Guido Lauwaert

Dans: Van broussegeluiden tot Beethoven en terug

Guido Lauwaert Opiniemaker

Faustin Linyekula buit de melos en de harmonische wisseling van de barbaarse krachten van Milhauds La création du monde maximaal uit en creëert een verbluffend prachtig ballet.

Ieder met een redelijke portie fantasie wil de wereld scheppen. Naar zijn beeld en gelijkenis. Hij/zij, wit of zwart, jong of oud. Dat geldt dus ook voor choreograaf Faustin Linyekula, een Afrikaan van Congolese afkomst. Zijn creatie is zoals de allereerste en tot nu toe overheersende: Groots met zwakke trekjes, een spectaculair gedeelte en een gênante afloop.

Oerspel

Zoals elke creatie van een wereld begint ook deze La création du monde ( * * * oe ) met, de eerste fase, een lege ruimte. Of zo goed als. Een paar dansers proberen bij het binnenkomen van het publiek een nylonpak, van nek tot teen, een menselijke gestalte te geven. Hun arbeid, weliswaar elegant en geduldig, soms driftig, blijft steken in een rudimentaire poging. Maar uit de betrachting ontstaat een ras van loslopende planten die door het geweld van de natuurelementen vermengd en vermenigvuldigd worden. Het wordt verbeeld in een dansspel van lopen, springen, dansen, vallen en weer opstaan. De planten worden dieren. Op hun beurt worden ze mensen, nu eens lief voor elkaar dan weer agressief. Het is een oerspel waarin gezocht wordt naar een vrede en beheersing van de materie. Faustin Linyekula slaagt erin de mens[en] als slachtoffer uit te beelden of als dader. Geen vrede zonder oorlog. En als het zijn bedoeling was de wanorde van de geboorte van de wereld te verbeelden, is hij daar bijzonder in geslaagd. Helaas is het een moeilijke bevalling. De eerste fase duurt te lang. Verveling en een verwachting vechten met elkaar. Na driekwart uur is de boreling er eindelijk en blijkt verduiveld sterk op de multimens begin van de twintigste eeuw. Met een mediterraan instinct dat sterk beeldend werkt.

Koppelhuwelijk

Die mix van Afrikaanse en Europese impressie wordt benadrukt in de tweede fase. Het broussegeluid maakt plaats voor een compositie van bi- en polytonaliteit, een muziekgenre waar Darius Milhaud grootmeester in was. Zijn muziek spreekt daardoor tot de verbeelding. Het was dan ook niet verwonderlijk dat een decor door de dansers, in de duisternis van de coulissen geholpen door de technici, opgebouwd wordt dat Les Ballets Russes in herinnering brengt. De doeken doen denken aan Fernand Léger, sterk beïnvloed door Cézanne, die op zijn beurt goed gekeken had naar Paul Gauguin, een Franse schilder die uitblonk in helderheid, eenvoud en serene ernst van de primitieve volkskunst. Het werk van Gauguin is tevens te vinden in de kostuums van de acteurs/dansers.

De drie schilders samen met de compositie van Milhaud hebben Faustin Linyekula geestelijk geïnspireerd tot een verbluffend prachtig ballet. De zwarte man heeft de melos en de harmonische wisseling van de barbaarse krachten van Milhauds La création du monde maximaal uitgebuit en weten te transformeren naar zijn vennoten op het podium. Het oorspronkelijk scenario van Blaise Cendrars heeft Linyekula grotendeels behouden. Via goden en primitieve dansen, en de obligate Afrikaanse tovenaar bijgestaan door slangen en kevers, wordt door de dorpsoudsten het ideale koppel gecreëerd. Een koppelhuwelijk gepuurd uit de eerlijke barbaarse krachten. Maar doemt daar uit het licht van de lente het noodlotsmotief van Beethovens Vde niet van achter de wolken? Kortom, overal is wat en niets is perfect. De toekomst laat zich niet kneden.

Jazzy wortels

Wie had gedacht dat de paringsdans het einde zou betekenen van het programma kwam bedrogen uit. Nochtans waren de tekenen er naar. Licht uit, licht aan. De dansers groeten en doen dat meermaals. Maar dan komt de creator naar voor en pompt al dansend en schreeuwend nog eens de jazzy wortels van de zwarten in de oren van de blanken. Typisch Afrikaans, het spel van herhaling op herhaling, met een langzaam opbouwende boodschap, iets waar ook kameraad democraat Obama sterk in is. Het is de derde fase, maar trop is teveel. Jaja, dat weten we al, denkt de toeschouwer en trekt zijn schoenen aan.

Guido Lauwaert

LA CRÉATION DU MONDE – productie Centre Chorégrafique National- Ballet de Lorraine & Faustin Linyekula – gezien op 26-05-2012 in KVS Brussel, het raam van KUNSTENFESTIVALDESARTS

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content