Tania Van der Sanden en Lucas Van den Eynde breken in ‘Onze Koen’ (Theater Malpertuis)

Peter De Graef schreef en regisseert een stuk dat zich als een dominospelletje gedraagt. Het ene na het andere blokje valt, almaar sneller tot er nauwelijks nog iets overblijft van het fragiele leventje dat Veerle (Van der Sanden) en Etienne (Van den Eynde) opbouwden. En dan breken ze. Eindelijk.

Zij zit op een bankje voor een immense stenen muur en draagt een kanariegeel vestje, blond nephaar, een zwart nepbontsjaaltje, enkellaarsjes met tijgerprint en een fleurig rokje. Naast haar ligt een gifgroene handtas waarvan de naden met nepgouden pareltjes zijn afgewerkt. Kortom, een dame zonder smaak. Hij staat net naast de coulissen, achter een laadkarretje en draagt een te skinny groene broek, een oranje neplederen jasje, een ruitjeshemd en stevige, zwarte schoenen die, net als een klassieke kinderschoen, met een vooraan geplaatste rits sluiten. Kortom, een man die zich niet weet te kleden en nood heeft aan een partner die hem wegwijs maakt in de modewetten.

Dankzij die ‘bonte vermomming’ van de personages oogt de beginscène van Theater Malpertuis’ Onze Koen ontzettend grappig. De lachers onder de toeschouwers grijpen hun kans. Het lachen vergaat hen snel wanneer Van den Eynde het woord neemt. Hij doet dat met een nederige gêne die vaag herinnert aan het typetje Xavier De Baere dat hij ooit neerzette. Maar de Etienne die hij hier vertolkt, ontbeert het zotte en het kwieke van De Baere. Deze Etienne is de belichaming van zijn job: hij verhandelt auto-onderdelen. Etienne is als een auto-onderdeel zonder auto.Hij voelt en gedraagt zich als een overbodige nietsnut. En durft daar niets aan te veranderen.Etienne kiest niet, Veerle is dan weer gespecialiseerd in het maken van verkeerde keuzes. Hun kostuums ogen na enkele minuten niet langer grappig maar blijken het vestimentaire bewijs van hoe ongemakkelijk deze mensen in hun vel zitten.

Wanneer de twee elkaar bij het bankje ontmoeten, veranderen hun levens. Tijdens die eerste ontmoeting legt regisseur en auteur Peter De Graef landmijnen die tijdens het verhaal in het gezicht van de personages zullen ontploffen. Want het geluk waar Veerle en Etienne zich aan vastklampen, blijkt vermomd ongeluk… Of beter: dat wordt het omdat noch Veerle noch Etienne er echt in slaagt zich te bevrijden van het verleden. Ze blijven verkrampt, zo gaan ze ook gekleed. Van den Eynde en Van der Sanden spelen die steeds grotere wordende tragiek en melancholie zonder de luchtigheid in hun spel te verliezen. Meesterlijk mooi.

De Graef laat Veerle en Etienne ouders worden en volgt hen tot hun kind bijna volwassen is. Die zoon komt soms zelf aan het woord, middels een voice-over. Daar stokt het stuk telkens. Net als tijdens de momenten waarop het publiek rechtstreeks wordt aangesproken. Die korte gesprekjes werken en raken maar het is voor performers en publiek steeds wennen wanneer zo een ’terzijde’ zich aandient. En dan zijn er nog de momenten waarop alle lichten doven en er op de muur reflecties verschijnen over wat ‘rechts’ en wat ‘links’ denken en handelen is. Gek genoeg doen die reflecties niet stroef aan. Want De Graef vindt in dit stuk een goed evenwicht tussen de gewiekste dramaturg die hij is én de autodidactische filosoof die hij doorheen de jaren werd. Elk woord dat hij schrijft dient zowel het verhaal als onze vierkant draaiende wereld van repliek. Een wereld waarin kinderen het slachtoffer worden van de verkramptheid van hun ouders en al te zeer meegesleurd worden in de maatschappelijke ratrace. De Graef toont hoe jongeren almaar radicalere beslissingen nemen om aan die ratrace te ontsnappen.

Onze Koen is daarom niet enkel een straf gespeeld en gecomponeerd verhaal over een paar dat op de meest ongewone manier tot elkaar en het ouderschap veroordeeld is. Het is ook treffend theater dat door de fluwelen gordijnen heen een rauw portret schetst van de gevolgen van mensen die niet durven te kiezen voor het leven en voor zichzelf. Door niet te geloven in zichzelf en nog minder in ‘de ander’, verzuren en verschrompelen ze. In deze pas de deux met tragische afloop, brengt de tragiek evenwel het schoonste beeld van de voorstelling én het schoonste inzicht in het leven van Etienne en Veerle. Eindelijk breken ze en wordt hun vermomming overbodig. De tragiek doet hen kiezen voor zichzelf en voor elkaar. Maar hun kind… Onze Koen staat garant voor een innemende theateravond waarin het theater niet zozeer zichzelf maar de wereld en de mensen wil veranderen/verbeteren, met twee bont uitgedoste topacteurs als gids.

Els Van Steenberghe

Smaakmaker:

Els Van Steenberghe