Ramsey Nasr breekt, blaft en betovert in ‘De andere stem’

‘Maar wie ís die man, die ex-geliefde met wie de vrouw uit Jean Cocteau’s La voix humaine telefoneert?’, die vraag stelde Ramsey Nasr zich. En op die vraag schreef en speelt hij, in een deskundige regie van Ivo van Hove, het antwoord De andere stem bij Toneelgroep Amsterdam.

De brede rug van Ramsey Nasr verraadt de subtiele regie van Ivo van Hove. We verklaren ons nader. Nasr, gekleed in een blauw T-shirt en grijze trainingsbroek, speelt deze solo in een perfecte replica van een leeg appartement ergens in een grootstad. Hij ijsbeert tussen de hagelwitte muren, op de blankhouten vloer en ploft neer op de crèmekleurige zitbank. Het appartement heeft ook een blankhouten trap (richting toekomst) én een balkon. Wanneer de grote Nasr over het balkon leunt, met de ellenbogen op de balustrade en het hoofd gebogen, dan vormen zijn twee schouderbladen net de twee bogen van een hart dat op een punt eindigt in zijn ruggengraat. Als Nasr weer gewoon rechtop gaat staan, verdwijnt het hart. Zo vergaat het ook de liefde tussen hem en zijn ex: dan bolt die liefde weer op tot een hart, dan vlakt ze af tot een kille vlakte.

Nasr pakt in deze tekst een van de meest clichématige onderwerpen op de meest eigenzinnige, frisse én poëtische manier aan. Wat heeft hij daarvoor nodig? Een veerkrachtige pen die de pathetiek, de oprechte emotie, de inventieve beeldspraak én de humor niet schuwt. Hij start zoals Adele haar telefoon-hit slash comeback-hit startte: ‘Hello?‘ Maar vanaf dan is elke vergelijking met het Britse popfenomeen ongegrond. De auteur laat de acteur alle hoeken van de kamer van het liefdesverdriet zien. De man – die naast zijn liefdesleven ook nog een leven heeft als jurist die vluchtelingen helpt – blaft tegen zijn jammerende geliefde (die we nooit horen noch zien). En hij jammert als zij blaft. Hij wordt razend, klapt dubbel van ongerustheid, giert het uit, briest het uit, zucht, steunt en luistert oprecht zoals alleen een (ex-)geliefden dat kunnen. Op die manier tilt Nasr de tekst op tot een caleidoscopisch portret van de liefde tussen twee ex-geliefden die nog maar net exen zijn.

Wat kan een regisseur aan zo een allesomvattende tekst toevoegen? Veel, zo blijkt. Veel subtiele, kleine bewegingen en ingrepen. De manier waarop van Hove de nieuwe geliefde door de kamer laat schrijden of banjeren. De manier waarop hij – op zijn beurt – Nasr werkelijk alle hoeken van het decor laat verkennen. Hoe hij met Nasr de grens van de absurditeit en de slapstick opzoekt op momenten waarop het geruzie absurd en haast hilarisch wordt. Samen met scenograaf Jan Versweyveld plaatst van Hove de acteur en de tekst in een haast ongemakkelijk realistisch decor (inclusief kartonnetjes met afhaalchinees als er chinees wordt gegeten, inclusief straatgeluiden). Maar binnen die realistische vorm tekent hij meesterlijk klein buiten de lijntjes waardoor dit niet alleen het portret van een afscheidnemend koppel wordt maar van elk afscheid in / uit/ van liefde. Hij maakt Nasr haast tot een icoon.

Het maakt De andere stem tot een tijdloze en verademend aardse tekst over hoe uit elk afscheid van de liefde een nieuwe liefde ontstaat. En hoe elke liefde soms blind maakt voor de wereld. Niettegenstaande die wereld vaak veel belangrijker is dan die liefde. Of, minstens even belangrijk. Nasr toont, met en dankzij van Hove, ieders verscheurdheid in een tijd die geplaagd wordt door terreur. Je zou vluchtelingen willen helpen, je zou politici willen toeschreeuwen maar je wil ook zo graag vastgepakt worden door die ene met wie je afsprak dat je elkaar niet meer zal omhelzen. Je weet dat dit peanuts is in wereldperspectief. Maar soms is het peanutsperspectief het enige juiste. Soms, als je over de balustrade hangt, naar het verkeer kijkt en luistert naar die andere stem aan de lijn die ooit de stem van je geliefde was.

Smaakmaker – De andere stem is een tegenhanger van (en antwoord op) deze monoloog:

Els Van Steenberghe