De menselijke geschiedenis blijkt een opeenstapeling van blunders. Tom Phillips zet onze dwaasheden fijntjes op een rij in een boek dat leest als een feest van leedvermaak.
In het diepst van onze gedachten zien we onszelf graag als de nieuwe Da Vinci of Einstein maar de doorsneemens wordt het best belichaamd door Homer Simpson. We zijn meestal goedhartig maar ook een tikkeltje lui, zijn begiftigd met een brein dat zelden logisch denkt en zitten barstensvol halfbakken plannen die tot een knoeiboel leiden. De gevolgen van onze fuck-ups beperken zich doorgaans tot de huiselijke kring – misschien hadden we toch beter die Ikea-handleiding gelezen en bitcoins zijn blijkbaar niet de snelste weg naar vervroegd pensioen – maar sommige beslissingen hebben een catastrofale impact gehad op de menselijke geschiedenis.
Centrale zin Een jaar of zeventigduizend geleden begon de mens het voor anderen te verkloten.
Eén individu slaagde er zelfs in om twee rampzalige plagen op de mensheid los te laten, puur uit domheid. Omdat de eerste benzinemotoren kampten met een slechte verbranding, voegde scheikundige Tom Midgley lood toe aan de olie. Er was een alternatief, het makkelijk te vervaardigen ethanol, maar daar konden Midgley en zijn broodheer General Motors geen patent op nemen dus besloten ze de wereld maar met een loodvergiftiging op te zadelen.
Een paar jaar later ontdekte Midgley dat freon een ideaal koelmiddel is, dus werd het spul massaal in koelkasten en spuitbussen gepropt – joepi, gedaan met ijsblokken aanslepen. Freon werd beter bekend als een cfk, een gas dat een gat in de ozonlaag brandt. Het duurde decennia voor er een wereldwijde ban kwam op loodhoudende benzine en op freon, grotendeels omdat GM en Midgley geld wilden verdienen én te koppig waren om hun vergissing toe te geven.
Want daar zijn we niet goed in, aldus auteur Tom Phillips, die onze blunders op een beschamend rijtje zet. We volharden liever in de boosheid dan onze fouten te erkennen. Phillips wijst ons brein aan als schuldige: het is overgevoelig aan patroonherkenning, groepsdruk en zelfoverschatting. Met alle gevolgen van dien. Een sjah die zijn wereldrijk verliest omdat hij een zekere Dzjengis Khan onnodig beledigde, een ruimtetuig dat neerstort op Mars omdat Nasa een verkeerde maateenheid gebruikte, een hond die verkozen wordt tot burgemeester omdat het kiesstelsel niet deugt: we zijn tot grandioze dwaasheid in staat.
Phillips’ historisch overzicht nodigt uit tot leedvermaak – je weet niet of je moet lachen of huilen om onze inherente domheid – maar biedt ook troost. De volgende keer dat u uw telefoon te lijf gaat met een hamer om uw simkaart eruit te krijgen en daarna verdwaasd naar het resultaat staart: weet dat u niet alleen bent.
De mens – Een kleine geschiedenis van onze allergrootste f*ck-ups
Tom Phillips, Thomas Rap (oorspronkelijke titel: Humans: A Brief History of How We F*cked It All Up), 304 blz., 22,50 euro.
Tom Phillips
Tom Phillips werkte als journalist voor ondermeer BuzzFeed. Tegenwoordig bestrijdt hij als factchecker de pest van fake news. Vanuit die achtergrond werkt hij aan een tweede boek, over de geschiedenis van de leugen – vermoedelijk een lijvig volume.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
