Theater: Van Plato tot Nato, KVS en De Enthousiasten

Het stuk begint als pudding, transformeert tot melkkoe en wordt tot de laatste druppel uitgemolken. Wat rest? Een show met lijklucht.

Van Bell tot Rai

Om een match te winnen moet je trainen. Om iets te begrijpen is voorkennis nodig. Kunst is maar kunst door in de kunst te wonen. Dat geldt voor de kunstenaar zowel als voor de consument. Je kan het aanleren en je kan het afleren. Maar zelfs dan blijft de vraag bestaan: is één plus één twee? Wat het probleem ook is, het is maar op te lossen via het bewandelen van twee wegen, de macht van de logica en de logica van de macht. Wie de ene weg weigert te gaan, loopt ook verloren op de andere.

KVS & De Enthousiasten sloegen de handen in elkaar toen ze het eens waren dat ze het oneens waren over het nemen van de eerste weg alvorens de tweede te nemen, dat de tweede eigenlijk de eerste was en dat die dus voorging om de eerste te kunnen opgaan, maar dat er ook een derde mogelijk was, en dat was het nemen van beide wegen tegelijk. Dames en heren: Van Plato tot Nato ( * * ) is het resultaat.

Structuur! Waar?

Wat is het grootste probleem in het menselijk bestaan? De staat van de staat. En wat is de staat van de staat dan eigenlijk. De structuur. – De structuur! Welke structuur? – Goeie vraag, slecht antwoord. – Dat klopt, ja. Hoe beter de vraag, hoe slechter het antwoord. – Niet de miserie maar het gezever is allemaal begonnen met de Grieken! – Je bedoelt Socrates? – Socrates heeft geen letter op papier gezet, man. Hij sprak en Plato schreef het na diens dood op. En hoe meer hij schreef hoe eigenwijzer Plato werd. Aanvankelijk kleefde hij de dialoogvorm aan. Later werden de antwoorden véél langer dan de vragen, om uiteindelijk te belanden bij de monoloog.

Monoloog of dialoog, Plato heeft slechts ideeën bedacht. Enkel theorie, geen praktijk. Geen politieke carrière voor mij; ik trap niet in die val. Daarom bleef hij schrijven tot zijn dood. Dat heel smal werd. Samengevat komt zijn oeuvre hierop neer: de ideale staat is de staat met een dictatoriale democratie.

Zulke wijsheid laat toe miljoenen politiek getinte boeken te schrijven. Als kritiek op het platonisch denkraam van de Athener. En alle disciplines zijn bruikbaar in de strijd: poëzie, proza, essay, toneel. Ja, zelfs mime, de voorloper van de doventaal. En lap, laat mime nu net de sterkte uitmaken van de toneelkunst van De Enthousiasten. Op de tweede plaats volgt de parodie.

Deze combinatie is voor de Enthousiasten een manier om de ideale staatsvorm van Plato frontaal aan te vallen. Helaas loopt de productie verloren in zijn eigen goede bedoelingen. Vergeten werd dat chaos ook een orde heeft. Het begin is nochtans goed. Een telefoon van de band van Bell rinkelt. Communicatie. Wat volgt is een indoctrinatieles die uitmondt in een lingerieshow van turnsters, anno jaren vijftig op de tonen van militaire muziek. Het Rode Plein en de voorgevel van de Verboden Stad vliegen door het hoofd van de toeschouwer. Nauwelijks is die vlieg gevlogen of Hollywood verschijnt in beeld. Dat is het moment om de ideale mens te voorschijn te toveren. Howard Hughes! [voor meer informatie over de kerel, googlen] Vanaf dan stort de pudding in elkaar. Wordt een melkkoe. Het beest mist flits en fleur. Duurt te lang. Verdrinkt in cliché en een paté van technische puree. De rommelmarkt verhuist van Hollywood naar Las Vegas, waar de ideale mens een kluizenaar de luxe wordt. Met smetvrees. En maar blijven melken aan die koe. Net voor het brave beest de geest geeft belandt de toeschouwer in een studio van de Rai. Een televisiespektakel met een levend publiek. Berlusconi zwaait met de Franse vlag. In Rome. De stad waar de filosofie van Plato tweeduizend jaar geleden gezet en gewet werd tot er geen gram democratie meer aan zat. Het borstbeeld van Plato wordt geveild, maar in extase slaat de veilingmeester het pronkstuk van de boekenkast aan diggelen. Net na het hoogste bod. Gedaan door… door? een tapijtenboer van Kortrijk, die aan het handje loopt van het Vaticaan, het Pentagoon en de Nato.

Uitgelezen cast, uitgemolken stuk

Een uitgelezen cast, dames en heren. Mannen met baarden en platvoeten! Willy Thomas, Dirk Van Dijck, Ryszard Turbiasz, Johan Dehollander, Robbie Cleiren, Wim Willaert. Maar ook vrouwen uit de schotelantenne! Vrouwen met bolle bekkens, olala! Charlotte Van Der Meersch, Kristien De Proost en Mieke Verdin.

Gaat een mens naar het theater om te ontsnappen aan het zuchtend zappen, krijgt hij een tachtig minuten durende show uit de kachelpijp van de commerciële stoofpot voorgezet. Die sneller dan het geluid warmte en schoonheid verliest. Tot er op het bord puin rest waaruit een lijklucht opstijgt.

Een smet op het blazoen van De Enthousiasten voor het Reële & Universele, zoals de naam van het gezelschap voluit luidt. En wat is het aandeel van de KVS in dit gedoe ter waarde van een cent? Poen en de technische schoen.

Een hele boterham voor een graatmagere voorstelling. Waarom dan zoveel lijnen eraan besteed? Voor Knack geldt wat de leus was van het ondeugende Parijse tijdschrift L’Oeuvre, een eeuw geleden: ‘Imbecielen lezen L’Oeuvre niet’. De lezers hebben dus recht op een onderbouwde waarschuwing. In Technicolor.

Guido Lauwaert

Van Plato tot Nato – KVS & De Enthousiasten – nog tot 4 december in KVS_BOL – vervolgens op reis – kvs.be