Theater: En nu?

Mokhallad Rasem was in België toen zijn vader in Irak stierf en begraven werd. Het zadelde hem met het gevoel op nooit echt afscheid genomen te hebben. Tot nu.

The Play = Hamlet Symphony

Gezelschap = Toneelhuis

In een zin = Een moedig, persoonlijk en visueel verbluffend theaterdocument over de pijn van het zonder vader(land) zijn.

Hoogtepunt = Dé Hamletmonoloog die door een geknielde en gebroken Rasem als afscheidsrede aan zijn vader uitgesproken wordt. In die pakkende monoloog ligt de noodzaak van deze voorstelling vervat.

Score = * * *

Quote = Ik heb een andere taal / die sluimert in mijn lichaam/ een teen geeft, inspireert. Er zijn geen woorden / op mijn tong / Er zijn geen letters / alleen stilte. (Uit: Ik heb een slapende taal in mijn lichaam, Hashem Shafiq)

3770 km, dat is de afstand in vogelvlucht tussen Brussel en Bagdad. Dat was enkele jaren geleden de afstand tussen Mokhallad Rasem en de doodskist met daarin het lichaam van zijn overleden vader – een bekende Iraakse acteur die hoopte ooit met zijn zoon op de planken te staan – die door een menigte door de straten werd gedragen.

Rasem verblijft sinds 2006 in België en kon – door de Irakoorlog – de begrafenis van zijn vader niet bijwonen. De begrafenis werd uitgezonden op de televisie. Rasem zat in België voor de televisie, op vijf centimeter van de kist. Die gruwelijke afstand maakte dat het afscheid en gemis in hem bleven sluimeren. Toen hij Shakespeares Hamlet las, herkende hij in de tragedie van de prins die gek wordt van verdriet om de moord op zijn vader zijn eigen levensverhaal. Hij ging met het stuk aan de slag en het resultaat, Hamlet Symphony, is vooral een confronterend afscheidsritueel. Shakespeare’s meesterwerk vormt slechts de aanleiding tot deze visueel verbluffende voorstelling die zich nog het best laat omschrijven als een verbeelding en verklanking van de troosteloosheid en het dolen waartoe zijn vaders overlijden Rasem dwong.

De scène wordt gedomineerd door een enorme, witte muur die dienstdoet als projectiewand. Terwijl melancholische muziek (van onder meer Jóhann Jóhannsson en Sarband & Fadia El-Hage) weerklinkt, verschijnen beelden van een aan flarden geschoten stad. De oorlogsbeelden gaan zachtjes over in natuurbeelden van kale bomen, kaalgeplukt van alle leven.

Rasem staat op de scène als zichzelf. Hij kijkt toe hoe zijn vier acteurs/dansers de eerste scène van Hamlet spelen. En hoe ze dat zo ontzettend houterig doen. Tot hij hen stopt: ‘Dit gaat niet!’. Hij jaagt hen weg en vat een hartverscheurende monoloog aan, deels geïnspireerd door Hamlets to be or not to be-monoloog, deels door zijn eigen ervaringen. De beer van een kerel die Rasem is, wordt een huilende jongen in een veel te grote, witte leegte. Hij zit op de knieën, moederziel alleen op het grote podium en lijkt te bidden en te huilen tegelijkertijd. Zelden zulk een pijnlijk mooi theaterbeeld van existentiële eenzaamheid gezien. Geen vaderland meer, geen vader meer en enkel de planken nog als thuis.

Na de monoloog loopt Rasem verdwaasd heen en weer en tracht de personages uit Hamlet van de ene scène in de andere te duwen en intussen de laatste reis van zijn vader voor te bereiden. Hier boet de voorstelling aan vaart in. De scènes lijken even doelloos als Rasem/Hamlet zelf. Het maakt Hamlet Symphony tot een moedig, erg persoonlijk (en daardoor heel broos) maar visueel verbluffend theaterdocument over de pijn van het zonder vader(land) zijn.

Smaakmaker:

Zoektocht naar Hamlet from Toneelhuis on Vimeo.

Els Van Steenberghe

Meer info: www.toneelhuis.be