Drive: Beste actiethriller van het jaar?

Ryan Gosling scheurt door L.A. – én de noircataloog – met ‘Drive’, een stijlvolle misdaadthriller van Nicolas Winding Refn.

Aangezien heistmovies tegenwoordig vaak meer adrenaline dan benzine in hun tank hebben, is deze hypergestileerde rit door de genrecanon een deugddoende verademing. Niet dat de Deense genrefilmer Nicolas Winding Refn iets aan het mysterieuze-mannen-achter-het-stuur-recept toevoegt, maar hij toont zich wel een begenadigd spookrijder op de snelwegen rond Tinseltown. Voor Drive kiest hij voor een met gladde retrostijl en een drukkend noirsfeertje dat zowel Walter Hills The Driver als Monte Hellmans Two Lane Blacktop in herinnering brengt.

Refns antiheld – flegmatiek neergezet door Ryan Gosling – zou het achterneefje van Sergio Leone’s Man with no Name of Jean-Pierre Melvilles Le Samurai kunnen zijn. Ook hij scheurt immers zonder naam, zonder verleden en zonder veel mimiek of dialogen door de film, als een even koele als coole ridder met een Chevy Impala in plaats van een paard en een hip, zilverkleurig jasje in plaats van een harnas.

De exquis gemonteerde actie begint met een nachtelijke overval, voor Hollywoodstuntpiloot The Driver – Gosling dus – zijn voornaamste bron van inkomsten. Zijn schlemielige manager Shannon (Bryan Cranston) heeft bovendien een nog lucratiever klusje voor de autovirtuoos in opdracht van de Joodse maffia. Alleen wil The Driver – wiens morele kompas onder de gladgepolijste carrosserie verborgen blijft – zich eerst over zijn buurmeisje Irene (Carey Mulligan) ontfermen die angstvallig de thuiskomst van haar brutale echtgenoot afwacht.

Hoewel de plot – met zijn stoere eenzaat, damsel in distress en al even archetypische slechteriken – naar de zoveelste B-thriller met brandend rubber ruikt, houdt Refn de teugels zoals gezegd strak gespannen. De eigenlijke hoofdrolspeler is zijn zeer precieze, vooral op ritme, geluid en compositie drijvende mise-en-scène, wat de Deense maker van de Pusher-trilogie in Cannes verrassend, maar verdiend de prijs voor beste regie opleverde.

Dat Refn zijn superbe genreoefening naar het einde toe met enkele hondsbrutale geweldexplosies injecteert, is daarom dubbel jammer. Niet alleen haalt het de suggestieve suspense onderuit, de agressieve uithalen botsen ook op de abstraherende en doemgeladen atmosfeer. Het is alsof Quentin Tarantino plots het stuur overneemt van noirgoeroe Raymond Chandler – of toch van filmstylist Michael Mann, die met Heat en vooral Thief eerder al gelijkaardige wegen verkende.

Niettemin: een lyrische en bezwerende rit door de noircataloog en wellicht de beste actiethriller van het jaar.

Dave Mestdach