Els Van Steenberghe

Theater: Schaften, Unie der Zorgelozen

Els Van Steenberghe Els Van Steenberghe is theaterrecensent.

Een positief gevolg van de crisis is dat ze aanzet tot de creatie van doorwrocht toneel met een wereldverbeterende missie.

‘Pak de dief!’ Plots werd de supermarkt het decor van een spectaculaire achtervolgingsscène. The american way. Wij overwogen net of we die peperdure bosbessen al dan niet zouden kopen. Degene die achterna gezeten werd, had besloten om niet te twijfelen. De jongen had wat eten en elektrische spullen gepikt en rende onhandig naar de uitgang. Amateuristisch. Misschien was het zijn eerste keer? De politie kwam met het nodige vertoon de winkel in gehannest en de jongen werd met niet minder machtsvertoon door de supermarktbaas naar ‘den bureau’ geleid.

Een poosje later werd de jongeman door de twee politieberen uit de winkel geëscorteerd. Je zag iedereen kijken én denken: ‘’t is weer nen allochtoon’. Een Belg met Marokkaanse wortels die niet ouder dan zestien was, goedkoop en eenvoudig gekleed ging en – aan zijn ‘koopwaar’ te zien – niet voor de kick maar uit noodzaak pikte. Het stemt tot nadenken wanneer jonge mensen zich genoodzaakt zien om misdrijven te plegen. Stelen om te overleven, heet zoiets.

Crisis op de planken

De oorzaak is de oprukkende en almaar meer uitdijende economische (en politieke) crisis. Het ‘hebben hebben hebben’-syndroom is compleet losgeslagen. Steeds meer mensen willen steeds meer hebben maar steeds minder mensen kunnen ook daadwerkelijk hebben. Et voila, dat is meteen de basisstelling waaruit Schaften ( * * 1/2 ), de jongste voorstelling van Geert Six’ Unie der Zorgelozen, groeide.

Dit Kortrijkse sociaalartistieke theatergezelschap laaft zich allerminst ongegeneerd aan alle sociale ellende om die ten gepaste tijde te hartverscheurend en meelijwekkend op de planken te zwieren. Uit dat bedenkelijke vaatje tappen de Zorgelozen onder geen beding. Het gezelschap vertrekt en creëert vanuit de integere overtuiging dat theater een gemeenschapskunst is die wortelt in haar omgeving. Six pootte in 2003 zijn werkplek neer in het kleurrijkste (maar allerminst rijkste) plekje van Kortrijk en werkt er voor, door en met de buurtbewoners aan zijn theater. Of beter: aan hun theater. Six houdt de (getalenteerde en poëtische) pen vast en nestelt zich meestal in de regiestoel. Maar alle verhalen die er verteld worden, ontstaan al improviserend en brainstormend over de wereld, samen met de buurtbewoners. Hoewel die buren ondertussen al getrouwen en medewerkers zijn. Wie naar hun website surft, leest dat de Unie der Zorgelozen sociale beweging en theatergezelschap-in-wording is. Six streeft niet naar ad hoc samenwerking met mensen die er ‘interessant’ uit zien. Hij streeft naar duurzame verbindingen en samenwerking met mensen die goesting hebben om te vertellen en om samen geëngageerd theater te maken dat de pijnplekken van de samenleving blootlegt en deze zalft met hoop en fantasie.

Fragmenten

Dat is ook het vertrekpunt van Schaften. Denkend aan de (crisis)implicaties van de wegwerpmaatschappij besloot het gezelschap dat deze voorstelling zich ‘op locatie’ zou afspelen. Meer bepaald, op een plek die haar bestaan dankt aan deze consumptiemaatschappij: de kringloopwinkel. Te midden (en met) de spullen van de kringloopwinkel wordt echter een iets te warrig verhaal verteld. Alle spelers, dienaren van een besluiteloze koning (‘Wat wil hij eten?’) die vooraan op de kale scène zit, reflecteren over (en revolteren tegen) de samenleving of praten over hun al te kabbelend, teleurstellend bestaan waarin amper voldaan wordt aan de basisbehoeften van een mens (een plekje om te slapen, te liefkozen en te schaften).

Het levert indringende scènes op waardoorheen de terneergeslagenheid én de drift zindert over de fatalistische richting die de wereld uit raast. Maar het geheel komt nog te fragmentarisch over. Te veel mensen moeten hun moment krijgen en een punt maken. Dit resulteert in een iets te verbrokkelende spanningsboog.

Naar het einde toe wint de voorstelling aan vinnige gebaldheid. Dan ontroert de creatie. En beslist de koning, na alle (onbeantwoorde) vragen die hem tijdens de voorstelling gesteld worden, uiteindelijk toch wat hij en zijn onderdanen zullen eten. Hij laat de andere (levens)vragen even voor wat ze zijn:

’t Is avond

’t Is donker

We zijn moe.

We moeten ons hoofd

Nere leggen

We hebben het niet gevonden

Vandage

Vandage niet.

We moeten der ne keer

Een nachtje over slapen

Nen langen nacht.

Six’ meesterlijk gegoochel met dialectische woorden levert opnieuw prozaïsche parels op. Die parels raken in deze tekst en voorstelling wat ondergesneeuwd door een teveel aan ‘personages-met-elk-hun-eigen-verhaal’. Maar van dit ‘gezelschap in wording’ is elke voorstelling een bouwsteen in dat nooit voltooide groeiproces. Waar Versus een afgerond verhaal (een gezinsdrama) was in een duidelijk afgebakende ruimte, is deze Schaften veeleer een filmisch maatschappijdrama waarin verschillende scènes na elkaar gemonteerd zijn. Het stuk bestaat uit mensen en situaties die zijn ‘weggesmeten’ en nu, onder de hoede van een besluiteloze koning, op een nieuw (kringloop)leven hopen. Al overtuigt die estafette van verhalen momenteel niet helemaal, ze raakt en prikkelt als innemend portret van de huidige maatschappelijke malaise. Door het onversneden engagement, de vertelgoesting en de authenticiteit waarmee de spelers op de scène staan, is het portret bovendien veeleer opkrikkend dan mistroostig.

Schaften, Unie der Zorgelozen. Gezien op 8 december 2010. Meer info: www.uniederzorgelozen.be

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content