The Notwist @ More Music: Onwaarschijnlijk inventief

Het programma van More Music, een festival in het concertgebouw van Brugge, was er ook dit jaar weer een om je vingers bij af te likken. Voor één van de hoogtepunten zorgde The Notwist, de Duitse indietronicaband die met ‘Close to the Glass’ ook al voor één van de beste cd’s van 2014 uitbracht.

Wie een kaartje voor het concert van The Notwist op zak had, mocht in de kamermuziekzaal, die voor de gelegenheid herdoopt was in The Lighthouse, ook gaan proeven van Illuminine. De groep rond de Leuvense gitarist Kevin Imbrechts, vorig weekend nog één van de highlights op Silence is Sexy in de AB, moest het dit keer met twee leden minder stellen en stond dus als een septet op het podium. Niettemin hielden de instrumentale stukken uit de onlangs verschenen debuutplaat ‘#1’ zich probleemloos staande.

Illuminine appelleert aan een publiek dat artiesten als Sigur Rós en Ólafur Arnalds aan de boezem drukt en opereert op de smalle strook tussen neoklassiek en dromerige postrock. Imbrechts’ eenvoudige, traag evoluerende melodieën, versierd met viool, cello, piano, trompet en elektronica, misten ook in Brugge hun effect niet en lieten de toeschouwers betoverd achter. Zelf misten we af en toe een onderhuids stoorzendertje, omdat niets zo mooi is als schoonheid met een barst erin. Maar aangezien Illuminine nog maar net om de hoek komt kijken, mogen we er geredelijk van uitgaan dat àlles nog mogelijk is.

Het belang van The Notwist voor de Duitse indiescene valt probleemloos te vergelijken met dat van dEUS voor de Belgische. De groep, die al een kwarteeuw actief is, vond haar roots in de hardcore en grungemetal, maar ontwikkelde geleidelijk een sound waarin melodieuze gitaarpop en cutting edge-elektronica een zo goed als gelijkwaardige rol spelen. Met ‘Neon Golden’ en ‘The Devil, You + Me’ is het gezelschap uit Weilheim verantwoordelijk voor twee van de absolute klassiekers uit het genre. En mocht The Notwist dezelfde promotiemachine achter zich hebben gehad als Radiohead, dan zou ze beslist even groot zijn geworden als het clubje van Thom Yorke. Voor de muziekliefhebber is het echter een goede zaak dat rechtvaardigheid niet van deze wereld is. Want daardoor speelt de band van de broers Markus en Micha Acher tenminste nog in zalen op mensenmaat, zoals nu dus het Concertgebouw.

Jazzcats

Het is ons niet duidelijk of de geniale techneut Martin Gretschmann The Notwist inmiddels heeft verlaten. Wel viel op dat er voor hem in Brugge, net als bij de vorige passage van het zestal in Trix, een vervanger op het podium stond. Daardoor klonken de songs weer een ietsje anders dan normaal, maar dat verklaart precies de aantrekkingskracht van de groep. We zagen The Notwist het afgelopen jaar vier keer aan het werk en hoewel de setlists niet ingrijpend verschilden, wisten de heren telkens nieuwe accenten te leggen en te verrassen met onverwachte details. Op meesterdrummer Andi Haberl na zijn alle bandleden multi-instrumentalisten en musiceren ze met de attitude van echte jazzcats. Hun werk steunt dus niet op reproductie maar op voortdurende herinterpretatie, zodat de klip van de routine altijd handig wordt omzeild.

The Notwist schrijft in wezen eenvoudige popliedjes die net zo catchy zijn als die van The Beatles (zie ‘Pick Up the Phone’ of het bloedmooie ‘One With the Freaks’), maar wat ze zo uniek maakt is hun gelaagdheid. De ene keer nemen de gitaren de overhand (‘Gloomy Planets’, ‘Gravity’, het stuiterende ‘Boneless’), de andere keer hebben de borrelende synths en krakende computers het voor het zeggen. Maar zelfs als je de songs al jaren kent, zoals het uit ‘Shrink’ (1998) gelichte ‘No Encores’, zorgen plots opduikende motiefjes en tegenmotiefjes ervoor dat je de oren blijft spitsen.

Onlangs bracht de groep, op haar eigen Alien Transistor-label, ‘The Messier Objects’ uit, een sfeerrijke plaat met instrumentale composities, bedacht voor films, hoorspelen en theaterstukken. Die werd in Brugge echter buiten beschouwing gelaten en ook uit ‘Close to the Glass’ hadden dit keer slechts drie nummers de setlist gehaald. ‘Into Another Tune’, waarin een prominente rol was weggelegd voor vibrafonist Karl Ivar Refseth, werd voor de gelegenheid van een meeslepend percussieve coda voorzien en het voortdurend van kleur veranderende ‘Run Run Run’ werd versierd met belletjes en xylofoons. Alleen ‘Kong’, met de gitaar van Max Punktezahl als spierversterker, klonk rechttoe rechtaan, zoals gewoonlijk.

Rustig én nerveus

Daar tegenover stonden afgemeten uitvoeringen van oude bekenden als ‘Trashing Days’ en het uit countryblues geknede ‘Neon Golden’, waarin een gruizige digitale beat weerklonk en Refseth de zijkant van zijn instrument met twee strijkstokken bewerkte. Occasioneel werden songs ingetogen ingezet, om met uitbundige instrumentale uitweidingen te eindigen en soms evolueerden ze ook tegen verschillende snelheden, waardoor ze tegelijk rust en nervositeit uitstraalden. Bij The Notwist zijn de aankleding en dynamiek van het materiaal duidelijk beïnvloed door de DJ-cultuur. Zo herinnerde de ritmiek van ‘This Room’ aan drum & bass, terwijl een vinyl-scratchende Markus Acher rechtstreeks naar hiphop verwees. De manier waarop de man een uit de groeven geplukte free-jazzsolo van een saxofonist in de song wist te integreren was bijvoorbeeld ronduit geniaal.

Een ander hoogtepunt was ‘Pilot (Different Cars and Trains)’, een rechtlijnig gitaarnummer waarin de groep zich zoveel vrijheden permitteerde dat het een dubby karakter kreeg. Acher, een frontman met een hoog knuffelbeergehalte, klonk niet altijd even toonvast, al paste zijn fragiele stem perfect bij de muziek. Maar de even subtiele als ingenieuze manier waarop hij zijn live gebrachte zangpartijen afwisselde met zijn verknipte en gemanipuleerde ‘vocals’ op de draaitafel, dwong nog steeds ontzag af, ook al had je hem dat trucje al tien keer eerder zien toepassen.

De toeschouwers gaven luidruchtig uiting aan hun geestdrift en werden beloond met ‘Gone Gone Gone’, een ingetogen berçeuse die in staat was een gletsjer in een plas water te veranderen. Durven we voor The Notwist nog eens het adjectief briljant uit de kast te halen? Ja hoor. En wel bij deze.

Dirk Steenhaut

DE SETLIST: Good Lies / Boneless / Into Another Tune / One With the Freaks/ Pick Up the Phone / This Room / Kong / Trashing Days / Gloomy Planets / Run Run Run / No Encores / Neon Golden / Pilot (Different Cars and Trains) / Gravity // Gone Gone Gone.