Theater: De beste amateurvoorstelling van het seizoen…

TG Stan levert met ‘Nora’ een saaie voorstelling met een dikke laag pretentie af.

Een prachtig gebeeldhouwd repertoirestuk op de affiche zetten, getuigt van moed en bagage. De moed was er wel maar de bagage ontbrak. Nora ( * * ) van tg STAN is een saaie voorstelling met een dikke laag pretentie. Daarmee kom je niet ver. Aan de uitgang van de zaal kijkt de toeschouwer in de kijkkast. Wat is de volgende productie. Hopelijk theater met ballen en brains.

De beste amateurvoorstelling van het seizoen, dat wel. Maar van een beroepsgezelschap verwacht je acteren met haar op de tanden en vuur in de blik. Wat opgevoerd werd, was het paraderen van vier acteurs [m/v]. Sprekende mannequins. In vervlaamst Engels. Even sloop twijfel binnen bij uw verslaggever: Is dit een grap, of om te huilen? Het was een grap om te huilen. Een totaal gebrek aan inleving, het negeren van de karakters zoals auteur Henrik Ibsen ze geschapen heeft, een rommelige belichting, totaal foutief ruimteraam en een vormloze vormgeving.

Een poppenhuis, zoals het stuk eigenlijk heet, is een duidelijk en zuiver afgelijnd stuk. Het verhaal vormt een sterke eenheid, verstaanbaar zelfs voor een stoem kieken. Maar daarnaast is het een psychologisch drama over hooggespannen verwachtingen die ontgoocheld worden. Het hoofdpersonage, Nora, verwacht dat haar man Torvald haar verdediging zal opnemen, wanneer zij door een oude kennis, Nils, gechanteerd wordt. Nora heeft toen haar man zwaar ziek was schriftvervalsing gepleegd. Jaren later komt Nils op de proppen met het bewijs, omdat haar man hem als bankbediende ontslaat. Als zij haar man niet op andere gedachten kan brengen, zal hij haar aanklagen. Doet zij dat niet, komt haar man niet terug op zijn beslissing, volgt een schandaal, met rangverlaging tot gevolg… zeker in het burgerlijk milieu van eind van de 19de eeuw. In Noorwegen dan nog, het land dat toen, en nog steeds, pronkt met zijn beschaafd niveau.

Na heel wat gesoebat, geeft hij tenslotte toe, maar dan vallen de schellen van Nora’s ogen. Hij doet het, niet om haar, maar om hemzelf. Eindelijk heeft hij een hoge [!] positie bereikt, bankier, die wil hij niet verliezen. Bovendien wil hij met de toegeving aantonen dat het de man is die beslist over het lot van de vrouw. De hooggespannen verwachtingen die Nora van het huwelijk had, in een tijd waarin de vrouwenemancipatie vanuit Engeland aan een wereldreis begon, worden niet ingelost. Een ontgoocheling met verregaande consequentie. Nora besluit te vertrekken. Haar man en kinderen te verlaten en een eigen bestaan op te bouwen. Zij wil niet langer het paradepopje van haar man zijn. Dat was zij al voor haar vader, die haar zag als de mooiste pop in het poppenhuis, dat het gezin uit het bourgeoismilieu is.

Het laatste wat je hoort in het stuk is een prachtvondst. Nora verlaat het toneel, haar man staat er verslagen bij, zonder te begrijpen waaraan hij dat verlies te danken heeft, en dan hoor je het slaan van de deur.

Gelukkig heet tg Stan die scène tot en met de echo van het toeslaan van de deur behouden. Anders was de tweede ster gesneuveld. De eerste ster is voor de enige geloofwaardige acteur van het viertal, Tiago Rodrigues, die zowel de dokter als het jeugdliefje speelt. Vooral in zijn rol van wanhopige afperser overtuigt hij. En zeker wanneer hij aan het schelden slaat. Zelden een acteur gezien die zo goed verstaanbaar blijft bij geschreeuw. Dat is niet het geval voor Wine Dierickx [Nora]. Jezus, wat kan die meid een drukte verkopen. Om op te vallen. Zie je mij? Hier ben ik! Altijd blijft zij zichzelf, geen moment wordt zij Nora. Al bij het binnenkomen van het publiek is zij druk in de weer. Zit je goed, jij daar? Hé, welkom vrienden. En allemaal met veel gezwaai van armen en darmen. Ook Frank Vercruyssen [Torvald] bakt er niet veel van. Hij dreunt zijn lijnen af, daarbij achteloze mimiek suggererend. Maar klank en beweging botsen.

Dat een gezelschap een toneelstuk naar haar hand zet is haar recht. Maar een connotatie met de diepere laag van het stuk moet er zijn. En op een minst een link met de oorspronkelijke karakters van de personages. Om de boodschap van de auteur te begrijpen. En die was er bij de première. Noorwegen stond op zijn kop. In de interpretatie van tg Stan ontbreekt die. Je krijgt zelfs als toeschouwer de indruk geconfronteerd te worden met een toneelstuk dat alle actualiteitswaarde heeft verloren. Terwijl de emancipatie van de vrouw tekenen van een gunstige evolutie vertoont, maar dat toch de dominantie van de man op de achtergrond blijft spelen. De man geeft heden ten dage, althans de meerderheid van de mannen, in schijn toe. Doe maar schatje, maar waar liggen mijn sokken? En wat eten we vanavond? Toch weer niet jouw lievelingsgerecht!

O ja, Jolente De Keersmaeker doet ook mee. Doet mee, want van spelen heeft ze niet het minste verstand. Om dat gebrek weg te moffelen, wandelt zij over het toneel en neemt een dubbelrol voor haar rekening, dienstmeid en jeugdvriendin. Geen moment warmte straalt uit haar, geen enkele variatie van de stem, een lichaam dat van schuimrubber moet zijn. Waar zij wel sterk in is, is in het in de broekzakken houden van haar handen. Maar ja, dat hebben we nu al zoveel keer gezien, in welk stuk zij ook staat. Een koele kikker, een vat vol verwaandheid.

De laatste twintig minuten van de voorstelling zijn het sterkst. Hoewel, ze zijn iets te uitgerekt. Zodat je blij bent bij het toeslaan van de voordeur.

Guido Lauwaert

NORA – Henrik Ibsen – tg Stan – op reis in België en de omliggende landen – www.stan.be