Geen bitches, geen fucks, geen pussy: zo veranderde Lauryn Hill 20 jaar geleden de hiphop

Lauryn Hill © Getty Images
Jonas Boel
Jonas Boel Jonas Boel is medewerker van Knack Focus

Deze week is het twee decennia geleden dat Lauryn Hill de hiphop op z’n kop zette met haar debuutalbum The Miseducation of Lauryn Hill. Intussen zijn de tijden en zeden helemaal veranderd. Een reconstructie.

Laten we hiermee beginnen: nee, Lauryn Hill was niet de Cardi B van haar tijd.

Die vergelijking duikt op sinds september vorig jaar, nadat Cardi B met haar single Bodak Yellow de hoogste stek van de Amerikaanse charts had bereikt. Voor een rapper van het vrouwelijke geslacht was dat al geleden van 1998, toen Lauryn Hill twee weken op nummer een stond met Doo Wop (That Thing). Hill en B zijn daarmee ook de énige vrouwelijke mc’s die met een van hun songs de hoogste top van de hitlijsten konden scheren. En daar houdt de vergelijking eigenlijk ook op, en niet alleen omdat Cardi B inmiddels ook met I Like It boven aan de Billboard 100 eindigde, en nu dus alleen recordhouder is.

Hill leidde hiphop weg van materialisme, machogedrag en geweld en bewees dat rappen best op een spirituele, gevoelige en volwassen manier kan.

Om te beginnen is er hun voorgeschiedenis. Cardi B is afkomstig uit de Bronx, waar ze als tiener lid wordt van de beruchte straatbende The Bloods, en komt voor haar doorbraak als rapper sinds haar negentiende enkele jaren aan de kost als stripper. Hill daarentegen groeit op in een middenklassengezin uit een progressief stadje in New Jersey. Op de middelbare school is ze een populaire cheerleader, volgt ze viool-, acteer- en danslessen en leert ze Samuel Prakazrel ‘Pras’ Michel en Wyclef Jean kennen, met wie ze een groepje begint dat uiteindelijk The Fugees zal heten. Nog voor hun eerste langspeler Blunted On Reality (1994) verschijnt, is Hill te zien in films als Sister Act 2: Back in the Habit, naast Whoopi Goldberg, en King of the Hill van Steven Soderbergh. In 1996 schudden The Fugees de hiphopwereld dooreen met The Score, een jaar later goed voor zes keer platina, oftewel zes miljoen verkochte exemplaren. Andere tijden: toen Lauryn Hill doorbrak, werd populariteit nog berekend aan de hand van verkoopcijfers, radio en (M)tv. Sociale media bestonden niet, de digitale muziekrevolutie stond nog in de kinderschoenen.

Een wereld van verschil met Cardi B, geboren in 1992 en een kind van haar tijd. Tijdens haar jaren als stripper groeit ze uit tot een lokale internetbekendheid, en nog voor ze één noot muziek heeft uitgebracht, is ze een influencer met tienduizenden volgers op Instagram. Met haar extravagante persoonlijkheid en franke mond dwingt ze een ticket af voor het zesde seizoen van Love & Hip Hop: New York, een realityreeks op VH1 die zich afspeelt in de marge van de rapgemeenschap. Een jaar later, begin 2016, verschijnt haar eerste mixtape, Gangsta Bitch Music, Vol. 1.

Nog een wezenlijk verschil tussen beide hiphopkoninginnen: Lauryn Hill heeft nooit over haar poes, jaloerse hoes of valse bitches gerapt. Het is deels wat haar destijds onderscheidde van haar collega’s in de vrouwenrap, en wat The Miseducation Of Lauryn Hill mee zo’n succes maakte.

Lange tijd zijn de meeste vrouwelijke rappers kopieën van hun mannelijke tegenhangers. Iemand als Roxanne Shante leert midden jaren tachtig het metier in rapbattles, meestal tegenover mannen, waar het erop aankomt de opponent verbaal en al improviserend zo scherp en stoer mogelijk in de zeik te zetten. Ook andere pioniers, zoals MC Lyte, Queen Latifah en haar Britse protegée Monie Love, moeten hun mannetje staan in een door bravado en testosteron beheerste subcultuur. Eind 1986 is Salt-N-Pepa dankzij door de hitsingle Push It de eerste vrouwelijke hiphopact die een gouden plak in zijn dressoir mag hangen, voor het album Hot, Cool & Vicious. Het trio is ook bij de eersten om gaandeweg te breken met het tomboy-imago van trainingspakken, kortgeknipte haren en sneakers dat de meeste vrouwelijke rappers zich aanmeten.

