Theater: Het Theaterfestival – Kokoschka Live!

Hoe verzinnen ze het? De Warme Winkel, een Nederlands theatergezelschap, bakt fantasiebroodjes met Kokoschkabloem.

Waar is onze verfdoos? We moeten ze hebben. Nu! …

Soms zouden we graag onze verfborstels en plakkaatverf terug boven halen. Niet om de te witte woonkamermuur te lijf te gaan (hoewel) maar om onze recensie net dat tikkeltje plasticiteit mee te geven dat we met letters alleen niet bereiken. Dat is al eens nodig. Zeker als theatermakers het in hun prettig gestoorde bol halen om de Oostenrijkse kunstenaar Oskar Kokoschka theatraal te eren.

Groeten uit het MUHKA

Kokoschka kent u. Het enfant terrible uit het mondaine Wenen van eind 19de en begin 20ste eeuw vlamde door het leven. Overal waar Kokoschka kwam, liet hij een spoor van verf en stomende liefdesavonturen achter. Zijn verslaving aan liefde en verf kunnen amper los van elkaar gezien worden. De liefde diende als inspiratiebron voor de verf. En de verf werd bonter van kleur en driftiger van vorm naarmate de liefde hitsig was of werd. Kokoschka groeide uit tot een van de toonaangevende expressionistische schilders en kunstenaars van zijn tijd. ‘Schilder én kunstenaar’, jawel. Want de man liet zijn expressionisme evengoed als zware, weelderige tekst uit zijn pen vloeien. Een mooi voorbeeld hiervan is het ‘sprookje’ Die Träumenden Knaben dat hij in 1907 schreef.

U voelt ons al komen, dit sprookje is de opener van Kokoschka Live! ( * * * 1/2), een productie van het jonge Nederlandse gezelschap De Warme Winkel in samenwerking met Nieuw West, de muzikanten van Touki Delphine en de Veenfabriek. De Warme Winkel maakte in 2008 al eerder twee portretten van Duits(talig)e kunstenaars: Totaal Thomas, naar Thomas Mann, en Rainer Maria over Rainer Maria Rilke. Met dit Kokoschkaportret trokken ze naar het Gemeentemuseum van Den Haag. Daar liep in het voorjaar van 2010 de tentoonstelling Kandinsky en Der Blaue Reiter, een beweging waar Kokoschka erg verwant mee was. Het moet wat geweest zijn. Eerst word je als museumklant overvallen door de felle, plastische kracht die eigen is aan het expressionisme om het vervolgens in volle vinnigheid live van op een tribune mee te maken.

De Vlaamse Theaterfestivaljury trok naar Den Haag, zag de voorstelling en viel compleet voor die cirque dramatique. In het MUHKA, waar de voorstelling tijdens het Theaterfestival speelt, vielen wij vooral over voeten (ach die smalle tribunes toch…) en een collega-toeschouwer viel zowat van die tribune (wankele stoeltjes, begrijpt u). Maar echt vallen voor de creatie? Neen. Ook al amuseerden we ons kostelijk.

Bonte bühne

En we verveelden ons geen minuut. Daarvoor gebeurt er veel te veel op de scène. Hoewel, scène… Beeld u een tribune in een maagdelijk witte zaal van het MUHKA in. Hebt u het beeld? Goed. Laat daar nu een bende grote kleuters op los met schminkkoffers, verkleedkleren, muziekinstrumenten, een houtplankenvloer, een windmachine, een sirenemachine en veel roodfluwelen doeken. Mik er nog enkele kartonnen boompjes achteraan. Gooi hier en daar nog een (grote) onderbroek rond. En werk het geheel af met enkele overheadprojectoren om allerlei projectiespelletjes mee te spelen. Klaar!

Ziedaar het scènebeeld van Kokoschka Live! Althans, een momentopname ervan. Want het verandert constant. Een fragment uit Die Träumenden Knaben wordt voorgelezen door een tot leven gekomen naaktschilderij van hem. Ondertussen zijn andere acteurs onder de plankenvloer aan het prutsen of meten ze zich een nieuw schminkmasker aan. Dit alles gebeurt in een en dezelfde ruimte. Want ook terwijl ze van kostuum wisselen, blijven de acteurs mee spelen. Of ze springen in het publiek en beginnen van daar uit hun collega’s uit te schelden. Of ze kruipen gezellig dicht tegen een toeschouwer aan en vertellen iets meer over zichzelf of het ‘stuk’ (lees: de expressionistische verzameling ‘Kokoschkaprentjes’).

Erg plezant allemaal en verdraaid goed gespeeld, met een extra pluim voor de sublieme prestaties van Mara Van Vlijmen die in haar spel een verbazingwekkend subtiel evenwicht bewaart tussen kolder en tragiek.

Toch bleven we op onze honger zitten. Omdat de veelheid aan prikkels geen geheel vormt. Enkel Kokoschka’s naam en leven bengelt als een koepel boven de scènes. Dat is niet voldoende om een coherente voorstelling af te leveren.

Een tikkeltje museaal

De finesse, de spitsvondigheid, de drift en het genot waarmee de makers Kokoschka’s werk op het toneel tot leven brengen, is heus de moeite waard. Maar de noodzaak van de makers om dit alles vandaag te vertellen en te tonen, raakt onder alle bravoure ondergesneeuwd. Wat jammer is. “We moeten dit vertellen, omdat het onze cultuur is”, klinkt het ergens in de voorstelling. Magere uitleg jongens, die jullie amper motiveren met jullie overigens vlammend zalig spel.

Kokoschka Live! is een schone ode aan de kunstenaar en staat perfect op zijn plek in een museum. Omdat het toch ook een beetje museaal theater is, in de minder positieve zin van het woord dan, namelijk: zaken uitstallen zonder meer.

Els Van Steenberghe

Kokoschka Live!, De Warme Winkel. Gezien op 30 augustus 2010. Meer info: www.theaterfestival.be en www.dewarmewinkel.nl