Theater: Giovanni, een rommelige publiekslieveling

Guido Lauwaert geeft Compagnie Cecilia’s ‘Giovanni‘ een tweede oordeel na de eerder verschenen vernietigende kritiek.

Compagnie Cecilia is alweer de boer op met de voorstelling van Johan Heldenbergh, Giovanni. Online is de recensie kort na de première verschenen. Door de nieuwe tocht door onze contreien was de nieuwsgierigheid groot om na te gaan of ik niet te moorddadig ben geweest, want de tekst boeide mij allerminst.

Geen woord neem ik terug van wat ik indertijd geschreven heb. Nog steeds bleef de tekst steken in rommelrijm en een slordige regie. Wat is er fout na een première de voorstelling bij te stellen? Critici schrijven niet zomaar wat op. Het is een impressie, een momentopname, zegt de grote meerderheid van de regisseurs. We pikken de fraaiste zin uit de kritiek en plakken die in onze promomap. De rest… weg ermee. Dat de toeschouwer ook een momentopname meemaakt, ontgaat ze blijkbaar.

De voorstelling moet het van de actie en de interactie tussen de drie actrices hebben. En die hebben duidelijk de grootste moeite om dat anderhalf uur vol te houden. Chapeau voor Anouk David, Joke Devynck en Laurence Roothooft. Ze acteren met bravoure. Dat was bij de eerste voorstelling al zo en dat houden ze nog steeds vol. Maar hoe goed ze hun best ook doen, mijn gedachten dwaalden af en om bij de les te blijven richtte ik mijn aandacht op het publiek. Hoe ervaart de toeschouwer het gebeuren.

De zaal van NTGent Minnemeers zat nagenoeg vol, overwegend met jonge mensen vooraan in de twintig. Een heuglijk feit en een bewijs dat er interesse is voor toneel bij de jeugd en dat de promotieploeg voortreffelijk werk verricht. De aandacht was groot en de blik scherp. Je smaakte een warm familiegevoel. Wat echter merkwaardig was, was dat door de verbale grappen, die door een juiste timing in combinatie met een prima klankpalet, de warmte aanhield. Op het moment dat het vuur in de kachel dreigde zijn vlammen te verliezen, werd er even gekoterd, en hup, daar flakkerde weer de vlammen op en het dansend licht ervan werd weerkaatst door de blik van de toeschouwers.

Het verhaal op zich deed er niet zoveel toe. Dat was de kapstok om het genot van het spel aan op te hangen. De vraag rees bij uw spion of het publiek, buiten een rudimentaire samenvatting, na afloop gedetailleerd zou kunnen ingaan op het gegeven, details in hun juiste context plaatsen. Voor wie niet vertrouwd is met het toneel als ambacht, zal niet eens zien dat het een tragikomedie is.

In wezen is Giovanni soaptoneel. Waar ontzettend van genoten werd, door de inzet van het triumviraat. Voorstellingen als deze moeten er zijn omdat de liefde voor theater gradueel groeit. Giovanni en bijvoorbeeld, De ideale man, een NTGent /NT-productie zijn een tussenstation om het ‘betere’ werk te leren waarderen.

Een jonge lezer duwt men ook niet als eerste boek Ulysses van James Joyce in de hand. Bovendien zijn de toneelstukken balancerend op de rand van kitsch en quatsch een volwaardig genre op zich, een genre dat zich uitstekend leent voor volksdrama’s. En daar wordt de modale mens dagelijks mee geconfronteerd. Het jonge publiek heeft dat, bij de ene al bewuster dan bij de andere, zeer goed begrepen. Wat wil je meer? Een criticus moet opletten niet al te kritisch te zijn. Daarom was een tweede visie, met een oog op het publiek gericht, een wijze les.

Tot slot bleek weer eens dat een toneelvoorstelling pas geslaagd is als het publiek, niet dat van de première maar van een reguliere voorstelling, zijn oordeel geeft. Het uitte dat in het geval van Giovanni door een oprecht applaus en het welgezind verlaten van het theater. Daar kan geen kritiek tegenop. En wat het jonge publiek, overwegend vrouwen [die aan een koppige opmars in de maatschappij bezig zijn, hoera! hoera!], wat dus het jonge publiek mij vooral heeft geleerd, is dat de criticus zijn kennis niet mag misbruiken en zijn oordeel mede bepaald moet worden door de inleving van het publiek.

Een criticus ventileert een persoonlijke beschouwing. Het laatste en belangrijkste oordeel is voorbehouden aan het publiek. Zo bekeken is Giovanni een geslaagde productie, al blijft de tekst rammelen en de regie een rommeltje.

Guido Lauwaert

GIOVANNI – tekst & regie Johan Heldenbergh – productie Compagnie Cecilia – tot 7 december in NTG-Minnemeers en nadien op reis tot 21 december – www.compagnie-cecilia.be