Theater: Luide Muziek, Braakland/ZheBilding en De Figuranten

Met ‘Luide Muziek’ opende OPEK de deuren. Een ode aan integer gefluister en geschreeuw, met muziek als aandrijfkracht.

Luide Muziek ( * * * ) opende dit weekend het Openbaar Entrepot voor de Kunsten (OPEK). Dit wordt de nieuwe thuishaven van (onder meer) het Leuvense gezelschap Braakland / ZheBilding. Het werd een onstuimige, swingende en soms ontroerende openingsproductie. Het stuk kampte nog met enkele kwaaltjes maar overtuigde vooral. De creatie is een ode aan de muziek als steun en toeverlaat in moeilijke en mooie tijden.

Integere missie

Muziek als dekking. Daar gaat Luide Muziek over.

Dus? Je sterft. Je geheugen wordt gewist.

En je mag één herinnering bewaren…?

Zo begint Luide Muziek. Heel stilletjes met een vraag over de dood. Het scènebeeld is dan, spijtig genoeg, minstens chaotisch en druk te noemen. De zeven muzikanten en acht acteurs staan onbeholpen op de spiksplinternieuwe scène van OPEK, de nieuwe thuishaven van onder meer het Leuvense muziektheatergezelschap Braakland / ZheBilding.

Die nieuwe scène werd met Luide Muziek ‘gedoopt’ door een voor Braakland hoogst uitzonderlijke creatie: een samenwerking met het sociaalartistieke gezelschap De Figuranten te Menen. De scène wordt bevolkt door (semi)professionele muzikanten en acteurs.

Adriaan Van Aken verzamelde de afgelopen jaren talloze vragen die hem raken door hun scherpte, helderheid en puurheid. Met die vragen trok hij naar Hein Mortier, de artistieke leider van De Figuranten te Menen. Mortier en Van Aken zaten, samen met de andere huisregisseur van Braakland, Stijn Devillé, op de schoolbanken van het RITS. Zij hoopten ooit ‘iets’ met elkaar te kunnen creëren. Die ‘iets’ werd Luide Muziek. De funderingen van die creatie bestaan uit de vriendschapsbanden tussen de drie regisseurs, de vragen van Van Aken én diens goesting om een voorstelling te maken waar ‘luide muziek’ het leidmotief is. ‘Omdat harde muziek een kick geeft aan spelers en publiek’, aldus Van Aken.

De afgelopen maanden interviewden alle medewerkers elkaar met de vragen die Van Aken hen had overhandigd. Van Aken ging vervolgens met alle antwoorden aan de slag en puurde er een even fragmentarische als poëtische tekst uit die in eerste instantie gaat over verlangen naar de toekomst én melancholisch terugblikken. Dit heeft voornamelijk met de diversiteit van de spelersploeg te maken: sommigen staan aan de rand van de volwassenheid, sommigen zijn al een poosje volwassen maar blikken vertwijfeld achterom (of vooruit) en de echt ‘gevorderden’ kijken het publiek met een minzame, melancholische blik aan en delen welgemeende complimenten uit.

Kortom, de regisseurs beschikten over een bont en warm gezelschap dat echter niet zo gemakkelijk coherent op een scène te poten is. Want niet iedereen bezit de podiumprésence van, bijvoorbeeld, een ervaren Sara Vertongen. Zij staat als een soort rots in de toneelbranding tussen de amateurspelers. Een begrijpelijke regiekeuze die soms botst. Net omdat Vertongen veel steviger op een podium staat dan sommige amateurspelers.

Onevenwichtig resultaat

Dat is meteen het zwaktepunt van deze creatie: onevenwichtig spel. Luide Muziek is een intrigerende zondvloed van ‘songs’ die uit gesproken woord en een driftige of net golvende melodielijn bestaan. Die match tussen woord en muziek werkt. Dankzij de ervaring en het vakmanschap van Braakland. Ze zijn meesters in het dirigeren van de soberheid, het puren van poëzie uit eenvoudige woorden en het creëren van omhullende geluidsdecors. Dit is hun waarmerk.

Maar de sociaalartistieke insteek is hun waarmerk (nog) niet. Het is eerder ‘braakliggend’ terrein binnen hun werking. En dat laat zich voelen. Vooral tijdens de eerste scènes waarin de ganse bende per se op de (kale) vloer moet. Het levert een overbevolkte vloer zonder zeggingskracht op. Wanneer de scène letterlijk wat meer lucht en licht krijgt, wordt ook het ritme en de intensiteit van de voorstelling opgedreven.

Ineens is het niet uitsluitend Sara Vertongen die de aandacht trekt. Plots kunnen ook de anderen stralen. Bij de een klinkt de West-Vlaamse tongval al sterker door dan bij de ander. Toch slagen de regisseurs er tamelijk goed in om de meeste mensen sober en krachtig op de scène te laten prijken, met woorden in hun mond die raken door hun eenvoud en hun oprechtheid. Ze praten over kleine, alledaagse dingen met grote waarde. Over koffie, over boterhammen, over afwezige vaders, over eenzaamheid maar evengoed over die uitblijvende grote liefde en het verlangen om verliefd te zijn.

Dat sommige scènes artistiek onvoldragen zijn, heeft vooral met de sociaalartistieke ‘groenheid’ van de Braaklandregisseurs te maken. In een integer streven om elke speler ‘zijn solo’ te geven, maken ze sommige spelers en scènes ontzettend kwetsbaar en te broos. Die zwakkere momenten wegen echter niet op tegen de pittige drive en broeierige samenhorigheid die van de scène spat. Luide Muziek klinkt, ondanks die enkele valse noten, bovenal aanstekelijk als muzikale ode aan de kleine en grote scharniermomenten in een leven. Momenten waar je, soms, van gaat schreeuwen.

Luide Muziek, Braakland / ZheBilding en de Figuranten. Gezien op zaterdag 10 september 2011. Meer info: www.braakland.be en www.defiguranten.be