Thandie Newton, de eerste zwarte vrouw in Star Wars: ‘Als je het mij vraagt, zie ik er dope uit’

‘Ik probeer al een tijd om steeds meer gekleed te zijn op het scherm. En daar stond ik dan, op de set van Westworld, poedelnaakt!’ Thandie Newton legt uit waarom ze ondanks haar inzet voor de vrouwenzaak toch weer uit de kleren gaat – en waarom haar haren in Solo: A Star Wars Story niet in de plooi liggen.

Zonder Thandie Newton zou Westworld ook wel over de tongen gaan maar de HBO-serie zou toch ferm aan schoonheid en kracht inboeten. Probeert u zich maar eens iemand anders voor te stellen in de rol van de rebelse robotprostituee Maeve Millay. En op het grote scherm kunt u de Britse actrice dezer dagen zien in Solo: A Star Wars Story, waarin ze Val speelt, een treinrover en outlaw die graag samenwerkt met Tobias Beckett, mentor van de jonge Han Solo.

Drie jaar geleden overwoog Thandie Newton nog héél ernstig om te stoppen met acteren, vandaag is ze tot haar eigen grote verbazing lid van de Star Wars-familie. ‘Ik ben een vrouw van 45 én zwart: het kwam zelfs niet in me óp om een rol in Star Wars te ambiëren’, zegt ze met een aplomb dat fel afsteekt tegen de nietszeggende promopraat van veel van haar mediagetrainde, hypervoorzichtige collega-acteurs. ‘Dat stoort me niet. Ik heb al een hele tijd geen last meer van bitterheid om een gebrek aan kansen of van een smachtend verlangen naar een grote carrière. Ik ben mijn eigen weg gegaan en ben zeer tevreden met hoe het nu loopt.’

De eerste zwarte vrouw met een prominente rol in Star Wars: moeten we dat nu vieren of zwijgen we daar maar beter zedig over?

Thandie Newton: Ik had dat aanvankelijk niet door. Ik was vooral blij met de kans om samen te werken met regisseurs Phil Lord en Christopher Miller. Hun Lego Movie vond ik hilarisch. De voorbije jaren heb ik vooral kinderfilms gezien – twee keer raden hoe dat komt (twee dochters, van ondertussen 17 en 13, en een zoontje van 4, nvdr.). De kijk van Phil en Christopher op Solo stond me aan. Best gewaagd, hoor, een Han Solo-film maken zonder Harrison Ford, maar dat ligt me wel: ik ben een rebel, het mag een tikje controversieel zijn.

De opnames waren al afgerond toen een Star Wars-geek – een acteur in Westworld – mij erop wees dat ik de eerste vrouw met een donkere huid ben met een prominente rol in die saga. Dat verraste me. J.J. Abrams had Lupita Nyong’o er wel bij gehaald voor The Force Awakens maar zij speelt een cgi-personage, Maz Kanata. Hoe komt het in je op om Lupita Nyong’o te vragen en géén gebruik te maken van haar beeldschone gezicht?

Geen idee, maar daar moet jij je geen zorgen om maken. De primeur is voor jou.

Newton: Ik ben de eerste zwarte vrouw in Star Wars. Fuck, da’s cool. Het verbaast me dat de marketingafdeling daar niet méér tamtam over heeft gemaakt. Ik vermoed dat daar niet veel mensen met een donkere huid werken en dat ze daarom niet beseffen dat dat écht wel relevant is. Dat is geen kritiek op die pr-mensen, dat is gewoon de realiteit.

In de eerste voorbereidende proefversies van de fantastische treinroofsequentie was Val een blanke vrouw. De jongens van de speciale effecten waren daar zomaar van uitgegaan. Phil en Chris hebben hen daarop aangesproken. Voor hen moest de coole, rebelse Val zwart zijn. Als iemand je vraagt waar het probleem ligt, dáár dus! Als je niet specificeert dat het om een zwart personage gaat, neemt men automatisch aan dat het blank is. Uit de schetsen kon ik afleiden dat ook het kostuumdepartement uitging van een blanke Val, met niet-gekruld haar.

Til je daar zwaar aan?

Newton: Nee, ik heb al veel personages met ontkruld haar gespeeld. Maar voor producer Allison Shearmur, die begin dit jaar is overleden, kon daar geen sprake zijn. ‘Zie jou hier staan met dat prachtige gekrulde haar van jou’, zei ze. ‘Dát is wat we nodig hebben.’ Dat was fijn om te horen, want ik verlang en streef naar films en mainstreamcultuur die oog hebben voor de dingen die een mens uniek maken, en dat is niet enkel je huidskleur.