Met haar eerste en enige soloplaat werd Lauryn Hill een wereldster.
Met haar eerste en enige soloplaat werd Lauryn Hill een wereldster.

Met de opmars van de gangsterrap, eind jaren tachtig, begin jaren negentig, tekent zich in de hiphop een op gender gebaseerde tweespalt af: mannen rappen over pistolen, drugs en hoeren, terwijl veel dames kiezen voor de vrouwvriendelijkere, hedendaagse r&b – oftewel ‘hip hop soul’ – die vorm begint te krijgen. TLC, bijvoorbeeld, die in 1994 een monsterhit scoren met het album CrazySexyCool. Er zijn uitzonderingen: Da Brat, uit Chicago, wordt in de markt gezet als ‘de vrouwelijke Snoop Dogg‘, en in 1996 breekt Lil’ Kim, uit de entourage van The Notorious B.I.G., door met aangebrande teksten die bol staan van drank, drugs en seks. In dezelfde periode staat ook rapper en producer Missy Elliott op, die zich eveneens profileert als een niet zonder handschoenen te benaderen kattin.

Geen ‘Parental Advisory’-sticker nodig

Het is in dit klimaat dat The Miseducation of Lauryn Hill verschijnt: aan de ene kant de ‘brave’ r&b-zangeressen, aan de andere kant stoere, vrouwelijke rappers die niet hoeven onder te doen voor hun mannelijke collega’s. Lauryn Hill vindt een middenweg, en meer dan dat.

Muzikaal borduurt haar soloalbum voort op The Score van The Fugees: een analoog-digitale fusie van hiphop met klassieke soul, funk en Caribische klanken. Maar inhoudelijk breekt Hill, die uitstekend kan rappen én zingen, met haar voorgangers en tijdsgenoten. Geen ‘parental advisory’-sticker op de hoes, vloeken laat ze achterwege. Geen bitches, geen fucks, geen pussy te bespeuren.

Neem nu de opener van het album, Lost Ones, waarin, over een dancehallsample en scratches, een ex-partner op de korrel wordt genomen:

‘Can’t slick talk on the day of judgement

Your movement’s similar to a serpent

Tried to play straight, how your whole style bent?

Consequence is no coincidence’

In plaats van met niggas en dicks te zwaaien, strooit Hill met Bijbelreferenties. Liever dan voor vuile praat kiest ze voor poëzie. De kracht van The Miseducation zit in de sterkte van de songs en teksten. Hill leidt hiphop weg van het materialisme, het machogedrag en het geweld en bewijst dat rappen best op een spirituele, gevoelige en volwassen manier kan. ‘I treat this like my thesis’, klinkt het in Final Hour. ‘Well-written topic, broken down into pieces/ I introduce then produce words so profuse.’ Meer dan enkel de mosterd te halen bij oude soul en andere genres, hijst ze zich naast de grote songschrijvers uit de gouden oude tijd, zoals Nina Simone, Joni Mitchell en Carole King, de auteur van onder meer (You Make Me Feel Like) A Natural Woman van Aretha Franklin.

Cardi B
Cardi B© Reuters Pictures

Nog een voorbeeld, uit haar grootste hit, Doo Wop (That Thing):

‘Showing off your ass cause you’re thinking it’s a trend

Girlfriend, let me break it down for you again

You know I only say it cause I’m truly genuine

Don’t be a hard rock when you really are a gem’

‘Wees geen harde steen wanneer je in werkelijkheid een juweel bent’ – en toon je kont niet omdat je denkt dat het moet, omdat het een trend is. Emancipatie was de eerste vrouwelijke rappioniers zoals Queen Latifah niet vreemd, maar Lauryn Hill verwoordt het zonder zich te schikken naar de taal van ‘de straat’. De boodschap is helder: vrouwen, laat je niet doen!

