Bernardo Bertolucci’s ophefmakende internationale doorbraakfilm is nu in volle digitaal opgepoetste Blu-rayglorie te bewonderen.
Last Tango in Paris (1972)
Film: **** ~ Extra’s: 0
(20th Century Fox)
In de seventies zijn er behoorlijk wat seksuele taboes gesneuveld, en daar heeft menige arthousehit aardig toe bijgedragen. Het beroemdste exemplaar blijft Last Tango in Paris, de film waarmee de Italiaanse wonderboy Bernardo Bertolucci een succès de scandale zonder weerga oogstte. Marlon Brando (toen 47) speelt de Amerikaanse weduwnaar die een louter fysieke relatie begint met een Frans meisje (de amper 21-jarige Maria Schneider) dat hij toevallig tegen het lijf is gelopen. Zonder dat ze iets van elkaar afweten – behalve wat ze puur lichamelijk van elkaar kunnen leren – ontmoeten ze elkaar in een leegstaand Parijs pand, waar hij zijn lusten op haar botviert.
Voor Brando is dit een manier om aan zijn verleden te ontsnappen, met alle woede en verdriet om de onbegrijpelijke zelfmoord van zijn vrouw. Voor Schneider is het dan weer een excuus om haar nakende huwelijk met een kinderachtige filmmaker (een erg irritante Jean-Pierre Léaud) voor zich uit te schuiven. De in een sombere oranje gloed gedrenkte flat wordt de arena van hun seksuele hoogstandjes, die bijzonder brutaal, dreigend en emotioneel geladen zijn. De beruchtste scène – het sodomietafereel – is niet zozeer gepeperd dan wel geboterd. De beklemmende beelden van seksuele agonie zijn het cinematografische equivalent van de innerlijke terreur uit de doeken van Francis Bacon waarmee de film opent.
Veertig jaar geleden deden de schokkende scènes zoveel inkt vloeien dat de
overrompelende filmische kwaliteiten vaak naar de achtergrond verdwenen. Zoals de beste films van Bertolucci (Il Conformista, Novocento, The Last Emperor) is dit het werk van een gulzige estheet. De sierlijke arabesken met de camera, de sensueel expressionistische fotografie – urinekleurig volgens Norman Mailer – van de grote Vittorio Storaro, de zwoele saxofoonsolo’s van Gato Barbieri, de verkenning van een half betoverend, half spookachtig Parijs: alles vult elkaar perfect aan in een visuele rapsodie van lust en leed, verrukking en verval, verleiding en afstoting. Dan is er natuurlijk nog de fenomenale prestatie van Marlon Brando die in zijn semigeïmproviseerde rauwe vertolking de grenzen verlegt van al het gekwelde acteren dat we tot dan toe gezien hadden.
Terwijl Last Tango in Paris in sommige landen verboden werd, kwamen invloedrijke critici superlatieven te kort om hun vervoering rond te bazuinen. Pauline Kael spande de kroon en gewaagde in The New Yorker van een revolutionaire creatie, vergelijkbaar met Stravinsky’s Le Sacre du Printemps. Bertolucci noemde het een afdaling in de hel van de anonieme seksualiteit en de baarmoeder van de dood. Voor wie het allemaal iets nuchterder ziet, demonstreert Ultimo Tango a Parigi vooral hoe moeilijk het is om in het seizième arrondissement een flat te vinden.
Patrick Duynslaegher
