Schrijfster Rachel Cusk bestudeert de woorden die we niet uitspreken

Rachel Cusk © GF
Roderik Six
Roderik Six Journalist voor Knack

Rachel Cusk laat zien dat achter het alledaagse diepgang schuilt. Coventry biedt u een blik achter de schermen van de werkelijkheid.

In het Engels bestaat een rare uitdrukking: wanneer je iemand ‘naar Coventry stuurt’ bestraf je die persoon met stilzwijgen. Schrijfster Rachel Cusk, die regelmatig met haar vader en moeder in aanvaring komt, kent het verdict maar al te goed: ‘Soms duurt het even voor ik doorheb dat mijn ouders me naar Coventry hebben gestuurd. Het lijkt een beetje op het kapotgaan van een verwarmingsketel; er ontploft niets, er is niets dramatisch te zien of te horen, er bekruipt je alleen een onbehaaglijk gevoel als gevolg van de geleidelijk dalende temperatuur dat je vaak pas verrassend laat – afhankelijk van hoe sterk je ergens aan gewend bent – toeschrijft aan een werkelijke oorzaak. De stilte trekt net als de kou op.’

Centrale zin: dan heb je nog de mensen die vanaf het begin lijken te hebben geweten dat rijden niet voor hen was weggelegd; meestal zijn dat individuen die in onze maatschappij worden aangemerkt als gevoelig of onhandig of zweverig; soms gaat het om iemand die je als kunstenaar zou kunnen bestempelen.

Cusk uit haar bewondering voor die trage foltermethode: het vergt belachelijk veel geduld om iemand dood te zwijgen en zo je gram te halen. Terwijl ze op de ouderlijke dooi wacht, spit ze de stilte uit: wat betekenen woorden die je niet uitspreekt? Zijn koppels die zwijgzaam naast elkaar op café zitten uitgeblust, of net perfect tevreden met hun liefde? Hoe komt het dat ze na haar scheiding plots zonder woorden viel en slechts via advocaten kon uitdrukken wat haar grieven waren?

Cusk houdt van banale uitgangspunten. Zo bestudeert ze, in haar openingsessay, het stroeve autoverkeer in een kustdorpje of windt ze zich op over de onbeleefdheid van een luchthavenbeambte. Schijnbaar alledaags, maar telkens puurt Cusk er een diepgravende tekst uit die je vaak in verwondering van het blad doet opkijken.

Schrijfster Rachel Cusk bestudeert de woorden die we niet uitspreken
© GF

Cusk woelt ook in zichzelf. Zonder schroom bespreekt ze haar scheiding of haar ingewikkelde band met haar puberkinderen. Dat Cusk daarbij telkens rond de taal blijft cirkelen, mag op zich niet verbazen – woorden zijn haar werktuigen en levensvervulling – maar ze laat wel knap zien hoe we onbewust verhalen creëren om onze werkelijkheid vorm te geven en hoe narratieve constructies in elkaar kunnen stuiken door één verkeerd woord.

Daarom is het jammer dat ze haar vernuftige essaybundel aanvult met oude voorwoorden en catalogusteksten. Haar laudatio’s op literaire klassiekers en iconische kunstenaars à la Louise Bourgois zijn helaas te beleefd, op het stroperige af. Een schoonheidsfoutje waar we zedig over zwijgen.

Coventry

Rachel Cusk, De Bezige Bij (oorspronkelijke titel: Coventry), 256 blz., 22,99 euro.

Rachel Cusk

Rachel Cusk (°1967) werd geboren in Canada, woonde als dreumes in Los Angeles met haar familie, die zich in 1974 in Engeland settelde. Ze heeft al tien romans geschreven, waarvan de laatste drie – Outline (2014), Kudos (2017) en Transit (2018) – de Outline-trilogie vormen. Cusk is vaste shortlistklant bij grote literaire prijzen maar vooralsnog is een bekroning uitgebleven. Geheel ten onrechte.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content