Vier dingen die u zich niet realiseerde over uw favoriete kerstfilms

Het is niet omdat u ze al zes keer half gezien hebt dat ze niet kunnen verrassen: vier dingen die u zich niet realiseerde over uw favoriete kerstfilms.

Voor we nog maar eens valselijk van cynisme beschuldigd worden: op zich hebben wij niets tegen wat meligheid in de kerstperiode. Wij zijn tenslotte Ebenezer Scrooge niet. Meer zelfs: inzake kerstfilms zijn wij altijd opvallend mild gestemd. Neem nu Love Actually (2003). Over het algemeen een fijne mozaïekvertelling over de liefde, waarbij wij zowaar door de vingers zien dat Hugh Grant erin meespeelt – zo mild kunnen wij zijn. Doen wij ook niet moeilijk over: dat Colin Firth niet eens dezelfde taal als haar moet spreken om verliefd te worden op een vrouw, zolang ze maar thee kan zetten; dat Emma Thompson bereid is haar huwelijk op te blazen omdat haar man een kettinkje aan zijn secretaresse geeft; en dat het oké is om een vrouw te dumpen omdat je seksnacht verstoord wordt door een telefoon om hulp van haar mentaal gehandicapte broer. Naar het schijnt is Love Actually kort voor Love Actually Is Not Like This But It’s Christmas Time and You Won’t Notice, dus dat soort dingen zien we door de vingers.

Maar dat wil niet zeggen dat er geen grenzen aan onze suspension of Christmas belief zijn. En dan denken wij in het bijzonder aan die eindscène, waarin Liam Neeson zonder geldig ticket langs de security loopt om zijn liefde te verklaren aan een vrouw die op het punt staat naar de VS te vertrekken. Kijk, dat is dus niet wat er gebeurt als je langs het veiligheidspersoneel rent.

U moet ons niet eens op ons woord geloven. In 2009, op kerstavond zowaar, deed een jongeman krék hetzelfde op Newark Liberty International Airport, toen hij heel eventjes voorbij de veiligheidszone liep om zijn vriendin een laatste kus te geven.

De volledige luchthaven werd om veiligheidsredenen afgesloten. Tweehonderd vluchten geannuleerd. Enkele duizenden gestrande passagiers. Heel weinig mensen hebben die avond vertederend geapplaudisseerd vanwege de jongeman en zijn vriendin.

Luchthavenbeveiliging is niks om sentimenteel over te doen.

Een goede film, Frank Capra’s It’s a Wonderful Life (1946). Alleen hebben wij nooit gesnapt waarom het een kerstklassieker zou zijn. Gestript tot zijn essentie blijft die film het verhaal van een manische James Stewart die in een depressie duikelt wanneer hij door zijn beste vrienden verraden en door het kapitalistische systeem gekraakt wordt, tot hij aan de rand van een brug gaat staan in Bedford Falls en zelfmoord probeert te plegen. Misschien ligt het aan ons, maar echt ‘ho, ho, ho’ vinden wij dat niet.

‘Ja, maar dan komt er een engel die hem toont hoe de wereld eruit zou zien zonder hem’, horen wij u denken. ‘Weet je wel, die engel die hem meeneemt naar Pottersville en hem de nachtwinkels en discotheken met neonverlichting toont en al zijn vrienden die zonder zijn hulp immorele mensen zijn geworden.’

‘Precies’, zeggen wij dan. Gevolgd door: ‘Wacht. Dat moest ons opbeuren?’

Helemaal logisch is het toch niet, dat happy end. Behalve de bedenkelijke moraal dat in momenten van wanhoop zelfmoord overwegen enige helderheid kan brengen, is er nog dat andere probleem. Je kunt namelijk zeggen dat Stewart in Pottersville de wereld ziet zoals die zonder hem geweest zou zijn. Je kunt ook zeggen dat Stewart in Pottersville de ware aard van de mensheid ziet in al zijn rauwe eerlijkheid en lelijkheid en helemáál doordraait. Onze stelling: It’s a Wonderful Life is Capra’s Perfect Day: sentimenteel aan de oppervlakte, cynisch als u er iets langer naar kijkt. Verklaart meteen ook waarom Stewart in dat happy end als een manische psychopaat rond zich zit te kijken.

