Jan Leyers over ‘Nachtwacht’: ‘Veganisme, de Holocaust: qua thema’s hadden we een luxeprobleem’

Canvas blaast het debatprogramma ‘Nachtwacht’ nieuw leven in met opnieuw Jan Leyers als presentator.

‘Etienne Vermeersch, Roger Vangheluwe, Jean-Luc Dehaene… Deze week schoot me te binnen hoeveel van de gasten uit de vorige seizoenen van Nachtwacht dood zijn of van hun voetstuk gevallen’, merkt Jan Leyers op. Vijftien jaar is het geleden dat Nachtwacht (2003-2005) ophield te bestaan. Vorig jaar reanimeerde Canvas het debatprogramma voor de eerste keer en nu mag de presentator opnieuw een reeks verbale duels in goede banen leiden. ‘Veganistisch eten, het gevangeniswezen, de Holocaust en hoe we daarmee omgaan: qua onderwerpen en thema’s zaten we dit jaar met een luxeprobleem.’

‘De manier waarop we met de Holocaust omgaan is te eenzijdig en werkt het antisemitisme net in de hand’, zegt historicus Nico Wouters in de eerste aflevering.

Leyers: Hij gaat in tegen een soort Slimste Mens-versie van de geschiedenis: door vijf trefwoorden het gevoel hebben dat je weet wat erover te weten valt. Vaak doet de overheid mee aan het promoten van zo’n simplistische kijk. Wouters pleit voor geschiedenis als een onderzoek dat je nooit als afgesloten mag beschouwen. En als er nieuwe inzichten komen, moeten we onze kijk bijstellen. Geschiedenis mag ook onze emoties niet dicteren. Dat doen bijvoorbeeld online kranten die uitpakken met: ‘Verbijsterend!’ Vertel mij wat er is gebeurd, ik zal zelf wel uitmaken of ik het verbijsterend vind.

Het onderwerp is weer heel actueel, door de heisa bij de Kazerne Dossin.

Leyers: Directeur Christophe Busch nam daar ontslag na onenigheid met de raad van bestuur, die er moeite mee heeft dat de Kazerne Dossin naast de Jodenvervolging ook andere schendingen van de mensenrechten belicht. De discussie die we in Nachtwacht voeren gaat niet over het al dan niet verdraaien van de feiten. Ze gaat over de vraag hoe we op die feiten terugkijken, en of de overheid of een andere instantie mag dicteren hoe we dat moeten doen.

Welk debat uit de vorige seizoenen is je bijgebleven?

Leyers: De clash tussen Pierre Carette, het brein van de CCC ( de Cellules Communistes Combattantes, een Belgische terreurgroepering die in de jaren tachtig een reeks bomaanslagen pleegde, nvdr.), en toenmalig premier Wilfried Martens, tussen de oercommunist en de vertegenwoordiger van het establishment. Ik ben harde discussies gewend, maar die twee, dat was wederzijdse afkeer. Ik moest dat ook nog eens in het Frans modereren. (lacht)

Hoe verklaar je dat een debatprogramma van een uur op een gewone zender overeind kan blijven in tijden van streaming en radicaal veranderde kijkgewoontes?

Leyers: Waar zou je zoiets anders kunnen doen? Ik denk niet dat een uitgetikt gesprek tussen drie personen zou werken. Het moet dynamisch zijn. Ik besef dat het programma oneigentijds lang duurt, maar mensen kijken ook naar The Irishman, een film van bijna vier uur.

Welke thema’s zou je graag nog aan bod laten komen?

Leyers: Het onderscheid tussen feiten en perceptie. Ik las onlangs in een grote krant dat de nieuwe premier van Finland, een jonge vrouw, voor iedereen de vierdaagse werkweek wil inlassen. Enkele dagen later bleek dat bericht een hoax. Dan denk ik: wanneer kan ik het boek kopen waarin staat hoe het écht zit? De waarheid, daar kom je niet meer achter. Tenzij je de Knack leest. (lacht)