Gevaarlijke vrouwen aan de macht in NTGent

Bernard Dewulf herschreef Euripides’ Elektra voor NTGent en Het Nationale Toneel, Julie Van den Berghe regisseert en Chris Thys houdt de productie als moeder Klytaemnestra overeind samen met het best bewaarde geheim van NTGent: Lien Wildemeersch. Zij vertolkt Elektra op een onwaarschijnlijk straffe manier die deze mythische figuur een actuele zindering en noodzaak geeft.

‘Ik ben overbodig’, stelt Jaap Spijkers als Agamemnon. En gelijk heeft hij. Hij staat in een decor dat als een kille, betonnen en leegstaande industriële ruimte oogt. Een ontmanteld paleis, als het ware. Hij staat voor een microfoon op een standaard die hij, net voor hij zijn eerste woord spreekt, ostentatief opneemt en tot aan de rand van het toneel verplaatst. Hij kiest een plek uit waardoor hij de helft van het publiek belemmert om de actrices achter hem nog te zien. Man, wat staat die man in de weg tijdens de eerste scène.

Even vrees je dat Julie Van den Berghe haar acteurs ‘vakkundig’ zal remmen met een te dwingende regie. Dat blijkt uit alles in de eerste scènes waarin de acteurs haast ‘poppetjes’ zijn die te gekunstelde bewegingen lijken uit te voeren en intussen star het publiek in kijken. Het oogt onecht en boeit niet. Enkel Chris Thys – als moeder Klytaemnestra – lijkt aan dat kunstmatige gedoe te ontsnappen (of weet ze als enige de ‘orders’ natuurlijk te uit te voeren?). Thys is de eerste sprankel hoop op een goede voorstelling. Ze speelt met het hart op de tong en de ziel in de handen en zet een van haar meest indrukwekkende en aangrijpende vertolkingen neer als de gekwelde moeder Klytaemnestra. Bernard Dewulf – die dit stuk tot rauwe, sobere poëzie herleidde – helpt daarbij, door haar woorden te geven die branden van stuurloos verlangen.

Maar de voorstelling explodeert pas écht tot een schurende, ingehouden en tegelijkertijd vlammende vertelling van een mythisch verhaal wanneer Lien Wildemeersch als kokende Elektra de scène op wandelt. O wauw. In haar knalgele broekkousen en blauwe kniejurkje (met wit kraagje), zwarte pumps en knaloranje lippen is ze dochter, meisje en femme fatale tegelijkertijd. Ze zorgt eerst in stilte – brutaal bewegend, dansend bijna – voor ruis in het beeld. Van zodra ze begint te spreken en elk woord doordrongen blijkt van pijn, moederhaat, onbeantwoorde liefde en oeverloos verdriet krijgt de voorstelling melancholische vleugels (en de regisseur ook).

Thys en Wildemeersch tillen de regie van Julie Van den Berghe op. Van den Berghes intussen beroemd en beruchte hang naar kekke beelden is er nog steeds. Maar die beelden zijn soberder (en daardoor sterker) én dankzij de muzikanten zit er ook een sluw swingend ritme en zelfs een beetje humor in dit stuk. Wat de wrangheid van het verhaal enkel aanscherpt.

De montage van de scènes is vaak onhandig. Toch geeft deze bewerking van Elektra zij die het ensceneren van klassiekers niet meer van deze tijd vinden lik op stuk. Door de kille setting, de sobere, poëtische taal,de vrij adequate, sobere regie en vooral de hartverwarmende, ijzersterke vertolkingen van Wildemeersch en Thys wordt dit een aangrijpende voorstelling over vernietigende moederliefde, gruwelijke plichtsbewustheid en dochters die in de armen van hun vader knakken en gebroken vrouwen worden. Tragisch maar zo schoon en herkenbaar als de dramatische uitvergroting van de pijntjes, kwaaltjes, frustraties die we allemaal mee torsen. Deze Elektra – stroef startend maar dan steeds sterker wordend – bewijst dat het ensceneren van klassiekers geenszins overbodig is.

Els Van Steenberghe

Meer info: www.ntgent.be en www.nationaletoneel.nl