Daarbij: als u in de gemiddelde stad rondom u kijkt, denkt u dan eerder aan Bedford Falls of eerder aan Pottersville?

Precies, ja.

We leven allemáál in Pottersville.

‘Misschien kunt u beter even gaan zitten, mevrouw.’

‘Wie hadden jullie nu weer gezegd dat jullie waren?’

‘Dienst Kinderbescherming. De politie heeft ons ervan op de hoogte gebracht dat u uw zoon Kevin bent kwijtgespeeld…’

‘Ah. Dat.’

‘… een tweede keer.’

‘Grappig verhaal. Hij dacht dat hij achter zijn vader liep, maar het bleek een man met dezelfde jas te zijn.’

‘Wij bij de dienst Kinderbescherming vinden dat niet zo grappig, mevrouw. Wanneer had u door dat uw zoon niet bij u op de vlucht naar Miami zat?’

‘Toen we ginder aankwamen.’

‘Toen u ginder aankwam.’

‘Ja. Toen dacht ik: zit hij nu wéér niet bij ons op het vliegtuig?’

Kijk, dát was een geloofwaardige plot geweest voor Home Alone 2. Een sociaal onderzoek, gevolgd door een klacht wegens verwaarlozing. Laat ons eerlijk zijn: als je je getraumatiseerde kind, achtergelaten op Kerstmis, exact een jaar later opnieuw kwijtspeelt zonder dat je het opmerkt, is dat geen slapstick, maar een sociaal drama. En dan is er nog dat andere dingetje.

‘Uit de politierapporten blijkt ook dat uw zoon een aantal sadistische boobytraps heeft geplaatst die de dood tot gevolg hadden kunnen hebben.’

‘Dat was zelfverdediging.’

‘Hij plaatste ze in een speelgoedwinkel waar hij verder niets mee te maken had, mevrouw.’

‘Ah, zo.’

‘Is Kevin in het verleden soms wreed geweest tegenover dieren?’

We Need to Talk about Kevin: het ware een betere titel geweest.

U bekend in de versie van Sesamstraat, de Muppets, Robert Zemeckis, de smurfen, The Flintstones of Walt Disney. Er is zelfs een A Christmas Carol van Xena: Warrior Princess. Geen leugen. Anders gezegd: u kent het verhaal van Ebenezer Scrooge, neergeschreven door Charles Dickens, onderhand wel. Een rijke vrek met een aversie voor Kerstmis wordt door drie geesten bezocht die hem ervan proberen te overtuigen dat hij meer moet openstaan voor kerstgezelligheid – en dat sentimenteel paternalisme een antwoord is op institutioneel onrecht en armoede.

Wat wij evenwel nooit helemaal hebben begrepen, is hoe Scrooge precies overtuigd wordt door die drie geesten. Er is de Geest van de huidige Kerstmis en de Geest van de Toekomstige Kerstmis, die Scrooge Tiny Tim (een kreupele jongen die binnen het jaar zal sterven), een heleboel mensen die Scrooge haten en zijn toekomstige eenzame grafsteen laten zien. En dan is er nog de Geest van de Voorbije Kerstmis, die Scrooge toont wat hij in het verleden heeft meegemaakt: zijn vader die hem op Kerstmis eenzaam op kostschool liet zitten, zijn zus die op Kerstmis stierf en zijn vrouw die hem op kerstdag verliet.

Serieus.

Minst competente kerstgeesten aller tijden.

Wij zijn geen kerstgeest, dus misschien hoort er een psychologisch inzicht bij het beroep dat we niet hebben, maar onze argumenten om iemand te overtuigen een kerstboom in huis te halen, de doos slingers op de zolder te zoeken en Barbra Streisand op te leggen zouden niet zijn ‘je vorige Kerstmissen waren traumatisch’, ‘de wereld is kut’ en ‘je zult eenzaam sterven’. Dat is alsof je een Valentijnhater zou proberen overtuigen van de kracht van de liefde door hem naaktfoto’s van zijn vrouw en haar minnaar, het verzameld werk van Ingmar Bergman en platgereden witte duif te tonen: toch een ietwat vreemde aanpak.

Nog eens: wij zijn geen kerstgeest.

Maar iemand moet ons dat toch eens uitleggen.