Wat gebeurt er als Trump écht op die knop drukt? Deze 34 jaar oude horrorserie vertelt het ons

© .

Horror is goed voor de gemoedsrust, meestal toch. Tabula rasa-regisseur Jonas Govaerts legt uit waarom in 1984 het Verenigd Koninkrijk wakker lag van een tv-film.

De beste horror werkt kalmerend. Vraag het maar aan John Carpenter, regisseur van griezelklassiekers als Halloween (1978) en The Thing (1982): ‘De eerste keer dat ik The Texas Chain Saw Massacre (1974) zag, was ik doodsbang. Maar terug thuis sliep ik als een baby. Alsof de film mijn ziel tot rust had gebracht.’ Hoe grotesker de gruwel op het scherm, hoe geruststellender de werkelijkheid wanneer we de cinema weer buitenkomen. Die formule gaat op voor de meeste horrorfilms – maar niet voor Threads.

Het begon met een grap: ‘Drop alle wereldleiders in de Mojavewoestijn en laat acht kilometer verder een atoombom ontploffen. Het zal snel gedaan zijn met die praatjes over a winnable nuclear war.

Threads is een Brits tv-drama uit 1984, geregisseerd door Mick Jackson (vooral bekend van The Bodyguard, met Whitney Houston) en geschreven door Barry Hines (scenarist van onder meer Kes (1969), het debuut van Ken Loach). Gemaakt in opdracht van de BBC, schetst Threads de gevolgen van een nucleaire aanval op Sheffield, de op drie na grootste stad van Engeland. De film begint een maand voor de ramp, wanneer de eerste berichten over een militair conflict tussen Amerika en Rusland binnenkomen, en eindigt dertien jaar later, wanneer de UK na een nucleaire winter is herleid tot een asgrauw, zo goed als onleefbaar hellelandschap. We volgen onder meer een jong koppeltje, van wie alleen de zwangere vrouw overleeft, en een groepje ambtenaren onder het stadhuis, dat de chaos na de explosie onder controle tracht te krijgen – tevergeefs.

Wat Threads zo maagomdraaiend akelig maakt, is de authenticiteit: Jackson, die eerder enkel documentaires had gedraaid, richt zijn camera niet op de gebruikelijke militaire bonzen in hun bunkers, maar op de man en vrouw in de straat. Hij draaide Threads grotendeels vanop de schouder en vermeed bewust al te ruime overzichtsshots – als kijker word je tegen wil en dank mee het smeulende puin in gesleurd.

Na het einde van de Koude Oorlog in 1989, en de nucleaire ontwapening die daarop volgde, leek Threads iets van zijn macabere kracht te hebben verloren. Maar sinds Donald Trump zijn intrede heeft gedaan in het Witte Huis, is Jacksons deprimerende epos helaas weer brandend actueel.

***

Jackson (°1943) kreeg het idee voor Threads op café. Een vriend van hem grapte dat hij de oplossing voor wereldvrede had gevonden: ‘Zet alle wereldleiders in hun ondergoed en drop ze ’s nachts in de Mojavewoestijn. Laat acht kilometer verder een atoombom ontploffen, zodat ze de hitte op hun huid voelen. Het zal snel gedaan zijn met praatjes over ‘a winnable nuclear war’.’ Een mop, maar ze zette de jonge filmmaker aan het denken: wat als hij het ondenkbare, de fysieke realiteit van een atoomaanval, kon vatten op film? Dat hij op het punt stond vader te worden, maakte Jackson alleen maar verbetener: ‘Dit was niet het soort wereld waarin ik mijn zoon of dochter wilde grootbrengen. Als ik met mijn film ook maar het geringste verschil kon maken, was dat al voldoende.’

Vastberaden Threads zo waarheidsgetrouw mogelijk te maken trok Jackson met scenarist Hines gedurende twee jaar door Amerika, Europa en de UK, om er te praten met dokters, psychologen, atoomgeleerden en experts in strategie. Precies hoe goed het Verenigd Koninkrijk voorbereid was op een kernramp, werd duidelijk toen het duo een geheime trainingsbasis bezocht, waar ambtenaren werden opgeleid om in geval van nood de controle van het land over te nemen. ‘Het was een farce’, aldus Jackson. ‘De mensen die dat plan hadden opgesteld, hadden totaal geen mensenkennis. Alsof de Britse bevolking zich in zo’n extreme situatie braaf aan de regels gaat houden!’

Karen Meagher was een actievoerster die koste wat het kost aan Threads wilde meedoen. Haar personage draagt de film.
Karen Meagher was een actievoerster die koste wat het kost aan Threads wilde meedoen. Haar personage draagt de film.

Jackson en Hines beseften dat dát het uitgangspunt van hun drama diende te worden: de complete reddeloosheid van de mensheid in de nasleep van een nucleaire holocaust. Jackson: ‘Ik realiseerde me plots dat de eenentwintig jaar die ik als documentairemaker voor de BBC had gewerkt me tot dit punt hadden geleid.’

