Boek ‘De verliefden’ van Javier Marías

De lof die De verliefden van Javier Marías in Spanje kreeg, is niet geheel onterecht. Maar de roman over leven en liefdes van een uitgeefredacteur mocht strakker.

Sleutelzin: De laatste keer dat ik Miguel Desvern of Deverne zag was ook de laatste keer dat hij gezien werd door zijn vrouw, Luisa, wat toch wel vreemd en misschien onrechtvaardig was, aangezien zij zijn vrouw was en ik daarentegen een onbekende die nog nooit een woord met hem had gewisseld.

De jonge vrijgezel María Dolz werkt als redacteur bij een uitgeverij. Elke ochtend zit ze tijdens haar ontbijt in een Madrileens café gefascineerd te kijken naar de succesvolle zakenman Miguel Desvern en zijn mooie vrouw Luisa. Onder de indruk van hun elegantie en van het geluk dat ze uitstralen, doopt María hen tot ‘het Perfecte Paar’. Tot het koppel plots niet meer opdaagt en María een tijd later van een collega te horen krijgt dat Miguel op straat is neergestoken door een dolgedraaide zwerver. Op een ochtend zit Luisa weer op haar plaats in het café, María spreekt haar aan en de weduwe nodigt haar bij haar thuis uit. Daar ontmoet María Miguels beste vriend Javier Díaz-Varela. Ze wordt verliefd op Javier en ze beginnen een relatie. Bij toeval ontdekt María dat Javier een niet al te fraaie rol speelde in de moord op zijn boezemvriend.

De verliefden wordt integraal verteld door de oudere gelouterde María Dolz, maar in elke zin die ze zegt, klinkt de stem door van de auteur. Heel vaak levert dat prachtig verwoorde bespiegelingen op over leven, liefde en dood: Marías is een meester in het schrijven van paginalange, intelligente zinnen, doorspekt met verwijzingen naar grote literaire voorlopers als Alexandre Dumas en Honoré de Balzac. Net als bij die andere breedvoerig schrijvende hedendaagse Spaanse auteur Arturo Pérez-Reverte schuurt de stijl van Marías aan bij de 19e eeuw, waardoor e-mails of gsm’s in het verhaal bijna anachronismen lijken.

Het is heerlijk drijven in zo veel wijsheid uitgesmeerd over zo veel bladzijden, maar net als zonnebaden begint het na een tijd een beetje te vervelen. Zeker als door sommige diepe gedachten de contouren schemeren van tegeltjeswijsheden. Of wat dacht u van de vaststelling dat na een sterfgeval ‘de verdrietige persoon vroeg of laat alleen achter blijft als zijn rouw nog niet geëindigd is.’

De verliefden is een uitstekende roman, die met een iets doortastender optreden van de uitgeefredacteur een literair meesterwerk was geworden. Al is het vermoedelijk geen sinecure om op te tornen tegen een schrijver van het kaliber van Marías. Net als die van de fictieve schrijver Garay Fontina in De verliefden, prijkt ook Marías’ naam al een aantal jaar boven aan het lijstje van kanshebbers op de Nobelprijs Literatuur. In zijn roman laat hij Garay Fontina zeggen: ‘Ik heb al in het Zweeds uit mijn hoofd geleerd wat ik tegen Carl Gustaf zal zeggen tijdens de ceremonie. Ik zal hem eens flink de oren wassen, zoiets heftigs zal hij nog nooit hebben gehoord, en dan nog wel in zijn eigen taal die niemand leert.’

Benieuwd wat Javier Marías bij de eerstvolgende uitreiking van de Nobelprijs te vertellen zal hebben.

Jan Stevens