Opera: Schubert kan zonder poespas

‘Blauwbaard / Winterreise’, het operadebuut van Kornél Mundruczó laat rebelse aprilvissen, dode katten, naakte vrouwen, enkele kilo’s graan en zélfs wonderschoon gezongen en gespeelde muziek op u los.

The Play = Blauwbaard / Winterreise

Gezelschap = Vlaamse Opera

In een zin = Blauwbaard/Winterreise kreunt onder de overladen scènebeelden maar wordt een fantastische belevenis wanneer Mundruczó de theatrale poespas achterwege laat en voluit inzet op bloedmooie (opera)muziek en beklijvende filmbeelden.

Hoogtepunt = De scène waarin muziek en beeld eindelijk elkaar versterken in de plaats van in de weg zitten: terwijl Toby Girling Der Lindebaum zingt, verschijnen op het scherm de troosteloze blikken van vluchtelingen die in hun eten prakken en met hun hoofd elders – in hun thuisland? – zitten. Die vluchtelingen zorgen voor een maatschappijkritisch, rauw randje én zijn een subtiele verwijzing naar Lugosi en Bartok die beiden hun thuisland Hongarije achter zich lieten en naar Amerika migreerden.

Score = * * *

Quote = ‘Als mijn hart weer zeuren gaat, zing ik opgetogen’

De Hongaarse filmregisseur Kornèl Mundruczo zit voor het eerst achter de operaknoppen en dat is aan Blauwbaard/Winterreise te zien. De man vuurt zowat vijf verbluffende beelden per seconde op het publiek af, laat vissen door de lucht zweven en gooit kilo’s graan in het rond waar naakte dames doorheen huppelen en dode zwarte katten rondslingeren. Wordt er ook gezongen? Jazeker, behoorlijk goed zelfs (als de zangers niet uitglijden…).

Toch is die volgestouwde voorstelling een fantastische belevenis, met dank aan de uitstekende zangers en het slimme opzet. Mundruczó koppelt Béla Bartóks vurige opera Blauwbaard aan Franz Schuberts melancholische, verfijnde liedcyclus Winterreise. Want – zo redeneert Mundruczó – Blauwbaards gruweldaden maken hem tot een eenzaam man die zijn laatste levensdagen als een soort kille Winterreise beleeft.

Deze Blauwbaard is weinig meer dan een muzikaal gedegen en scenografisch verbluffende enscenering (vliegende kasteelmuren, vliegende vissen, licht- en video-effecten) van het gruwelsprookje, weliswaar met een eigenzinnige twist (Mundruczo’s Blauwbaard is een knipoog naar Béla Lugosi, de Hongaarse acteur die in Hollywood furore maakte als de eerste Dracula-acteur). ‘Blauwbaard Lugosi’ wordt houterig vertolkt door Stefan Kocan. Vooral Asmik Grigorian overtuigt als Blauwbaards vriendin Judith. Blauwbaard imponeert maar Winterreise ontroert door de combinatie van hartverscheurende liederen die zinderen van eenzaamheid en weltschmerz met dito filmbeelden van vluchtelingen. Een piano (met finesse bespeeld door Severin von Eckhardstein), de uitmuntende zanger Toby Girling (die opkomt in de cape van graaf Dracula als magere verwijzing naar Blauwbaard) en een projectiedoek waarop de vluchtelingen verschijnen, domineren de scène en vormen een ontroerend geheel. Ook hier voegt Mundruczó overbodige zwarte katten (het symbool van zwervend ongeluk), kinderen, te veel grootse decoreffecten en een verteller toe. Dat versterkt het geheel niet. Integendeel.

Blauwbaard/Winterreise kreunt onder de overladen scènebeelden maar wordt een fantastische belevenis wanneer Mundruczó de theatrale poespas achterwege laat en, net als in zijn films, voluit inzet op bloedmooie (opera)muziek en beklijvende filmbeelden.

Smaakmaker:

De burcht van hertog Blauwbaard/Winterreise – Bartók/Schubert – Trailer from Vlaamse Opera on Vimeo.

Els Van Steenberghe

Meer info: www.vlaamseopera.be