Halverwege zijn research kwam het Jackson ter ore dat de Amerikaanse zender ABC met een gelijkaardig project bezig was: The Day After (die in 1983 in de VS op tv kwam), met Jason Robards. Ietwat naïef besloot de regisseur de preproductie van Threads tijdelijk stop te zetten: ‘Ik was bang dat, mocht er meer dan één film over dit onderwerp verschijnen, de impact bij het publiek zou verminderen.’ (Ironisch genoeg zou Jacksons film Volcano dertien jaar na Threads op praktisch hetzelfde moment uitkomen als Dante’s Peak, óók over een uitbarstende vulkaan). Maar toen Jackson de afgewerkte Day After enkele maanden later te zien kreeg, was hij niet onder de indruk: ‘Ik vond het een slag in het water. De film liet je achter met het gevoel dat er net buiten het kader bulldozers klaarstonden om Amerika weer herop te bouwen. Sorry, maar een verhaal als dit heeft geen happy end.’

De productie van Threads werd hervat, en dankzij The Day After wist Jackson des te beter wat voor film het (niet) moest worden: ‘Ik wilde ver weg blijven van hun halfslachtige Hollywoodaanpak: geen kraanshots, geen statief, zelfs geen muziek.’ Voor Jackson kon Threads enkel werken als een volstrekt compromisloos document.

Van de BBC kreeg Jackson 400.000 pond om Threads te maken, op zeventien dagen tijd (Ter vergelijking: The Day After kostte 17 miljoen dollar.) Als locatie koos hij Sheffield, om verschillende redenen. De stad ligt pal in het midden van Engeland, wat haar tot een kwetsbaar potentieel doelwit maakte. Maar Sheffield kent ook een rijke traditie van burgerprotest en activisme. In plaats van op figuranten kon Jackson een beroep doen op echte antioorlogsdemonstranten, die als enige aanwijzing kregen om ‘vuile kleren aan te trekken en er zo ellendig mogelijk uit te zien’. Vervolgens overtuigde Jackson het stadsbestuur om de sloop van een onbewoonbaar verklaarde woonwijk uit te stellen, zodat zijn production designer ze opnieuw kon inrichten. ‘Toen we eenmaal klaar waren met de interieurs, bliezen we de straat op, en staken we ze in brand’, vertelt Jackson. ‘Alle ravage die je ziet, is écht.’

Hoewel het een ensemblefilm betreft, wordt Threads grotendeels gedragen door Karen Meagher, een actievoerster die koste wat het kost deel wilde uitmaken van het project. ‘Wat ik me vooral herinner, is Karens complete gebrek aan ijdelheid’, aldus Jackson, die de jonge, onervaren actrice op een gegeven moment de navelstreng van haar pasgeboren kind laat doorbijten. ‘Wind, regen, modder: het maakte Karen allemaal niet uit. Als het er maar realistisch uitzag.’ Overigens, mocht Meaghers gekwelde gelaat overigens bekend voorkomen: regisseur Danny Boyle zou haar later een clevere cameo geven in zijn versie van de apocalyps, de zombiefilm 28 Days Later.

Wanneer ik een programma maak, krijg ik achteraf gewoonlijk felicitaties van vrienden of familie, maar na de uitzending van Threads bleef het stil

Mick Jackson, regisseur

***

Zelfs na de opnames bleef de filmmaker bezeten door de materie: ‘Ik kreeg die visoenen maar niet uit mijn hoofd. Wanneer ik door de straten wandelde, zag ik in plaats van intacte huizen overal ruïnes.’ Jackson was niet de enige met nachtmerries: toen Threads voor de eerste keer werd uitgezonden, op 23 september 1984, bezorgde de film zowat half Groot-Brittannië een trauma. ‘Wanneer ik een programma maak, krijg ik achteraf gewoonlijk felicitaties van vrienden of familie’, aldus Jackson. ‘Maar na de uitzending van Threads bleef het stil – niet één telefoontje. Ik dacht bij mezelf: was het echt zo slecht?’ Pas toen Jackson de volgende dag voorbij een krantenkiosk liep, drong het tot hem door wat voor indruk de uitzending had gemaakt: één krant had het zelfs over ‘De nacht dat Engeland niet kon slapen’.

Threads was niet alleen een kritisch en commercieel succes – de film won zes van de 7 Bafta’s waarvoor hij genomineerd was – hij leverde zijn maker tevens talloze lofbetuigingen vanuit wetenschappelijke en politieke kringen op, met een succesvolle Hollywoodcarrière erbovenop. Het trotst blijft Jackson op het feit dat zijn passionele antioorlogspamflet destijds zelfs doordrong tot in het Witte Huis: ‘Een dag nadat Reagan zijn vredesonderhandelingen had aangekondigd, verscheen er in The Times een cartoon: “Zou hij Threads gezien hebben?” Mijn film had misschien geen direct effect op de president zelf, maar alleszins wel op de dialoog over nucleaire wapens.’

Ondanks – of misschien dankzij – zijn reputatie was Threads tot voor kort bijzonder moeilijk te vinden. Daar komt nu verandering in: het Amerikaanse cultlabel Severin Films heeft net een gerestaureerde versie op blu-ray en dvd uitgebracht, compleet met tal van extra’s, waaronder een nieuw interview met Meagher en een audiocommentaar van Jackson. Bij Amazon konden ze de preorders nauwelijks bijhouden: daar kwam Threads meteen op 3 binnen in hun horrorchart, net onder Jigsaw en It. Lang niet slecht voor een Britse lowbudgetproductie van 34 jaar oud. Al blijft de kans gering dat de huidige opperbevelhebber van de Verenigde Staten de film ooit zal zien. Tenzij Threads wordt uitgezonden op Fox News, onderbroken door cheeseburgerreclame.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Threads

Nu uit op blu-ray en dvd (zonder Nederlandse ondertitels) bij Severin Films.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content