Uiteindelijk mocht ik zelf vertellen hoe Val er moest uitzien. Ik zie haar als een no-nonsensevrouw die helemaal geen tijd heeft voor make-up. Ze maakt haar haar niet op, ze moffelt het weg onder een helm. Gevolg: ik kom de hele tijd in beeld met haar dat net door een helm is platgedrukt. Volstrekt asymmetrisch en uit vorm maar als je het mij vraagt, zie ik er dope uit. Het zou mij niet verbazen als die look straks modieus wordt. (lacht)

Star Wars-films worden in elk geval bekeken door miljoenen mensen.

Newton: (knikt) Dat vind ik zeer opwindend. Als filmacteur wil je gezien worden, daar moet je niet flauw over doen. Solo is een unieke kans om niet alleen haarstijlen naar voren te schuiven maar ook karaktertrekken, gevoeligheden en thema’s die ik al mijn hele leven koester.

Lord en Miller werden tijdens de opnames ontslagen en vervangen door Ron Howard, de Hollywood-veteraan van Cocoon, Apollo 13, A Beautiful Mind en Frost/Nixon. Zijn jullie daar hard van geschrokken?

Newton: De wissel ging met veel minder drama gepaard dan jullie blijkbaar denken. Ron Howard is geen kleine garnaal. Ik bewonder zijn werk al jaren. Ooit met hem samenwerken stond op mijn bucketlist. In mijn fantasie ging het wel om een lieftallige scène aan een koffietafel, waarbij ik een prachtig jurk droeg en diepzinnige dingen zei. In werkelijkheid vielen mijn stuntscènes samen met zijn eerste werkdag. Toen Ron fucking Howard zijn entree maakte, stond ik verdorie dertig meter hoog te trillen op mijn benen. De hele dag moest ik piefpoefpaf doen en van een platform springen zonder mijn cool te verliezen. Het enige acteerwerk dat daarbij komt kijken, is doen alsof het je niet los door de broek loopt van de schrik. Dat kan ik wel maar ik had me de kennismaking met Howard toch anders voorgesteld.

Had dat stuntwerk toch aan een stuntvrouw overgelaten.

Newton: Wrijf het er maar in. Ik had getraind voor dat stuntwerk maar het was heftiger dan ik had gedacht. Elke dag opnieuw deed mijn stuntdoublure voor wat ik zou moeten doen. Elke dag opnieuw dacht ik dat het me nooit zou lukken – ze leken ridicule dingen te vragen – maar na een half uur oefenen had ik de bewegingen meestal wel onder de knie. Dat vond ik zo mogelijk nog vervelender, want dat betekende dat ik de stunt zelf moest uitvoeren. Zo diende ik van een dertig meter hoog platform te springen dat niet veel groter was dan een tafel én op mijn voeten landen. Omdat ik godverdomme danseres van opleiding ben, kan ik dat nog ook.

Zelfs al hang je vast aan een kabel, zo’n sprong is angstaanjagend. Op je voeten landen is niet genoeg, je moet meteen draaien en in de juiste richting schieten. Lukt het je om zo’n stunt uit te voeren, dan mag je ze nog eens fucking veertig keer doen. Dat shot heeft de film niet eens gehaald.

***

Newtons moeder emigreerde vanuit Zimbabwe naar Engeland en trouwde met een Britse laborant. Met haar broer groeide Newton op in Cornwall, een graafschap dat regelmatig liet merken dat ze er geen zwarte mensen gewoon waren. Op haar vijfde voelde de kleine Thandie zich al een anomalie: het zwarte, atheïstische meisje op een volledig blanke katholieke nonnenschool. Op haar zestiende kreeg ze samen met Nicole Kidman een hoofdrol in de Australische film Flirting (1991). Ze begon een relatie met de 39-jarige regisseur John Duigan die zes jaar zou duren, die ze later omschreef als dwang, waar ze heel nare herinneringen aan overhoudt en ook voor in therapie is gegaan. Newton wachtte de #metoo dan ook niet af om zich uit te spreken over de uitbuiting van vrouwen en is een activiste voor V-Day, een organisatie die wereldwijd geweld tegen vrouwen bestrijdt.

Na Flirting zette ze haar zinnen niet meer op een filmcarrière. ‘Ik genoot een opleiding als danseres en studeerde antropologie aan de universiteit van Cambridge. Het is niet vanzelfsprekend om als danseres je brood verdienen, dus voorzag ik een plan B: de journalistiek.’ Aanbiedingen voor Interview with the Vampire (1994) met Tom Cruise en de Merchant-Ivory-kostuumfilm Jefferson in Paris (1995) lokten haar evenwel weer de filmwereld in. Met grote rollen in Mission: Impossible II (2000) en de met Oscars overladen mozaïekfilm Crash (2004) van Paul Haggis leek ze begin deze eeuw klaar te zijn voor de grote doorbraak maar die kwam er niet. Door ongelukkige keuzes voor ondermaatse films als de Will Smith-tearjerker The Pursuit of Happyness (2006), de Eddie Murphy-komedie Norbit (2007) en Roland Emmerichs ramp van een rampenfilm 2012 (2009) deemsterde ze weg. Vlak voor ze een belangrijke rol kreeg in de ambitieuze sf-western Westworld, dacht Newton zelfs aan stoppen. ‘Ik beschouwde mijn acteerjaren als voorbij. Een catastrofe vond ik dat niet. Er zijn zoveel mogelijkheden om iets van je leven te maken en eigenlijk heb ik nooit gerekend op een acteercarrière. Ik wilde mezelf de tijd gunnen om uit te vissen wat ik wilde doen. Wat dat ook geworden zou zijn, ik zou beginnen schrijven. Wat ik ondertussen ook doe.’ Newton heeft twee filmscripts afgewerkt die ze zelf hoopt te verfilmen.

