingen wijken af van wat we gewoon zijn. Hoe is dat in zijn werk gegaan?

Taylor-Joy: Meestal wordt er een vorm van naturalisme van je verwacht. Voor deze film moest ik, net als al mijn medespelers, heel kneedbaar zijn. Er waren makkelijk drie dagen repetitie nodig om het goed te krijgen. In je eigen hoofd en dat van je medespelers moeten spel en voordracht natuurlijk zijn, maar in de praktijk wordt alles aangedikt. Emma positioneert zich altijd op die plek in de ruimte met het mooiste licht en wordt ’toevallig’ altijd omringd door de mooiste bloemen. Ze pronkt met haar outfits en poseert voortdurend. Dat zijn – écht waar – geen dingen die ik normaal vanzelf doe of waar ik op let, maar in dit universum is het voor Emma heel normaal. Dat maakt het een leuke rol om te spelen en een leuke rol om naar te kijken. De scènes zijn ook zeer gechoreografeerd. We vroegen ons zelfs af op hoeveel gráden we de emoties moesten spelen. Autumn de Wilde is heel goed in het creëren van een sfeer waarin je speels probeert te excelleren.

Emma is eenentwintig. Waar was jij op je eenentwintigste verjaardag?

Taylor-Joy: Dat is nog geen twee jaar geleden! Even denken. Ik was in Boston voor de opnames van The New Mutants. Vreemd: je kunt het nog uitdrukken in maanden en toch voelt het aan als een heel ander leven. Ik merk dat al mijn avonturen me ingrijpend veranderen. Ik zie noemenswaardige verschillen tussen de persoon die ik aan het begin van filmopnames ben en de persoon die ik na afloop ervan ben. Dat moet te maken hebben met het leerproces dat mijn personage doormaakt, maar ook met het feit dat ik sneller volwassen word door zoveel te werken.

De release van de X-Men-film The New Mutants werd meermaals maandenlang uitgesteld. Zat je daarmee?

Taylor-Joy: Ja en nee. Ja, want ik heb over die film verteld en zolang niemand hem gezien heeft, lijkt het alsof ik maar wat aan het fantaseren ben. Nee, want het was mijn taak om op tijd op de set aan te komen en mijn werk zo goed mogelijk te doen. Piekeren over al de rest liet ik aan de volwassenen over.

De X-Men nemen het op voor outcasts. Zo heb je er al een pak gespeeld. Denk maar aan Casey uit Split en Glass van M. Night Shyamalan.

Taylor-Joy: Als kind was ik er op een gegeven moment van overtuigd dat ik nergens zou inpassen en dat niemand mij begreep. De eerste acteerervaringen gingen heel diep. Ik heb veel geluk gehad met mijn rollen en heb al veel verhalen mogen vertellen over mensen naar wie historisch gezien nooit echt naar is geluisterd of die verkeerd begrepen werden. Mijn liefde voor die fictieve wezens voelt bizar echt aan. Die personages zijn als echte mensen voor mij. Ik ben ook zeer beschermend: je krijgt me kwaad als je hen belastert. Maar pin me alstublieft nergens op vast. Ik noem mezelf liever een artieste dan een actrice. Ik wil mezelf niet in een vakje stoppen. Acteren, lezen, dichten, zingen… ik kan niet zonder creatieve uitlaatklep. Dat is geen keuze. Zo ben ik.

Hoe belangrijk was die eerste grote filmrol in het behoorlijk merkwaardige The VVitch: A New-England Folktale van Robert Eggers?

Taylor-Joy: Ik ben Robert veel verschuldigd. Alles eigenlijk. Als ik daar nu aan terugdenk, schrik ik een beetje. Ik was amper achttien en vloog de oceaan over voor filmopnames in bossen op zes uur rijden van de beschaving. Buiten elk netwerkbereik! En ik was niet eens bang. Ik voelde me daar perfect op mijn plaats. Het was zo bedoeld. Ik geloof in voorbestemming, ik geloof in het lot. Wat moet zijn, zal zijn.