Theater / dans: Birds with Skymirrors, MAU

Indrukwekkende synchrone dans en sterke scènebeelden kunnen iets te eentonige danstaal niet (helemaal) maskeren.

I’ll be your mirror,

Reflect what you are

In case you don’t know.

I’ll be the wind,

The rain and the sunset,

The light on your door

To show that you’re home

(Lou Reed)

Be your mirror. Dat wil Lemi Ponifasio zijn voor zijn publiek. Met zijn voorstellingen wil hij uw spiegel zijn. Of beter: hij wil ons confronteren met onze (vernietigende) attitude tegenover onze omgeving.

Herinnert u zich nog hét beeld van de olieramp in de Golf van Mexico? De vogel die de met olie besmeurde vleugels spreidt en vermoeit weer neerzijgt. Onder meer dit rakende beeld inspireerde de in Nieuw-Zeeland wonende choreograaf en danser Lemi Ponifasio tot het creëren van Birds with skymirrors ( * * * ). De indrukwekkende voorstelling wil ons iets te nadrukkelijk de les spellen en ‘spiegelt’ ons voor dat de mensheid dringend tot inkeer moet komen.

Beeldende kunst op de scène

Die ‘inkeer’ is de basisemotie van de gehele voorstelling die zowel door het geluidsdecor als door de dansvocabulaire iets meditatiefs krijgt.

De voorstelling begint in absolute stilte. Langzaam zwelt het ligt aan en doemt er een schim op uit het donker. Een man. Zijn ingehouden bewegingen lijken een vertaling van de sfeer die van de schemerdonkere scène afstraalt. Die scène is kaal, op een immense spiegelende achtergrond na en een metalen staaf die als een stuk ijsrots uit het podium steekt. Bizar.

De voorstelling bereikt een eerste apotheose wanneer een vrouw met fel opengesperde ogen – hierdoor balanceert ze tussen mens, vogel en goddelijk wezen – de scène op ‘schrijdt’ en snerpend gilt (een referentie naar de doodskreet van stervende vogels). Ondertussen wordt de scène schemerig verlicht. Soms baadt de scène in een warm, geel licht en soms in een wit, koud licht. Zo ondersteunt het licht de emotie van de dans.

Die dans werd deels geïnspireerd door de ietwat schokkerige bewegingen waarmee vogels zich al trippelend over de grond voortbewegen.

Hierin toont zich ook de eigenheid van Ponifasio’s taal. De oorspronkelijk uit Samoa afkomstige danser en choreograaf heeft veel ontzag voor de natuur, de natuurlijke overgangsmomenten (ochtend, nacht) én het licht dat daarmee gepaard gaat.

Nadat hij politicologie en filosofie studeerde, besloot hij zijn leven aan de dans te wijden.

Ik bestudeerde deze disciplines, denk ik, omdat ik geïnteresseerd was in vragen als: hoe denken we over het leven, hoe organiseren we het, hoe gaan we ermee om? Maar vanwege de illusionaire richting van deze ideeën dacht ik dat ik door dans, kunst of theater een beter begrip van het leven kon opdoen. (…) Dans hoort bij alle belangrijke momenten van het leven. Ik groeide op met dans als een belangrijk, positief en heuglijk onderdeel van het leven. (…) Dans maakt het ons mogelijk andere dimensies van leven te betrekken en andere stadia van bewustzijn te bereiken – dat van een dier, een steen of de lucht.

In 1995 richtte hij MAU op, “een platform voor kritische reflectie en creativiteit met artiesten, wetenschappers, intellectuelen en bestuurders; MAU als een gemeenschapsinitiatief.”

Zelf zegt hij daar het volgende over:

MAU kan met vissers werken, met advocaten, activisten, wetenschappers, politici, winkeleigenaren, politie, vluchtelingen, klanten, families, dokters, cafés, auto’s, immigranten en buschauffeurs. We moeten ons met hen verbinden in ons werkproces. Zij bepalen allemaal hoe wij de wereld ervaren en kennen. Hun leven is ook ons verhaal, dat we aan de wereld willen vertellen via het podium. Mijn kunst is mijn levensverslag.

Beperkte danswoordenschat

In Birds with Skymirrors resulteert die visie in een geëngageerde en door lichtkunstenares Helen Todd poëtisch belichte voorstelling. Na de solomomenten van de man en vrouw bloeit de creatie open tot een haast meditatief gebeuren. Het lijkt wel een ritueel dat de natuur eert en gedanst wordt door dertien in sobere, zwarte kostuums gehulde dansers. Die bezwerende sfeer maakt de creatie soms iets te ‘prekerig’. Bovendien wordt de dans soms iets te veel een ingekeerde meditatie, gekenmerkt door trage, repetitieve bewegingen die door de dansers indrukwekkend synchroon worden uitgevoerd.

Die virtuositeit van de dansers, redt de voorstelling niet van een zekere ‘eentonigheid’. Ponifasio’s taal is iets te repetitief en iets te weinig inventief. Dat blijkt ook uit de manier waarop hij het beeld van de neerzijgende vogel in de voorstelling verwerkt. In de bewuste scène blijft Ponifasio het filmfragment maar herhalen. Hierdoor boet het tafereel aan kracht in. Dat is erg jammer. Want zo bereikt Ponifasio haast het omgekeerde van wat hij nastreeft.

Els Van Steenberghe

Birds with Skymirrors, Leni Ponifasio Gezien op 5 juni 2011. Meer info: www.hollandfestival.nl en www.mau.co.nz. De voorstelling is in december 2011 te zien in DeSingel.