Wat was precies de reden dat je wilde stoppen als actrice?

Newton:Ik raakte erg gefrustreerd door de manier waarop films en tv-series vrouwen voorstellen. Meestal zag ik van ver dat het personage door een man was bedacht. Ik aanvaardde noodgedwongen magere rollen met het idee dat ik er nog wat van zou kunnen maken maar werd daar vervolgens in tegengewerkt. Ik had mijn buik vol van gevechten met producers en regisseurs voor complexere, minder eendimensionale personages. Ik ben al wat ouder, het leven is te kort voor dat soort onzin. Ik wil geen huurling meer zijn.

Botste je ook op seksisme?

Newton: (zucht)Ik ben zo vaak belogen door regisseurs. Op de set beweren ze met een uitgestreken gezicht dat alleen mijn bovenste helft op het scherm te zien zal zijn maar achteraf gebruiken ze toch beelden waarop ik volledig naakt ben. De fucking klootzakken!

Ik herinner me ook een showrunner die mijn trailer kwam binnengestormd omdat ik voor een scène mijn vest weigerde uit te doen. Ik legde hem uit dat de scène geen blote borsten rechtvaardigde en dat er later in de serie wél een paar scènes waren met functioneel naakt. Hij moest gewoon geduld hebben. Weet je wat hij zei? ‘Thandie Newton, top off! Ratings!’ Die botte eerlijkheid maakte het me gemakkelijk. Als ik voor de ratings mijn borsten moet laten zien, dan doe ik het zeker niet. Bollocks! Die man droop af maar achter mijn rug overtuigde hij mijn tegenspeler om tijdens die bewuste scène mijn vest uit te trekken zodat een van mijn borsten werd ontbloot. De arme jongen had maar een kleine rol en durfde niet tegen de baas in te gaan. Dat is de werkelijkheid waarin actrices zich moeten rechthouden!

Waarom zei je dan toch ja tegen Westworld?

Newton: Moet ik er een tekening bij maken? Ik ben een activiste. Het veldwerk dat daarbij hoort, vréét tijd, maar ik haal er ontzettend veel voldoening uit. Met acteerwerk kan ik de rekeningen betalen.

Westworld is wel meer dan een goed betaalde opdracht. Die reeks heeft mijn leven veranderd. Vóór Westworld zat ik constant met het nare gevoel dat ik op een filmset mijn activisme in de vestiaire moest achterlaten. Ik mag zo veel campagne voeren als ik wil, als actrice heb ik weinig of niets te zeggen over het eindresultaat. Uiteindelijk hang ik af van wat de regisseur en de monteur ervan maken. Met Westworld had ik niet het gevoel dat ik mijn activisme moet afwerpen om een personage te spelen.

Omdat je personage, hoerenmadam Maeve Millay, in opstand komt tegen de verkrachtingen en het brutale geweld dat de robots in het avonturenpark dagelijks moeten ondergaan?

Newton: We werpen het stereotype omver! Ik vind het personage en haar verhaallijn geniaal en gesofisticeerd. Ik voelde me werkelijk élke opnamedag goed in mijn vel.

Gelukkig maar. Er komen heel wat naaktscènes aan te pas.

Newton: Die ironie ontgaat me niet. Ik doe compleet het tegenovergestelde van wat ik me had voorgenomen. Ik probeerde al een tijd om steeds meer gekleed te zijn als ik in beeld kom en niet meer in te gaan op de vraag naar naakt. En daar stond ik dan, op de set van Westworld, poedelnaakt! Niet één keer, maar verschillende keren. Niet een beetje naakt, maar van kop tot teen. Zonder ook maar iets te verbergen. Ik had zelfs geen merkin(genitale pruik, nvdr.) of een doublure die voor me insprong. Ik dacht: dit is hier en nu het moment om volledig naakt te gaan. Het bezorgde me een ongelofelijk gevoel, het meest versterkend gevoel ooit. Die scènes openbaren de kwetsbaarheid van mijn personage en nemen de onmenselijke uitbuiting van de hosts op de korrel. Dat is een mooie metafoor voor de vele mensen die in onze wereld worden uitgebuit of als slachtvee behandeld.

May the force be with Maeve!