We leggen het eens naast de grootste hit van Cardi B, Bodak Yellow:

‘I might just chill with your boo

I might just feel on your babe, my pussy feel like a lake

He wanna swim with his face, I’m like, “okay”

I’ll let him get what he want, he buy me Yves Saint Laurent’

Boodschap: geen probleem als je vriendje mijn spectaculaire edele delen wil bevredigen, zolang hij me designerspullen koopt.

Bodak Yellow won op de zestigste Grammy Awards de trofee voor beste rapsong en beste rapperformance. Op YouTube zit de single aan meer dan 600 miljoen streams. De afgelopen twee decennia is het dus ergens goed fout gelopen met het concept van emancipatie bij vrouwelijke rappers.

De tijd zal het moeten uitwijzen, maar twintig jaar na de releasedatum is The Miseducation of Lauryn Hill een klassieker waar niets van sleet op zit. En de tijden en zeden mogen dan wel constant veranderen, of voor Cardi B met haar debuutalbum Invasion Of Privacy in 2038 dezelfde eer weggelegd zal zijn, mag betwijfeld worden.

Lauren Hill

Geboren op 26 mei 1975, in New Jersey.

Bekend als zangeres, rapper, actrice.

Ook bekend van The Fugees, met wie ze twee albums uitbracht: Blunted On Reality (1994) en The Score (1996).

Werd als eerste vrouw ooit voor tien Grammy’s genomineerd, in 1999. Verzilverde er vijf, onder meer voor Best New Artist, Album of The Year en Best R&B Song.

Heeft zes kinderen, van wie vijf met Rohan Marley, zoon van Bob.

Bracht in 2013 drie maanden achter de tralies door wegens belastingontduiking.

Pure timing

Klassiekers zijn per definitie tijdloos, en de songs die Lauryn Hill schreef, zong en rapte op haar solodebuut zijn wars van alle trends. Pure timing: eind jaren tachtig, diagonaal tegenover de gangsterrap, had de Native Tongues-kliek rond Jungle Brothers, A Tribe Called Quest, en De La Soul al de kiemen gezaaid van de sociaal bewuste, op jazz en soul geënte hiphop. The Roots uit Philadelphia namen die scepter over, en zorgden met hun analoge live-aanpak mee voor de opgang van de neosoulbeweging binnen de hiphop. The Fugees en wat later Lauryn Hill solo borduurden voort op datzelfde patroon, terwijl hiphop eindelijk de mainstream binnengedrongen was.

En toen kwam het internet, met een onstilbare honger naar controverse, naar extravagantie en goedkope, snelle kicks. Hiphop heeft, zoals vrijwel elke entertainmentvorm, een slingerbeweging gemaakt: opnieuw gaat de meeste aandacht naar degene die het meeste lawaai maakt, degene met de meest uitzinnige, stoere uitspraken, de meest schreeuwerige figuren.

Daarom is The Miseducation of Lauryn Hill ook nu nog een belangrijk rapalbum. Een plaat die beantwoordt aan het stilistische en muzikale ethos van de hiphop en die dat tegelijk overstijgt, met persoonlijke maar ook universele songs waarin een vrouw niet wordt beoordeeld op het aantal mannen aan haar voeten of het aantal dollars in haar dure handtas.

Lauryn Hill werd er in één klap een wereldster mee, en daar heeft ze de tol voor betaald: behalve een bedenkelijke bijdrage aan MTV Unplugged kwam er tot vandaag geen opvolger voor The Miseducation. Wel volgden er een lange rits afgelaste of vernietigend beoordeelde liveshows, problemen met de Amerikaanse fiscus, een celstraf en veel onsamenhangende publieke statements. Ook haar recent aangevatte tournee ter gelegenheid van haar twintig jaar oude soloalbum loopt niet meteen van een leien dakje. Laat het een les of een waarschuwing zijn voor Cardi B: er rust een niet te onderschatten druk op de ranke schouders van de hiphopkoningin.

Lauryn Hill

Speelt op 18/11 in Vorst Nationaal, Brussel. Info & tickets: livenation.be

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content