De beste films van de 21e eeuw

Knack Extra belicht deze week het opmerkelijke succes van de Vlaamse film en televisie in het nieuwe millennium. Een top vijf van films die aan de wereld hebben getoond wat hedendaagse cineasten uit de Vlaamse klei kunnen toveren, en waar Moscou ligt.

Knack Extra belicht deze week het opmerkelijke succes van de Vlaamse film en televisie in het nieuwe millennium. Een top vijf van films die aan de wereld hebben getoond wat hedendaagse cineasten uit de Vlaamse klei kunnen toveren, en waar Moscou ligt. 1. Rundskop 2011 Regie Michael R. Roskam Cast Matthias Schoenaerts, Jeroen Perceval, Jeanne Dandoy, Barbara Sarafian

Met kortfilms als Carlo had regisseur Michael R. Roskam bewezen wat in zijn mars te hebben, maar niets of niemand kon voorzien dat zijn debuut zo’n dreun zou uitdelen.

In Vlaanderen lokte Roskams barokke, landelijke misdaaddrama over gefnuikte liefde en het genadeloze lot een half miljoen bezoekers. Er volgden tientallen nationale en internationale prijzen werden. En vorige maand kwam daar dus nog een Oscarnominatie bij.

Hoewel de intrige tot een gewelddadige climax leidt, wordt gaandeweg duidelijk dat het meer over de hormonen in de mens gaat dan die in ons rundsvlees. Hoe is Jacky Vanmarsenille zo beginnen te lijken op de runderen die hij opfokt? Ingenieuze flashbacks naar zijn kindertijd onthullen een verschrikkelijk drama.

Je kunt niet naast die 27 kilo extra spiermassa kijken, de fysieke transformatie van Matthias Schoenaerts valt op. Maar wat iedereen overal de adem snoert is hoe de acteur zonder woorden de grote menselijke emoties weet te suggereren waar rundskop Vanmarsenille geen weg mee weet.

2. De helaasheid der dingen 2009 Regisseur Felix Van Groeningen Cast Koen De Graeve, Pauline Grossen, Johan Heldenbergh, Wouter Hendrickx

Hoe vertaal je die combinatie van humor en gitzwarte romantiek, ijskoud cynisme én Roy Orbison naar het witte doek? Hoe ga je de concurrentie aan met een boek dat zo geliefd is en zo veelgelezen is? Felix Van Groeningen vindt echter een structuur die werkt en een stijl – twee zelfs: eentje voor het heden en eentje voor het gekleurde verleden. Koen De Graeve, Johan Heldenbergh, Wouter Hendrickx en Bert Haelvoet slagen erin de tegelijk zielige en romaneske Strobbes te spelen zonder in karikaturen te vervallen.

De helaasheid der dingen gaat in 2009 in première in Cannes en is er een van de sterkhouders van de Quinzaine des Réalisateurs. Daarop volgt een triomftocht langs festivals over de hele wereld. Met net geen half miljoen bezoekers worden in België alle verwachtingen overtroffen. Ook in Nederland en Frankrijk doet de film het goed.

3. Loft 2008 Regisseur Erik Van Looy Cast Koen De Bouw, Filip Peeters, Matthias Schoenaerts, Veerle Baetens

Vijf niet onbemiddelde vrienden houden er in het geniep een loft op na, om ongestoord met hun liefjes te kunnen stoeien. Aan dat liederlijke leven komt bruusk een eind wanneer een van hen in de loft het lijk van een meisje aantreft. Ook al zou dat hun carrière en hun relatie in gevaar brengen, als die vijf mannen vijf minuten goed nadenken, stappen ze meteen naar de politie. Maar dan was er geen Loft geweest en zou Urbanusvehikel Koko Flanel nog steeds de ranglijst van succesvolste Belgische bioscoopfilm aller tijden aanvoeren. Met 1.186.071 bezoekers is dat record nu voor de eerste film van productiehuis Woestijnvis. Speelden de televisiepopulariteit van Erik Van Looy en scenarist Bart De Pauw, de droomcast, de media die om ter enthousiast de loftrompet staken en de goede herinneringen van het publiek aan Van Looys Zaak Alzheimer daarin een rol? Ongetwijfeld. Verklaart dat alles? Zeker niet. Loft is gewoon ook de beste thriller ooit in België gemaakt.

4. Aanrijding in Moscou 2008 Regisseur Christophe Van Rompaey Cast Barbara Sarafian, Jurgen Delnaet, Johan Heldenbergh, Anemone Valcke

Een geweldig goede Barbara Sarafian speelt de 41-jarige postbediende Matty, die zich door het leven sleept. Plichtbewust zorgt ze voor de kinderen. Van het leven durft ze niets meer te verwachten sinds haar man (Johan Heldenbergh) haar voor een jong ding liet staan. Sarcasme en rake oneliners in sappig Gents verhullen haar ongeluk. Na een aanrijding komt trucker Johnny in beeld – ruwe bolster, blanke pit maar het personage komt toch tot leven door de prima vertolking van Jurgen Delnaet. Het laatste wat Matty kan gebruiken is een 29-jarige Johnny die de binnenkant van een cel kent en haar hoofd op hol brengt met zijn praatjes.

Een nog groter sprookje dan dat van Matty en Johnny is hoe het de film vergaat. Aanrijding in Moscou behoort tot de tweede reeks van Fait Divers, een samenwerking tussen het Vlaams Audiovisueel Fonds en VTM. Dat komt erop neer dat als de filmploeg geen wonderen kan verrichten met een beperkt budget, de film alleen op televisie te zien is. Aanrijding haalt begin 2008 niet alleen het witte doek, met gematigd positieve kritieken, de film veroorzaakt files aan de Gentse bioscopen en charmeert ook de Vlamingen die Ledeberg nog nooit van kortbij gezien hebben. In mei van datzelfde jaar wordt de film geselecteerd voor de Semaine de la Critique tijdens het filmfestival van Cannes, een parallelle competitie waar nieuw talent zich kan tonen. De film verovert er vele harten en wint er met de Prix SACD – SACD is de Franse Sabam – de eerste prijs in een lange rij. Het ene festival na het andere nodigt de film uit. Ook buiten dat circuit vindt Aanrijding zijn weg. Dat najaar volgen releases in Nederland, Duitsland en Frankrijk, rond de jaarwisseling volgen de VS. Onder meer de recensent van The New York Times en éminence grise Roger Ebert steken hun enthousiasme niet onder stoelen of banken. Ook bescheiden maar goed uitgevoerde Vlaamse projecten kunnen de wereld rondreizen.

5. De zaak Alzheimer 2003 Regisseur Erik Van Looy Cast Jan Decleir, Koen De Bouw, Werner De Smedt, Hilde De Baerdemaeker

Post-Loft – nu de Vlaamse film een miljoen of meer bezoekers per jaar lokt – vinden we het de normaalste zaak van de wereld dat De zaak Alzheimer 750.000 Vlamingen naar de bioscoop heeft gelokt. Maar dat was het in 2003 allerminst.

De grootste troef van de film is het personage én de vertolking van Jan Decleir. De peetvader van de Vlaamse film leent zijn karakterkop en zijn gave om intens aanwezig te zijn aan Ledda, een huurmoordenaar met alzheimer die het steeds moeilijker krijgt om zijn opdrachten uit te voeren.

De zaak Alzheimer kan internationaal op veel bijval rekenen maar niet op publiek. De film leerde Vlaanderen wel dat het talent in huis heeft voor dit soort goed gemaakte, stijlvolle genrefilm naar Hollywoodmodel waar het grote publiek naar hongert.

Niels Ruëll