‘De elite van vandaag doet wat de arbeidersklasse vijftig jaar geleden deed, en omgekeerd’

P.B. Gronda, schrijver van onder meer Wanderland, Straus Park en de tv-reeks Over water, neemt in zijn column de elite van vandaag onder de loep.

De elite rijdt niet meer met dikke Mercedessen en draagt geen schreeuwerige merkkleding meer. Nee, zo zul je in de lifestylerubrieken lezen, ze doet aan yoga, geeft ‘ervaringen’ als geschenk en luistert naar podcasts.

Ik zal zeggen waar je de nieuwe elite nog aan kunt herkennen buiten haar gezonde sapjes, kraanwater in gerecycleerde drinkbussen en donkerkleurige Volvo’s. Het is het feit dat ze zich heeft afgekoppeld van de actualiteit en het bijbehorende debat.

En dat is een gigantische ommekeer in Vlaanderen. In mijn kindertijd was naar Het journaal kijken nog een van de dagtaken van elke zichzelf respecterende (aspirant-)intellectueel. Toen kwam VTM met hun glimlach-en-voornaamversie van het nieuws en dertig jaar later hebben we in Vlaanderen bijgevolg twee uitstekende journaals. Voor het tragere deel binnen het Ketnetpubliek.

De kranten en magazines doen hun best, maar hebben ocharme af te rekenen met managers die hen allemaal op dezelfde vierkante meter willen parkeren om kosten te besparen. En het verdomde internet heeft van iedereen hoeren van de klik gemaakt. Probeer dan nog maar eens je intellectuele waardigheid te bewaren. Niet simpel.

Het zijn mogelijke oorzaken van een situatie waarin de hoogstopgeleiden, de machtigsten en de slimsten niet meer meedoen aan het maatschappelijke debat. Dat wordt namelijk platgelopen door idioten die tegen vaccins zijn en denken dat het klimaat zichzelf wel zal regelen, door populisten met een partijkaart die op de Trump-golf van nonsenspolitiek de simpelste leugens over de grootst mogelijke groep mensen uitkappen. Daar kun je als denkend en voelend mens op den duur gewoon niet meer tegen.

Dus als je het niet echt nodig hebt, dan trek je je daar zo weinig mogelijk van aan. Je vlucht. Lekker naar de yoga, dat snap ik heel goed. Groentjes planten in de tuin, wat gaan fietsen. De elite van vandaag doet bijgevolg wat de arbeidersklasse vijftig jaar geleden deed, en omgekeerd.

Maar eigenlijk is het triest.

Soms zie je van die stukken of filmpjes over bunkers die de superrijken ergens hebben zitten voor het geval ze een nucleaire apocalyps of iets dergelijks moeten overleven.

Dat is een extreem voorbeeld, maar intellectueel zitten er al veel mensen in hun bunker. Het debat is door dat extreem populisme en de bijbehorende polarisatie zo onnozel geworden dat ze compleet zijn afgehaakt. De oude bastions waar discussie kon plaatsvinden, radio, tv of kranten, werden aan de grofgebekten overgelaten.

Podcasts, ja, daar zitten de verloren gelopen meerwaardezoekers. Te wachten tot deze klotejaren voorbij zijn. We leven tot dan in de geestelijk dorste tijden die ik in mijn jonge leven heb gekend. Iedereen met zin voor nuance is bang van zowel linkse als rechtse stompzinnigheden en loopt gewoon even kop in kas.

Ik kan maar hopen dat als de maatschappelijke richting weer de andere kant opgaat en domheid en roepen weer uit de mode zijn, er een babyboom aan prachtige ideeën en nuance ontstaat. Dat, of de elite is de voorbode en we gaan stelselmatig allemaal de apathie in. In een Volvo.