Hoe zou het nog zijn met … de cd?

De cd bestaat dertig jaar, maar heeft zijn beste tijd gehad.

’52nd Street’ van de Amerikaanse singer-songwriter Billy Joel staat geboekstaafd als het eerste album dat ooit op cd uitkwam. De release van dit door Sony en Philips gefabriceerde blinkende audioschijfje vond plaats op 1 oktober 1982 – vorige week precies dertig jaar geleden, dus – en ging gepaard met de uitgave van de eerste cd-speler; de Sony CDP-101.

De cd-verkoop begon pas echt op volle toeren te draaien vanaf 1985. Dat jaar verscheen de eerste volledig digitaal opgenomen cd: ‘Brothers in Arms’ van Dire Straits, meteen ook de eerste cd waarvan één miljoen stuks verkocht werden. In de jaren ’90 groeide de compact disc uit tot de meest dominante muziekdrager, en dat ten koste van de vinylplaat.

Gebruiksgemak primeert
Vandaag is het schijfje echter niet langer het meest aangeschafte muziekproduct. In 2011 oversteeg de verkoop van digitale muziek die van fysieke cd’s. Bij ons gingen er vorig jaar 8,5 miljoen cd’s over de toonbank, tien jaar geleden waren dat er nog 28 miljoen.

De reden: sinds de eeuwwisseling schieten digitale muziekplatformen als paddenstoelen uit de grond, en lijken steeds meer muziekliefhebbers gebruiksgemak boven geluidskwaliteit te verkiezen – een losse song downloaden of een album streamen gaat immers een pak sneller dan in de winkel een fysieke cd kopen.

In 2001 zette Apple met iTunes de standaard voor de (legale) online distributie van muziek. Het Zweedse Spotify kwam in 2006 (in België in 2011) met een revolutionair streamingmodel aanzetten. En straks rolt Neil Young zijn veelbelovende muziekdienst Pono uit. Die omvat een nieuw bestandsformaat dat kwaliteitsvoller zou zijn dan mp3, een online platform à la iTunes en een digitale drager genre de iPod.

Het zijn dus vooral hardware- en softwarefabrikanten die de digitale downloadmarkt zijn gaan domineren. De grote platenfirma’s konden enkel van op de tweede rij toekijken. Gevolg: de labels verloren hun slagkracht, en bepaalde artiesten namen het heft in eigen handen. Zo legde Radiohead in 2007 een bom onder het traditionele muziekbusinessmodel, door het album ‘In Rainbows’ in eigen beheer digitaal uit te brengen voor een prijs die de consument geheel zelf mocht bepalen. De platenfirma – én de fysieke cd – werd op deze manier buitenspel gezet.

Een cd, wat is dat?

Een groot deel van de huidige generatie jongeren lijkt geen cd’s meer te lusten, en komt nauwelijks of niet meer over de vloer in platenwinkels. Een tijd geleden gaf de Engelse auteur en popmuziekfanaat Nick Hornby een treffend voorbeeld in The Guardian: ‘Ik sprak onlangs met een zeventienjarige die beweerde dat zijn broer nog nooit een cd van dichtbij had gezien – ‘een cd, wat is dat?’. Hij had hem moeten uitleggen dat muziek normaal gezien op schijfjes geperst wordt, en dus niet rechtstreeks uit een computer komt.’

De dalende verkoopcijfers veroorzaakten de jongste jaren een ‘devaluatie’ van de cd. Het schijfje werd alsmaar goedkoper en bijgevolg een beetje zielloos – door pakweg tien jazz-cd’s weg te geven bij de aankoop van vier pakken koffie, wordt het medium immers volledig uitgehold.

Vorig jaar ontstond het gerucht dat de grote platenlabels de cd-persen eind 2012 zouden stilleggen, om enkel nog gelimiteerde uitgaven gericht op verzamelaars op de markt te brengen. In dat scenario zou de cd hetzelfde lot beschoren zijn als de vinylplaat.

Revival

Maar die morsdood gewaande LP beleeft dezer dagen juist weer een (bescheiden) revival. Het lijkt stilaan opnieuw een waardevol, extreem verzorgd product te worden dat je als muziekfanaat koste wat kost wilt bezítten. Neem nu de door Karl Lagerfeld ontworpen cover van de Florence & The Machine-LP ‘Shake It Out’, of de lichtgevende én geparfumeerde vinylplaten van Jack White’s Third Man Records.

Misschien wordt de cd straks ook wel weer het jonge en hippe product dat het in de jaren tachtig en negentig was, en tellen muziekliefhebbers een paar duizend euro neer voor een vintage cd-speler. Binnen dertig jaar, of zo.

Michael Ilegems