Teho Teardo & Blixa Bargeld @ AB: Vijftig tinten zwart

Terwijl de Britten de mond vol hebben van een Brexit, bewijzen een Italiaan en een Duitser met verve dat je door Europese samenwerking juist tot mooiere resultaten kunt komen. In de AB sloegen Teho Teardo en Blixa Bargeld een sierlijke brug tussen rock, theater, hoorspel en filmmuziek.

Allebei zijn ze veteranen die, elk op zijn eigen terrein, onuitwisbare sporen door het muzieklandschap hebben getrokken. Blixa Bargeld vormt al ruim vijfendertig jaar de spil van Einstürzende Neubauten, een Berlijns schrootrockcollectief dat met succes heeft aangetoond dat je met ieder willekeurig voorwerp gestructureerde klanken kunt voortbrengen. En ook Teho Teardo voelt zich thuis in de avant-garde: met zijn band Meathead maakte hij in de vroege nineties deel uit van de Italiaanse industrial-scene. Sindsdien komt hij aan de kost als arrangeur en schrijft hij scores bij toneelstukken of stille films.

Bargeld en Teardo, op het podium netjes in het pak gehesen zodat ze er uitzien als dandy’s uit het universum van Oscar Wilde, vullen elkaar prima aan. Samen bedenken ze rijk gelaagde maar toegankelijke nummers, die afwisselend gezongen worden in het Italiaans, het Duits en het Engels en een haast klassieke grandeur uitstralen. Dat levert platen van een onaardse schoonheid op. Het pas verschenen ‘Nerissimo’ ligt stilistisch in het verlengde van ‘Still Smiling’, de eerste vrucht van hun alliantie uit 2013, maar de teksten van Bargeld doen dit keer iets surrealistischer aan.

Humor

Voor wie het wil horen, zit er nog steeds een uitgesproken filosofische component in de songs. De hoesfoto van ‘Nerissimo’ is niet toevallig een re-make van ‘De ambassadeurs’, een zestiende eeuws schilderij van Hans Holbein de Jongere, waarin allerlei verwijzingen naar religie en wetenschap verstopt zitten. Net als de kunstenaar goochelt Blixa Bargeld in zijn teksten met symbolen, paradoxen, metaforen en spookverschijningen. E.L. James mag dan al in staat zijn vijftig tinten grijs te onderscheiden, zoals de titel van de nieuwe cd aangeeft, kent Bargeld minstens evenveel tinten zwart. Daarmee willen we echter niet gezegd hebben dat ‘Negrissimo’ een doemplaat is, want er zit ook een zekere graad van speelsheid en laconieke humor in. In haar overtreffende trap neutraliseert zwart -volgens de zanger de kleur van zijn stem- juist alle vormen van duisternis.

Van de acht muzikanten die in de AB op het podiumstonden, hanteerden er vijf een strijkstok. Martina Bertoni, de verbluffende celliste die we nog kenden van de vorige tournees, kreeg nu het gezelschap van een heus strijkkwartet en ook nieuwkomer Gabriele Coen speelde met zijn minimalistische uithalen op basklarinet een cruciale rol in de sound. Teho Teardo speelde simpele motiefjes op zijn baritongitaar, bewerkte de snaren met allerlei stokjes en staafjes en mepte tussendoor op klokjes en gongetjes. Hij was ook verantwoordelijk voor de voorgeprogrammeerde laptopgeluiden, waarvan de herkomst niet altijd makkelijk te achterhalen was.

Maar misschien was het meest intrigerende instrument wel de stem van Blixa Bargeld. De 57-jarige frontmanhoudt er een heel arsenaal van dierlijke gilletjes op na, klinkt net zo expressief wanneer hij praat als wanneer hij zingt en is een geboren acteur die zelfs in staat mag worden geacht een kookboek van Jeroen Meus van dramatische spanning te voorzien. Zo balanceerde hij in Brussel heen en weer tussen wanhoop, contemplatie en verbeeldingskracht. Vrijwel alle nummers uit de nieuwe cd kwamen in de loop de twee uur durende set voorbij. Tijdens ‘The Beast’ kraste Bargeld als een vogel, in ‘The Empty Boat’, oorspronkelijk van de Brazilaanse songwriter Caetano Veloso, zorgde het pizzicatospel van Bertoni voor een onweerstaanbare basgroove en in ‘Animelle’ viel vooral op hoe de violen de song voortdurend tegen de denkbeeldige haren instreken.

Vechtende cello’s

Halverwege ‘Nirgendheim’, met Blixa Bargeld op harmonica, gingen de twee cello’s met elkaar in de clinch: de ene zorgde voor het ritme (er waren geen drums), de andere voor de melodie. ‘Ich Bin Dabei’ werd ingegeven door het Duitse klimaat, dat je soms het gevoel geeft dat juni en november onderling verwisselbaar zijn, en in ‘DHX 2’ gaf Bargeld, niet zonder ironie, te kennen dat “hope should be a controled substance”. De avond werd verder aangevuld met hoogtepunten uit ‘Still Smiling’: ‘Mi Scusi’, het majestueuze ‘What If…?’, het door mondpercussie vooruit gestuwde ‘Axolotl’ en de hit-die-er-nooit-één was, ‘Come Up and See Me’, ingegeven door de one-liners van Mae West.

Tijdens de bissen kwamen Teardo en Bargeld op de proppen met ‘Solo Si Muore’, een Italianse versie van de sixtieshit ‘Crimson and Clover’, oorspronkelijk van Tommy James & The Shondells. ‘A Quiet Life’ werd geschreven voor de maffiafilms ‘Una vita tranquilla’ en in het geestige ‘Defenestrazioni’ nam Blixa Bargeld de weinig pientere interviewers, die de voorbije jaren zijn pad hadden gekruist, op de korrel. En zo kwam een einde aan een prachtconcert waarin de grenzen tussen rock en klassiek finaal vervaagden.

Bargeld, die vroeger zonder duidelijk aanwijsbare redenen wel eens iemand met zijn ogen dood kon bliksemen, maakte in de AB tot twee keer toe een minzame buiging voor het publiek. Er zijn -gelukkig- geen zekerheden meer.