Ontroerend Goeds ‘Are we not drawn onward to new erA’ treitert om te kunnen ontroeren

Dit is een van de allermooiste, meest intelligente en geëngageerde voorstellingen die Ontroerend Goed ooit maakte, op de grens tussen beeldende kunst en theater, poëzie en politiek.

‘Euhm, is het de bedoeling dat ik dit begrijp?’ Met die gefluisterde vraag verwoordt een van de toeschouwers het gevoel van de overgrote meerderheid in de zaal. Iedereen zit erbij en kijkt naar de prachtige beelden die Alexander Devriendt op de scène zet. Zes kleurig uitgedoste onverlaten knakken een boompje, gooien het podium vol plastic tasjes en bouwen een gouden standbeeld. Het moet iets met het afbreken van de natuur en opbouwen van de cultuur te maken hebben. En hoe de mens de natuur dreigt te vernietigen.

De boom wordt tot sprokkelhout versplinterd, het standbeeld wordt met veel gewrik en geduw opgericht en de zakjes worden over de hele scène verspreid. Dit is beeldende kunst op scène, gemanipuleerd door een stelletjes acteurs die een soort futuristisch Russisch lijken te praten. Je verstaat er niets van. En nochtans zou je het moeten begrijpen want er zitten enkele scènes in waar heuse conversaties gevoerd worden. Nogmaals: je zit erbij en je kijkt ernaar. Fronsend. Wat heeft Devriendt in hemelsnaam bezield om zulk hermetisch toneel te maken? Zijn publiek zo treiteren! Het eerste koppel loopt na een poosje de zaal uit. Ontgoocheld. Hier hebben ze geen boodschap aan. De rest van de zaal houdt vol. Er moet toch eens een sleutel gegeven worden?

En jawel! Leest u de titel eens van rechts naar links. En nu nog eens van links naar rechts. Voilà, u kunt de zin in de juiste én de omgekeerde richting lezen. Dit is de sleutel om te begrijpen wat tijdens het eerste halfuur van de voorstelling aan de hand is. Meer verklappen we niet want dat verknalt de verrassing na de eerste helft van de voorstelling. Het is een wondermooie, schijnbaar eenvoudige (maar technisch o zo ingewikkelde) verrassing die het stuk in een klap glashelder, ontroerend geëngageerd en troostend maakt. Deels omdat Spectra Ensemble dan ook op de scène plaatsneemt en een prachtige uitvoering van William Basinski’s Disintegration Loops speelt. Het is muziek waaruit zowel troost als triestigheid spreekt.

Dit is een van de allermooiste voorstellingen die Ontroerend Goed ooit maakte, op de grens tussen beeldende kunst en theater, poëzie en politiek. Het stuk oogt prachtig (maar klinkt brutaal ontoegankelijk) tijdens de eerste twintig minuten. Maar die zijn net nodig om die magistrale kanteling mogelijk te maken. Pas zo wordt de voorstelling een helder, wonderlijk statement over hoe we onszelf en onze wereld dreigen te vernietigen. De voorstelling draagt een verlangen uit om alles – de door de mensheid gemanipuleerde wereld – te herstellen, uit te wissen en ongedaan te maken. Op toneel kan dat. In het echt amper.

Are we not drawn onward to new erA is een ontroerende waarschuwing, het is (uiteindelijk) heel duidelijk maar door de vormelijke inventiviteit allesbehalve schoolmeesterachtig. En jawel, plechtig beloofd, u zult het begrijpen. Dat is absoluut de bedoeling. Maar niet vanaf de eerste minuten. Ook dat is de bedoeling.

Smaakmaker:

Are we not drawn onward to new erA – teaser from Ontroerend Goed on Vimeo.

Els Van Steenberghe