Lat en leven – Het ‘er was eens in Maleisië’ van ‘Kampong Boy’ leest zo universeel dat ook moderne Europeanen het zullen kunnen waarderen.

Lat, Catullus, 144 blz., euro16,95

Op de vraag waar Maleisië precies ligt, zullen velen u het antwoord schuldig moeten blijven. Na het lezen van Kampong Boy zullen de stripliefhebbers zich echter wel een beeld kunnen vormen van het Maleisische leven in de jaren 50 en 60 van de vorige eeuw. Uitgeverij(tje) Catullus – eigendom van Fokke en Sukke-tekenaar Jean-Marc van Tol – pikt met dit boek een van de best bewaarde geheimen van de internationale stripgeschiedenis op. Lat, alias Mohammed Nor Khalid, is sinds jaar en dag een van de bekendste Maleisische cartoonisten.

Al in 1977 publiceerde hij deze nog steeds actuele autobiografie, die perfect in de modieuze categorie van de graphic novel past. Hij vertelt de belangrijkste gebeurtenissen uit het jonge bestaan van zijn alter ego Mat in een kampong, een traditioneel dorpje in het aan Thailand grenzende deel van Maleisië. Zijn eerste bezoek aan de islamschool, zijn besnijdenis en zijn herinneringen aan zijn ouders tot aan zijn vertrek naar de school in de stad beschrijft Lat in melancholische tekstfragmenten, gecombineerd met grote tekeningen waarin hij de tijd van toen documenteert.

Meer dan een persoonlijk levensverhaal is Kampong Boy een document van een vervlogen tijd: de rubberoogst, het vissen in de rivier en het traditionele dorpse leven zijn verdrongen door de tinwinning, de modernisering en het oprukkende stedelijke bestaan. Lats blik is bitterzoet: de treurnis om wat vergaan is, compenseert hij met een aanstekelijke humor voor een groot publiek.

Toegankelijkheid lijkt wel Lats eerste bekommernis. Hij schreef Kampong Boy in het Engels (een van de nationale talen in Maleisië) en het boek werd in zijn vaderland al tientallen keren herdrukt. Nu het via Amerika de wereld verovert, heeft Lat de enige wat aanstootgevende scène – waarin Mat van zijn vader een stevige rammeling krijgt – vervangen door een komischer alternatief om gevoelige westerlingen niet te choqueren. Zelfcensuur dus, maar dat doet geen afbreuk aan het charmant vertelde verhaal uit een exotisch verleden. Over de tekeningen van Lat mogen de meningen dan verschillen, sfeervol zijn ze wel.

Gert Meesters