Boek ‘De profeten in de Eeuwigheidsfjord’ – Kim Leine

Met het epische ‘De profeten in de Eeuwigheidsfjord’ treedt de Deense auteur Kim Leine in de voetsporen van Per Olov Enquist, de grand old man van de Scandinavische historische roman.

Tijdens het lezen van De profeten in de Eeuwigheidsfjord zult u zich af en toe stevig in het haar krabben. Niet uit wanhoop of ergernis, maar door de jeuk. Want als er iets is waarin Kim Leine een ware meester is, is het in beeldend schrijven. Zo beeldend dat je als lezer de luizen op je kruin voelt krioelen, de stank van de overvolle urineteilen kunt ruiken en de ratten onder je eigen bedstee hoort wegvluchten.

Kopenhagen aan het einde van de 18e eeuw. De Noor Morten Pedersen, jongste uit een nest van zeven kinderen van wie hij en zijn zus Kirstine de enige overlevenden zijn, wordt door zijn vader, een schoolmeester, naar de Deense hoofdstad gestuurd om theologie te gaan studeren. Morten zelf wil liever dokter worden, maar vader Pedersen heeft beslist: zijn enige zoon zal en moet dominee worden. Morten volgt braaf de saaie bijbellessen en raakt ondertussen gefascineerd door ‘het werkelijke leven, de hoeren en de bloemen en het verkeer in de stad en de stromen afval die door de straten lopen en in de grachten worden uitgekotst’. Hij schrijft zich stiekem in voor lessen anatomie en botanie, neemt de hippere achternaam ‘Falck’ aan en wordt verliefd op Abelone, de dochter van zijn huisbaas.

Na hun verloving gaan Morten en Abelone logeren bij Kirstine, die op het eiland Lolland als huishoudster bij een dominee werkt. Morten krijgt er een openstaande priesterbetrekking aangeboden. Maar na een ontmoeting met de bisschop van de ruige Deense kolonie Groenland begint hij te twijfelen aan het burgerlijke domineesleven dat voor hem uitgestippeld ligt. Een braaf huwelijk met Abelone lijkt haaks te staan op de stelling van zijn favoriete filosoof Rousseau dat de mens vrij geboren is. Morten voelt de ketenen steeds meer aanspannen en komt tot het radicale besluit om al zijn bruggen te verbranden. Hij schrijft een afscheidsbrief naar Abelone en gaat als missionaris werken in Groenland. In de onherbergzame Eeuwigheidsfjord ontmoet hij Habakuk en Maria Magdalene, twee bekeerde Groenlanders die er rotsvast van overtuigd zijn dat Jezus rechtstreeks tot hen spreekt.

Net als zijn hoofdpersonage Morten ‘Falck’ Pedersen werd Kim Leine geboren in Noorwegen, en verhuisde hij later naar Denemarken. En net als Morten trok Leine op zijn 29e naar Groenland, waar hij niet als missionaris, maar als verpleger aan de slag ging. Over zijn leven als zoon van een gewelddadige vader en over zijn aan seks en drugs gewijde leven in Groenland schreef Leine in 2007 de autobiografie Kalak. Morten Falck lijkt met zijn geëxperimenteer met seks en met zijn verlangen naar vrijheid een 18e-eeuwse kopie van Kim Leine.

Tijdens het schrijven aan De profeten in de Eeuwigheidsfjord, in de zomer van 2010, trok Leine zich een tijdje alleen terug op het nu onbewoonde en bijna onbereikbare Eeuwigheidsfjord. Hij wilde het gebied waarover hij schreef tot in het diepste van zijn vezels ervaren: de fictieve ruimte die hij voor zijn romanpersonages creëerde, moest stevige wortels hebben in de werkelijkheid. Leines obsessie met het ware leven zoals het ooit was, leverde een magistrale, levensechte historische roman op. Met De profeten in de Eeuwigheidsfjord kroont hij zich tot de getalenteerde en ambitieuze opvolger van Per Olov Enquist, auteur van Het bezoek van de lijfarts en sinds jaar en dag Nobelprijskandidaat.

Jan Stevens